Atak woreczka żółciowego: jak wygląda i co robić, gdy do niego dojdzie?

Kamica żółciowa, czyli powstawanie złogów w pęcherzyku żółciowym, to powszechna dolegliwość – dotyka aż 20% populacji. U wielu chorych przebiega bezobjawowo, jednak zdarza się też, że powoduje bardzo bolesny atak woreczka żółciowego. Co wtedy robić? Odpowiadamy.

Jak wygląda atak woreczka żółciowego?

Jak rozpoznać atak woreczka żółciowego (pęcherzyka)? W terminologii medycznej taki stan określa się jako kolkę wątrobową (żółciową). To ostry, napadowy ból brzucha po prawej stronie (zazwyczaj w prawym podżebrzu) lub na środku. Może promieniować pod prawą łopatkę, nasilać przy wdechu (zwłaszcza głębszym) i uniemożliwiać wyprostowanie się. Przyjęcie określonej pozycji ciała, np. embrionalnej, nie przynosi ulgi.

Atak woreczka żółciowego: ile trwa?

Jak długo trwa atak woreczka żółciowego? Ból zazwyczaj utrzymuje się od 30 minut do 5 godzin i stopniowo ustępuje.

Atak woreczka żółciowego: przyczyny

Bezpośrednią przyczyną ataku woreczka żółciowego jest zablokowanie przewodu żółciowego przez złogi znajdujące się w pęcherzyku (kamica żółciowa) lub przewodach żółciowych (kamica przewodowa), a niedrożność powoduje wzrost ciśnienia we wnętrzu narządu i silny ból. Dolegliwości ustępują po wycofaniu się kamieni z przewodu do woreczka. Zazwyczaj do ataku dochodzi jakiś czas po zjedzeniu tłustego, ciężkostrawnego i obfitego posiłku.

A jakie są przyczyny tworzenia się złogów żółciowych, czyli samej kamicy? Kamienie powstają z powodu zaburzeń składu żółci, kiedy zmniejsza się rozpuszczalność zawartych w niej substancji chemicznych. Zamiast zostać wydalone do przewodu pokarmowego, zaczynają się łączyć – najpierw w tzw. błotko i mikrokryształki, a z czasem w złogi różnej wielkości (od ziarnka soli do piłki golfowej).

Atak woreczka żółciowego: objawy

Ból towarzyszący atakowi woreczka jest dość charakterystyczny, zarówno ze względu na charakter, jak i lokalizację. To bardzo istotne, ponieważ ból brzucha po lewej i prawej stronie na górze może wskazywać na groźne powikłanie kamicy żółciowej – zablokowanie ujścia przewodu trzustkowego lub przewodu żółciowego wspólnego, które może prowadzić do kamiczego zapalenia trzustki. Oprócz bardzo silnego bólu kolce żółciowej mogą towarzyszyć:

• Nudności i wymioty, które nie przynoszą ulgi,
• Gorączka i dreszcze,
• Żółtaczka,
• Niepokój,
• Nadmierna potliwość,
• Ciemny mocz i odbarwiony stolec.

Atak woreczka żółciowego: co robić?

Gdy dojdzie do ataku woreczka żółciowego, trzeba przyjąć zalecone przez lekarza leki przeciwbólowe (NLPZ, paracetamol lub metamizol) i rozkurczowe (drotaweryna, hioscyna). Co ważne, samodzielne leczenie kolki żółciowej mogą rozpocząć osoby z wcześniej rozpoznaną kamicą bez dodatkowych objawów i chorób przewlekłych, u których dolegliwości już występowały i ustępowały samoistnie lub po lekach.

Atak woreczka żółciowego: kiedy do szpitala?

Kiedy do szpitala z atakiem woreczka żółciowego? Przy braku powikłań kolka powinna minąć w ciągu maksymalnie 5 godzin, więc jeśli ból się utrzymuje dłużej, należy udać się na SOR lub wezwać pogotowie. Poza tym alarmujące są następujące objawy:

• Gorączka i/lub dreszcze,
• Zażółcenie skóry i/lub gałek ocznych,
• Omdlenia,
• Zaburzenia świadomości.

Atak woreczka żółciowego: leczenie

• Najczęstszą metodą usuwania kamieni żółciowych jest chirurgiczne usunięcie woreczka żółciowego (cholecystektomia) lub endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna (w przypadku kamicy przewodowej).
• U chorych z przeciwwskazaniami do operacji stosuje się czasami rozpuszczanie złogów kwasem ursodeoksycholowym, jednak to terapia długotrwała (trwająca 6-24 miesięcy), obarczona dużym ryzykiem nawrotów (66% chorych) i możliwa tylko przy małych, nieuwapnionych złogach cholesterolowych.
• Jeśli zaś kamica żółciowa nie daje objawów, nie wymaga leczenia – wskazana jest za to profilaktyka w postaci m.in. niskotłuszczowej diety.

Atak woreczka żółciowego: operacja

Operacyjne usunięcie woreczka żółciowego można przeprowadzić laparoskopowo (obecnie rekomendowana metoda) lub tradycyjnie (przez nacięcie powłok brzusznych). Zabieg wykonuje się zazwyczaj, gdy złogi wywołują ataki kolki żółciowej albo istnieje zwiększone ryzyko raka pęcherzyka żółciowego (polipy większe niż 1 cm, złogi większe niż 3 cm, pęcherzyk porcelanowy). Wiele operacji udaje się przeprowadzić w trybie planowym.

Powikłaniem kamicy żółciowej, która objawia się atakiem woreczka żółciowego utrzymującym się dłużej niż 5 godzin, jest ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego. Stan wymaga hospitalizacji i jak najszybszego usunięcia tego narządu.

Domowe sposoby na atak woreczka żółciowego

Nie istnieje wiele domowych sposobów na złagodzenie bólu przy ataku woreczka żółciowego. Oprócz przyjęcia dostępnych bez recepty leków można spróbować:

• Położyć ciepły okład na brzuch,
• Wypić herbatę z mięty pieprzowej,
• Zażyć preparaty z magnezem.

Warto dodać, że do leczenia kamicy żółciowej specjaliści nie zalecają ziół oczyszczających wątrobę, diety „rozpuszczającej” kamienie, a także metod alternatywnych typu oczyszczanie wątroby wg Moritza czy oczyszczanie wątroby sokiem jabłkowym.

Atak woreczka żółciowego: możliwe konsekwencje

Atak woreczka żółciowego zazwyczaj jest wskazaniem do operacji, a nawroty występują zwykle w ciągu kilku tygodni do roku od pierwszej kolki żółciowej. Jeśli lekarz zaleci usunięcie woreczka, nie należy zwlekać. Powikłania nieleczonej kamicy żółciowej lub przewodowej bywają groźne i obejmują:

• Zapalenie pęcherzyka żółciowego (zarówno ostre, jak i przewlekłe),
• Wodniak pęcherzyka żółciowego,
• Ostre zapalenie trzustki,
• Ostre zapalenie dróg żółciowych,
• Rak pęcherzyka żółciowego.

Co na atak woreczka żółciowego w ramach profilaktyki?

Każdy, kto doświadczył kolki żółciowej, z pewnością chciałby uniknąć kolejnego ataku woreczka żółciowego. Co pomaga uniknąć nawrotów? Aktualnie jedynym skutecznym sposobem leczenia i zapobiegania nawrotom kolki jest zlikwidowanie złogów z przewodów lub usunięcie pęcherzyka – na szczęście taki zabieg nie upośledza funkcji trawienia pokarmów (woreczek to tylko rezerwuar żółci).

Do czasu operacji warto przestrzegać kilku zasad, żeby zminimalizować ryzyko ataku bólu.

• Dieta przy chorobach wątroby i dróg żółciowych powinna być ubogotłuszczowa, wysokowęglowodanowa i lekkostrawna – głównie chodzi o ograniczenie tłuszczów pochodzenia zwierzęcego i produktów wzdymających.
• Lepiej jeść częściej, ale mniejsze porcje – 5-6 posiłków dziennie.
• Zamiast smażyć i piec w tradycyjny sposób, potrawy trzeba gotować, gotować na parze, dusić, piec w rękawie itp.
• Ostre przyprawy i alkohol również nie są wskazane.

Restrykcyjną dietę stosuje się w okresach zaostrzenia choroby oraz przynajmniej jakiś czas po operacji (zanim organizm przyzwyczai się do nowego sposobu trawienia). Potem najczęściej wystarcza stosowanie ogólnych zasad zdrowego, zbilansowanego żywienia.

Atak woreczka żółciowego: często zadawane pytania

Poniżej znajdziesz krótkie omówienie najważniejszych kwestii dotyczących ataku woreczka żółciowego w postaci odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania.

• Jak zaczyna boleć woreczek żółciowy? Ból jest nagły, ostry, bardzo silny i umiejscowiony po prawej stronie. Zazwyczaj pojawia się w nocy i może obudzić ze snu.
• Co jeść przy ataku woreczka żółciowego? Nudności i wymioty, które często towarzyszą atakowi, raczej uniemożliwiają jedzenie. Poza tym do momentu ustąpienia kolki lepiej pozostawać na czczo. Na co dzień zaś należy unikać tłustych, obfitych i ciężkostrawnych posiłków, ponieważ mogą wywołać atak.
• Co robić w razie ataku woreczka żółciowego? Można przyjąć leki zalecone przez lekarza, a jeśli ból się utrzymuje lub pojawiają się dodatkowe objawy – wezwać pogotowie ratunkowe.
• Atak woreczka żółciowego – gdzie boli? W prawej górnej części brzucha, pod żebrami.
• Atak woreczka żółciowego – jakie leki przyjąć? Przeciwbólowe i rozkurczowe.

Atak kamicy woreczka żółciowego: podsumowanie

Atak woreczka żółciowego oznacza, że dotychczas bezobjawowa kamica żółciowa rozwinęła się w postać objawową. Najczęściej jest to wskazanie do leczenia operacyjnego. W takim przypadku nie warto zwlekać z decyzją o terapii, ponieważ kolka żółciowa ma tendencję do nawrotów i może zdarzyć się w najmniej oczekiwanym momencie – zwłaszcza wtedy, gdy łatwo o błędy dietetyczne (np. na wakacjach, czy imprezie rodzinnej).