Hashimoto a cukrzyca – jak leczyć obie dolegliwości?

Redakcja Recepta.pl

Hashimoto i cukrzyca zaliczają się do chorób endokrynologicznych i mogłoby się wydawać, że poza tym niewiele je łączy. Schorzenia wpływają na wydzielanie hormonów przez dwa różne gruczoły. Zaburzenie dotykające tarczycy to Hashimoto, a cukrzyca to dolegliwość związana z trzustką. Pierwsza wpływa na metabolizm, druga na poziom cukru we krwi. Czy choroby mają ze sobą jakiś związek? Wyjaśniamy.

badanie cukru u lekarza

Hashimoto a cukrzyca – jaki jest związek między tymi dolegliwościami?

Żeby zrozumieć związek między Hashimoto i cukrzycą, na początek warto krótko scharakteryzować te dolegliwości. Choroba Hashimoto to przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, w którym układ odpornościowy wytwarza przeciwciała przeciwko komórkom tego gruczołu, doprowadzając do niszczenia narządu i niedoczynności – zmniejszania produkcji hormonów tarczycowych (trójjodotyroniny, T3 i tyroksyny, T4).

W cukrzycy zawsze występuje podwyższony poziom cukru we krwi (hipoglikemia), jednak wyróżniamy kilka jej rodzajów. Oto najważniejsze z nich:

Cukrzyca typu 1 to choroba autoimmunologiczna. Polega na tym, że układ odpornościowy wytwarza przeciwciała przeciwko komórkom β trzustki, co skutkuje znacznym niedoborem lub całkowitym brakiem insuliny. Najczęściej dotyka młode osoby (10-14 lat), ale w łagodniejszej postaci (cukrzyca typu LADA) pojawia się także u dorosłych, a nawet starszych pacjentów.

Cukrzyca typu 2 należy do chorób cywilizacyjnych, a problem stanowi albo za mała ilość insuliny, albo jej nieprawidłowe działanie (tzw. insulinooporność). Zazwyczaj towarzyszy jej otyłość (oprócz podtypu MODY).

Badania pokazują, że pacjenci z cukrzycą typu 1 są bardziej narażeni na rozwój Hashimoto – choroby te współistnieją nawet w 30% przypadków. Specjaliści tłumaczą to m.in. faktem, że obie mają podłoże autoimmunologiczne. Poza tym niedoczynność tarczycy zwiększa ryzyko otyłości, insulinooporności i hipoglikemii, dlatego istnieje wyraźna zależność między Hashimoto a cukrzycą typu 2, a nie tylko 1.

Cukrzyca i Hashimoto – dlaczego występują razem? Przyczyny

Niektórzy zastanawiają się, czy Hashimoto powoduje cukrzycę albo czy tarczyca ma związek z cukrzycą. Można odpowiedzieć na te pytania twierdząco, choć to pewne uproszczenie. Tarczyca wpływa na wszystkie tkanki, również na trzustkę, która produkuje insulinę (hormony tarczycy odpowiadają m.in. za rozmnażanie i dojrzewanie komórek β). Jak wyjaśniła dr hab. n. med. Marta Wróbel, do rozwoju hipoglikemii i cukrzycy przyczynia się kilka komplikacji wynikających z niedoczynności tarczycy w przebiegu Hashimoto (Puls Medycyny, 2022):

Zmniejszone wchłanianie glukozy,

Obniżona produkcja glukozy i synteza glikogenu w wątrobie,

Mniejsza zdolność komórek obwodowych do zużycia glukozy zależnego od insuliny,

Dłuższe działanie insuliny spowodowane niewystarczająco wydajną filtracją w nerkach.

Diagnostyka cukrzycy przy Hashimoto i Hashimoto przy cukrzycy

Diagnostyka cukrzycy i Hashimoto wygląda tak samo, niezależnie od tego, czy choroby te występują razem, czy osobno. Przy cukrzycy podstawowym badaniem jest oznaczenie poziomu cukru na czczo (ewentualnie doustny test tolerancji glukozy). Jeśli lekarz podejrzewa cukrzycę typu 1, należy wykonać oznaczenie przeciwciał (przeciwwyspowe ICA, anty-GAD, IAA, IA-2, Zn8). W diagnostyce Hashimoto stosuje się badanie poziomu TSH (hormon przysadki mózgowej), FT3 i FT4 (hormony tarczycy), anty-TPO i anty-TG (przeciwciała tarczycowe), a także USG tarczycy.

Leczenie choroby Hashimoto i cukrzycy

Leczenie choroby Hashimoto i cukrzycy najczęściej wymaga przyjmowania do końca życia leków, regularnych wizyt i badań kontrolnych, a także stosowania diety i aktywności fizycznej w celu utrzymania prawidłowej masy ciała. Przy cukrzycy należy również codziennie sprawdzać poziom cukru we krwi. Pacjenci muszą sobie uświadomić, że obie choroby wymagają dużej samodyscypliny, ale nie uniemożliwiają normalnego życia. Nieraz konieczna okazuje się też pomoc psychologiczna.

Leczenie farmakologiczne

Lekiem stosowanym przy cukrzycy typu 1 jest insulina, a typu 2 – metformina i inne leki obniżające poziom glukozy we krwi (dopiero jeśli terapia okaże się nieskuteczna, wprowadza się insulinę). Do leczenia choroby Hashimoto wykorzystuje się lewotyroksynę, czyli syntetyczną substancję identyczną z hormonem produkowanym przez tarczycę.

Leczenie naturalne – zioła i suplementacja

Najlepszym naturalnym sposobem na zmniejszenie insulinooporności jest umiarkowana aktywność fizyczna, a konkretnie sporty wytrzymałościowe: bieganie, szybki marsz, jazda na rowerze czy pływanie. Specjaliści nie zalecają za to statycznych ćwiczeń na siłowni, czyli wysiłku anaerobowego. Na rynku można znaleźć też witaminy i suplementy dla diabetyków, które ułatwiają utrzymanie prawidłowej glikemii, np. herbaty z morwy białej i innych ziół. Warto jednak pamiętać, że osoby przyjmujące preparaty insuliny i leki przeciwcukrzycowe powinny skonsultować stosowanie takich produktów ze swoim lekarzem prowadzącym.

kobieta na bialym tle trzyma sie za gardlo wezly chlonne

Dieta przy Hashimoto i cukrzycy

Dieta w chorobie Hashimoto i cukrzycy nie stanowi jedynie wsparcia terapii – to niezwykle istotny element leczenia! Zalecane menu zasadniczo nie różni się od ogólnych zasad zdrowego żywienia.

Należy wprowadzić pełnowartościowe białko, węglowodany o niskim indeksie glikemicznym (bogate w błonnik) i produkty z nienasyconymi kwasami tłuszczowymi.

Pożywienie i/lub suplementacja powinny dostarczać też odpowiednich dawek jodu, selenu, żelaza, cynku, witaminy D i antyoksydantów.

Chorzy na Hashimoto powinni ograniczyć spożycie związków goitrogennych (wolotwórczych), które znajdują się w wielu warzywach (np. kapustnych, soi, gorczycy, słodkich ziemniakach) i owocach (brzoskwiniach, truskawkach, gruszkach). Nie ma konieczności całkowitego odstawiania tych pokarmów, pod warunkiem odpowiedniej podaży jodu i selenu.

Niewskazane są za to cukry proste i żywność przetworzona.

A jak schudnąć przy Hashimoto i cukrzycy? Pomocą mogą okazać się suplementy diety na odchudzanie. Co jednak ważne, przyjmowanie ich nie zastąpi prawidłowej diety ani aktywności fizycznej.

Co się dzieje przy nieleczonej chorobie Hashimoto i cukrzycy?

Zdarza się, że pacjenci z cukrzycą i Hashimoto mają trudności z zaakceptowaniem swojego stanu zdrowia, a zwłaszcza konieczności dożywotniego leczenia. Jednak takie „okresy buntu” są niebezpieczne, ponieważ prowadzą do groźnych powikłań cukrzycy (retinopatia proliferacyjna, nefropatia, neuropatia autonomiczna, zespół stopy cukrzycowej), chorób serca, zaburzeń gospodarki lipidowej, niepłodności czy depresji.

Choroba Hashimoto a cukrzyca – podsumowanie

Współwystępowanie cukrzycy i choroby Hashimoto jest bardzo prawdopodobne, dlatego i diabetycy, i osoby z niedoczynnością tarczycy powinny mieć świadomość objawów tych schorzeń. Nie da się przecenić wartości regularnie wykonywanych badań kontrolnych, a także zbilansowanej diety i aktywności fizycznej. Warto jednak pamiętać, że z cukrzycą przy Hashimoto można normalnie żyć.

Źródła: