Kolki u niemowlaka: rozpoznanie, przyczyny, sposoby na kolkę niemowlęcą

Niemowlęta zwykle płaczą, gdy są głodne, przestraszone, zmęczone, mają mokrą pieluszkę albo… cierpią na tzw. kolkę. Wtedy płacz jest głośniejszy, pojawia się zazwyczaj o tej samej porze dnia (zwykle późnym popołudniem lub wieczorem), trwa nawet trzy godziny, zaczyna się i kończy nagle. Brzmi znajomo? Można temu zaradzić.

Co to jest kolka niemowlęca?

Kolka u niemowlaka to łagodne, samoograniczające się zaburzenie o charakterze fizjologicznym (czyli nie jest to objaw choroby). Po czym poznać, że dziecko ma kolkę? Po napadach niedającego się ukoić płaczu, które nagle się zaczynają i równie nagle ustępują – bez uchwytnej przyczyny.

Chociaż ataki nieutulonego płaczu wywołują w rodzicach niepokój i stres, kolka jest zjawiskiem przejściowym i sama w sobie nie powoduje u niemowlęcia uszczerbku na zdrowiu. Warto jednak podkreślić, że niewłaściwe metody uspokajania maluszka mogą doprowadzić do bardzo poważnych komplikacji, m.in. syndromu dziecka potrząsanego – najczęściej nie wynika to z chęci zrobienia dziecku krzywdy, ale chwilowego zdenerwowania albo depresji poporodowej (więcej w sekcji „Sposoby na kolkę u niemowlaka: jak uspokoić dziecko podczas kolki?”). Dlatego rodzice, którzy nie dają sobie rady z napadami kolki u niemowlaka, powinni poszukać pomocy.

Kolki u niemowlaka: przyczyny

Kiedy pojawia się kolka u niemowlaka? Wciąż nie zostało jednoznacznie wyjaśnione, co powoduje kolkę i dlaczego niektóre dzieci ją mają, a inne nie. Niektórzy lekarze uważają, że to naturalny etap rozwoju, który dotyka około 30 procent niemowląt, w równym stopniu chłopców i dziewczynki, niemowlęta karmione piersią i sztucznie. Inni przypisują tę dolegliwość zaburzeniu równowagi bakterii w jelitach. Badania wykazały, że niemowlęta z kolką mają inną mikroflorę jelitową niż pozostałe. Jeszcze inna teoria głosi, że kolka wynika z nadmiaru serotoniny w mózgu, co powoduje, że mięśnie jelitowe się kurczą.

Mówi się też, że kolka może być spowodowana zaburzeniami motoryki przewodu pokarmowego, wynikającymi z jego niedojrzałości lub nieprawidłowej techniki karmienia (łapczywe picie i połykanie nadmiaru gazów). Powodem może być nietolerancja laktozy lub alergia na białka mleka krowiego. Dwa razy częściej cierpią na nią dzieci palaczek. Chociaż kolka nie jest szkodliwa, bo dziecko normalnie je i przybiera na wadze, badania wskazują, że mamy dzieci z tą przypadłością częściej rezygnują z karmienia piersią, są bardziej zestresowane i mają zwiększone ryzyko pojawienia się depresji poporodowej.

Kolka niemowlęca: objawy. Jak wygląda atak kolki u niemowląt?

Jak rozpoznać kolkę u niemowlaka? Dolegliwość tę możemy podejrzewać, gdy płaczące dziecko ma cierpiący wyraz twarzy, podkurczone, prężące się nóżki, powiększony obwód brzuszka. Znaczenie ma też wiek maluszka – kolki to przypadłość niemowląt do ukończenia 5. miesiąca życia.

Ważne! W przypadku kolki u niemowlaka nie występują dodatkowe objawy, np. gorączka, zaburzenia wzrostu i rozwoju ani inne dolegliwości.

Z czym można pomylić kolkę niemowlęcą? Różnicowanie

Kolkę niemowlęcą najczęściej można pomylić z chorobami lub zaburzeniami, które objawiają się m.in. bólem brzucha. Należy wykluczyć przede wszystkim:

• Alergię pokarmową – zwykle na białka mleka krowiego. Dolegliwości mogą towarzyszyć objawy atopowego zapalenia skóry, ulewania, biegunki (również z krwią) lub zaparcia,
• Nietolerancję laktozy – pojawiają się wodniste, biegunkowe stolce o kwaśnym zapachu,
• Chorobę refluksową – charakterystyczne są cofanie się pokarmu czy płacz podczas karmienia oraz przerywanie ssania.

Leczenie objawowe kolki niemowlęcej zostanie wdrożone dopiero po wykluczeniu powyższych schorzeń. Jego najważniejszy element to uspokojenie rodziców i udzielenie im wsparcia.

Jak zapobiegać kolkom u niemowlaka?

Kolka trwa zazwyczaj do czwartego miesiąca życia i mija samoistnie. Na szczęście na końcu tunelu jest światełko. Co dobrego na kolki u niemowlaka można wypróbować? Niektóre badania wykazały, że objawy kolki może złagodzić podawanie niemowlakowi probiotyków i zastosowanie przez matki karmiące diety bez laktozy. Wiele mam twierdzi, że jeśli unikają:

• Nabiału,
• Herbaty,
• Kawy,
• Pikantnych potraw,
•  Jaj,
• Pszennej mąki,
• Przechów,
• Alkoholu,

to objawy kolki u dziecka stają się mniej dotkliwe. Dietę hipoalergiczną należy stosować przez co najmniej dwa tygodnie. Co ważne, nie ma powodu, żeby zrezygnować z karmienia piersią – to według specjalistów najlepszy i najbardziej właściwy sposób żywienia niemowląt. Nie ma żadnych dowodów na to, że karmienie piersią powoduje nasilone kolki. Natomiast u dzieci karmionych mlekiem modyfikowanym lekarz może zalecić wypróbowanie mleka dla dzieci o znacznym stopniu hydrolizy (hydrolizatów serwatkowych lub kazeinowych).

A czy istnieją naturalne sposoby na kolkę niemowlęcą? Tak, czasem skuteczną metodą zapobiegającą kolce okazuje się pojenie dziecka herbatką ziołową, zawierającą rumianek, werbenę pospolitą, lukrecję, koper włoski oraz miętę.

Jak jeszcze uniknąć kolek u niemowlaka? Inny sposób to zmiana sposobu karmienia na częstsze i krótsze oraz karmienie jedną piersią aż do jej całkowitego opróżnienia. Jeśli dziecko jest karmione butelką, warto używać smoczka o szybkim przepływie – małe otwory w smoczku mogą doprowadzić do połknięcia zbyt dużej ilości powietrza podczas karmienia. Można też wypróbować smoczki antykolkowe albo specjalne butelki do karmienia.

Sprawdź też, jak wybrać butelkę antykolkową.

Skuteczny okazuje się również masaż na kolki u niemowlaka , wykonywany od czterech do siedmiu razy dziennie.

Zobacz także: Wzdęcia u noworodka - co na gazy u niemowlaka?

Sposoby na kolkę u niemowlaka: jak uspokoić dziecko podczas kolki?

Jak sobie radzić z kolkami u niemowlaka? W czasie ataku może pomóc owinięcie dziecka kocykiem i pozostawienie go w spokoju podczas płaczu.

Niektóre dzieci płaczą mniej, gdy słyszą dźwięk wentylatora, wyciągu kuchennego lub łazienkowego, suszarki, fal oceanu, szum wodospadu, delikatny deszcz, bicie ludzkiego serca, tykanie zegara.

Przy ataku kolki warto również wykonać delikatny masaż brzuszka okrężnymi ruchami, a następnie ułożyć dziecko na brzuszku i pomasować mu plecki. Zabieg ten usprawnia pracę jelit i wydalanie gazów.

Ważne: niewłaściwe sposoby na kolkę niemowlęcą

Nigdy nie potrząsaj niemowlęciem, bo może to doprowadzić do tzw. zespołu dziecka potrząsanego (shaken baby syndrome, SBS)! Może ci się wydawać, że robisz to delikatnie – niestety, wielu opiekunów nie zdaje sobie po prostu sprawy z tego, jak bardzo jest to niebezpieczne. Wystarczy nawet 5 sekund potrząsania, żeby doszło do poważnego urazu. Głowa niemowlęcia jest bardzo duża w stosunku do ciała, a napięcie mięśniowe – słabe. W czasie potrząsania mózg odbija się od boków czaszki, co może spowodować krwawienie w mózgu lub za gałkami ocznymi albo urazy kręgosłupa. Potencjalne skutki to uszkodzenie mózgu, oczu czy szyi, trwała niepełnosprawność, a nawet zgon.

W badaniach klinicznych nie potwierdzono również, że pomaga noszenie dziecka, huśtanie go, przytulanie czy stosowanie maty wibrującej. Zgodnie z wytycznymi Amerykańskiej Akademii Pediatrii stosowanie preparatów sojowych w kolce niemowlęcej też jest nieuzasadnione.

Kolka niemowlęca: o co pytają rodzice?

Poniżej znajdziesz krótkie wyjaśnienia kwestii, które często nurtują rodziców.

• Ile dni trwa kolka u noworodka? Pojedynczy atak trwa od kilku minut do kilku godzin. Dłuższe (np. kilkunastogodzinne) napady zdarzają się na szczęście rzadko. Jednak u niemowląt kolka pojawia się regularnie, kilka razy w tygodniu – dlatego zmęczonym i zaniepokojonym opiekunom może wydawać się, że płacz trwa całymi dniami.
• Jak wygląda kupa podczas kolki? Zazwyczaj stolec ma normalną konsystencję, kolor i zapach. Zmiana może świadczyć o innym podłożu dolegliwości, np. alergii albo nietolerancji pokarmowej.
• Jak brzmi płacz podczas kolki? Płacz ma charakter napadowy i nie da się go ukoić. Czasami przypomina krzyk. Poza tym zwykle pojawia się o takiej samej porze dnia.

Co na kolkę niemowlęcą: podsumowanie

Jak pozbyć się kolki u niemowląt? Cóż, opiekunowie muszą uzbroić się w cierpliwość – kolka mija samoistnie zazwyczaj około 3.-4. miesiąca życia. Do tego czasu warto zadbać o prawidłową technikę karmienia, stosować łagodne zioła i delikatnie masować brzuszek niemowlęcia.