Chrypka sama w sobie nie jest schorzeniem, ale efektem podrażnienia strun głosowych w wyniku choroby albo innych sytuacji. Zazwyczaj mija samoistnie po wyleczeniu infekcji, a często udaje się ją zlikwidować nawet domowymi sposobami. Niestety, przyczyna chrypki może też być znacznie groźniejsza i wymagać specjalistycznej terapii. Przeczytaj, co na chrypkę u dorosłych działa skutecznie i kiedy koniecznie udać się do lekarza.
Co oznacza chrypka?
Mianem chrypki określa się osłabiony, zmieniony, matowy i szorstki głos. Dzieje się tak dlatego, że struny głosowe nie drgają prawidłowo w czasie mówienia, np. nie stykają się albo są za mało elastyczne z powodu toczącego się procesu chorobowego. Przez to przepływ powietrza przez głośnię staje się turbulentny (z licznymi zawirowaniami), a nie liniowy (laminarny), co zaburza proces powstawania głosu. Czasami chrypce towarzyszą inne objawy, np. ból gardła, kaszel, trudności z przełykaniem, ale nie zawsze.
Chrypka: przyczyny
Chrypka może mieć wiele przyczyn:
● Choroby krtani – ostre zapalenie krtani, zapalenie krtani i gardła / krtani i tchawicy, krup (raczej u dzieci, ale zdarza się też u dorosłych),
● Choroby osłabiające mięśnie – miastenia gravis, dystrofie, stwardnienie zanikowe boczne, choroba Parkinsona, polineuropatie,
● Uszkodzenie nerwu krtaniowego wstecznego – guzy w obrębie klatki piersiowej, powikłania po operacjach tarczycy, rzadziej poszerzenie lewego przedsionka serca i/lub tętnicy płucnej, tętniaki aorty,
● Nowotwory – rak krtani, gardła, przełyku, guzy śródpiersia.
● Powikłanie po intubacji – np. po podaniu znieczulenia przy operacji,
● Przewlekłe wziewne przyjmowanie kortykosteroidów,
● Narażenie na dym tytoniowy,
● Choroby reumatyczne – reumatoidalne zapalenie stawów, dna moczanowa, toczeń.
Czego objawem może być chrypka?
Ze względu na różnorodność możliwych przyczyn każdy przypadek chrypki utrzymującej się dłużej niż 2 tygodnie należy skonsultować z lekarzem. To bardzo ważne zwłaszcza u palaczy tytoniu i osób często spożywających wysokoprocentowe trunki oraz wtedy, gdy nie doszło do infekcji.
● Chrypka występująca z gorączką, suchym kaszlem, dyskomfortem przy mówieniu i przełykaniu, pogorszeniem samopoczucia jest objawem infekcji i nie wymaga szczegółowej diagnostyki, ale leczenia zakażenia.
● Jeśli oprócz chrypki pojawiają się ból i/lub pieczenie przy przełykaniu, zgaga, zarzucanie treści pokarmowej, dysfagia (zaburzenia połykania) czy gorycz w ustach, może to świadczyć o problemach z przełykiem i żołądkiem, np. refluksie żołądkowo-przełykowym, achalazji przełyku, raku przełyku lub żołądka i innych zaburzeniach.
● Chrypka z dusznością, krwiopluciem, przewlekłym kaszlem, uczuciem ciała obcego w gardle, dysfagią, odynofagią (bólem przy połykaniu), dusznością i bólem ucha to objawy nowotworów krtani (złośliwych i niezłośliwych) oraz stanów przedrakowych.
● Chrypka pojawia się także przy przeciążeniu strun głosowych (np. na skutek krzyku, śpiewu, występuje też u osób pracujących głosem).
Jak wyleczyć chrypkę?
Jak zlikwidować chrypkę? W pewnych sytuacjach trzeba po prostu przeczekać. Głośne kibicowanie na meczu czy intensywny wieczór karaoke to epizody nadużycia głosu, które mogą skończyć się chrypką i nie stanowią powodu do niepokoju.
Chrypka przy infekcji
W przypadku infekcji ważne jest leczenie zakażenia. Większość chorób wywołujących chrypkę ma podłoże wirusowe, dlatego terapia polega na łagodzeniu objawów. Pomocne okazują się leki przeciwgorączkowe, przeciwkaszlowe i przeciwbólowe, a także różne preparaty na ból gardła (tabletki, pastylki do ssania, spraye). Jeżeli to infekcja bakteryjna, najprawdopodobniej lekarz zaleci antybiotykoterapię.
Długotrwała chrypka
Przy długotrwałej chrypce, która nie jest rezultatem chorób dróg oddechowych, lekarz przeprowadzi diagnostykę. Przede wszystkim zbierze wywiad i zapyta m.in. o nałogi, przyjmowane leki, przebyte choroby i zabiegi w okolicach krtani. Wykona też badanie laryngologiczne, a u osób zawodowo pracujących głosem – badanie stroboskopowe krtani. W przypadku stwierdzenia zmian zaleci badania specjalistyczne:
● Laryngoskopię bezpośrednią (w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym),
● USG szyi,
● Tomografię komputerową,
● Rezonans magnetyczny.
Po znalezieniu przyczyny chrypki należy wdrożyć specjalistyczne leczenie.
Domowe sposoby na chrypkę u dorosłych
Jak pozbyć się chrypki domowym sposobem? Pomocne są np. inhalacje i nebulizacje. Te zabiegi nawilżają błonę śluzową, wspomagają jej regenerację i łagodzą stan zapalny. Nebulizacja działa skuteczniej, ponieważ wpływa bezpośrednio na drogi oddechowe i krtań, a ponadto nie stwarza ryzyka przegrzania śluzówki. Można w ten sposób podawać:
● Roztwór soli fizjologicznej (nawilża i łagodzi podrażnienia),
● Sól hipertoniczną (głównie przy infekcjach, ponieważ rozrzedza zalegającą wydzielinę),
● Kwas hialuronowy w specjalnych preparatach.
Za to inhalacja na chrypkę (w przeciwieństwie do nebulizacji), czyli tzw. parówka, może zostać wykonana z użyciem olejków eterycznych, np. sosnowego, eukaliptusowego, sandałowego, z drzewa różanego, rumiankowego.
Przy zachrypniętym głosie pomocne są też różne napary i napoje – koniecznie letnie. Co pić na chrypkę? Najprostszy napój to ciepła woda z cytryną i miodem czy imbirem, ewentualnie mleko z miodem. Lepiej unikać alkoholu, napojów gazowanych, mocnej kawy i herbaty na chrypkę, ponieważ mogą podrażniać gardło. Działanie łagodzące ma za to kisiel lniany (zalane gorącą wodą siemię lniane spożywa się po ok. 10 minutach). A jakie zioła na chrypkę przyniosą ulgę? M.in. rumianek, szałwia, lipa czy prawoślaz.
Co pomaga na chrypkę? Profilaktyka
Ponieważ chrypka najczęściej towarzyszy chorobom dróg oddechowych, w sezonie infekcyjnym warto zadbać o układ immunologiczny, np. przyjmując preparaty na odporność. Odpowiednie nawadnianie organizmu i nawilżanie powietrza również ma ogromne znaczenie, ponieważ dobrze wpływa na funkcjonowanie błony śluzowej gardła. Jednak najlepszą profilaktyką chrypki (a także groźnych chorób, które do niej prowadzą) jest unikanie palenia tytoniu i picia alkoholu.
Chrypka u dorosłych: często zadawane pytania
Poniżej publikujemy odpowiedzi na często zadawane pytania dotyczące chrypki i sposobów radzenia sobie z nią.
● Jak leczyć chrypę u dorosłych? Nie leczy się samej chrypki, ale chorobę, która ją powoduje.
● Jak długo można mieć chrypkę? To, ile trwa chrypka, zależy od jej przyczyny. Może to być kilka dni, 2 tygodnie albo dużo dłużej – w tym ostatnim przypadku wskazana jest konsultacja z lekarzem.
● Co szybko pomoże na chrypkę? Przede wszystkim oszczędzanie głosu (np. unikanie szeptania i długiego mówienia), a także nawilżanie gardła (picie wody i naparów, inhalacje, ssanie pastylek na gardło).
● Czy miód jest dobry na chrypkę? Tak, ale tylko w formie dodatku do napojów, np. ciepłej wody lub mleka. Sam miód może podrażniać gardło i pogarszać chrypkę.
Co jest dobre na chrypkę u dorosłych? Podsumowanie
Z chrypką najlepiej walczyć za pomocą nawilżania podrażnionej błony śluzowej (oczywiście poza leczeniem pierwotnej przyczyny). Ulgę przyniesie także unikanie czynników drażniących, np. kurzu, dymu tytoniowego czy alkoholu. W przypadku długotrwałej chrypki trzeba skonsultować się z lekarzem, aby wykluczyć poważniejsze przyczyny.
Źródła
1. Witkiewicz I., Wiercińska M., Chrypka, 2022. https://www.mp.pl/pacjent/objawy/175417,chrypka. [dostęp: 10.02.2025]
2. Szołdra-Seiler A., Osłabienie głosu i chrypka po infekcji dróg oddechowych, 2014. https://www.mp.pl/pacjent/pulmonologia/lista/102623,oslabienie-glosu-i-chrypka-po-infekcji-drog-oddechowych. [dostęp: 10.02.2025]
3. Kuchar E., Długotrwały ból podczas przełykania oraz utrzymująca się chrypka, 2014. https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/lista/98853,dlugotrwaly-bol-podczas-przelykania-oraz-utrzymujaca-sie-chrypka. [dostęp: 10.02.2025]
4. Zagor M., Czarnecka P., Janoska-Jaździk M., Stany przedrakowe krtani, 2018. https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-krtani/181615,stany-przedrakowe-krtani. [dostęp: 10.02.2025]
5. Zagor M., Czarnecka P., Janoska-Jaździk M., Rak krtani, 2018. https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-krtani/180408,rak-krtani. [dostęp: 10.02.2025]
6. Zagor M., Czarnecka P., Janoska-Jaździk M., Niezłośliwy nowotwór krtani, 2018. https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-krtani/180406,niezlosliwy-nowotwor-krtani. [dostęp: 10.02.2025]
Podziel się artykułem ze znajomymi
