Łupież jest rodzajem drożdżycy skóry głowy. W większości przypadków pojawia się w wyniku infekcji drożdżakiem o nazwie Malassezia furfur. Do rozwoju łupieżu przyczyniają się nie tylko zaniedbania higieniczne, ale także osobnicza skłonność do łojotoku, czyli przetłuszczania się skóry. By wyleczyć tą przypadłość konieczne jest zastosowanie specjalistycznych szamponów zawierających lek – ketokonazol.
Czym jest łupież i co go wywołuje?
Łupież jest wynikiem infekcji grzybiczej skóry głowy. Najczęściej wywołuje go mikroorganizm o nazwie Malassezia furfur. Grzyb ten jest drożdżakiem. Dlatego właściwym będzie określenie drożdżyca skóry owłosionej głowy. Nie do końca poprawnym jest stosowanie nazwy grzybica skóry głowy, za rozwój tej ostatniej odpowiedzialne są dermatofity, a nie drożdżaki.
Łupież to problem powszechny i zauważalny. Głównym objawem jest pojawienie się złuszczonego naskórka na skórze owłosionej głowy. Widoczny jest w postaci białych lub żółtawych płatków, zarówno na włosach, jak i na odzieży.
Grzyb Malassezia występuje fizjologicznie na skórze, ale w niektórych przypadkach wywołuje objawy chorobowe pod postacią łuszczenia się naskórka. Dzieje się tak gdy intensywnie się namnaża lub gdy dochodzi do reakcji zapalnej skóry.
Co jest przyczyną łupieżu i co sprzyja jego rozwojowi?
Nadmierne wydzielanie sebum, łojotok, zmiany hormonalne czy osłabienie układu immunologicznego sprawiają, że Malassezia może nadmiernie się rozmnażać.
- Jedną z przyczyn jest skłonność do łojotoku – może być on uwarunkowany genetycznie, lub zależny hormonalnie jak np. w przebiegu zespołu policystycznych jajników, hiperkortyzolemii.
- Łojotokowe zapalenie skóry może być przyczyną łupieżu. W ŁZS gruczoły łojowe produkują nadmierną ilość łoju. To tworzy wilgotne i tłuste środowisko na skórze głowy, sprzyjając rozwijaniu się drożdżaków.
- Zaniedbania higieniczne nie są bezpośrednią przyczyną łupieżu, ale przyczyniają się do jego rozwoju i utrudniają leczenie. Zbyt rzadkie mycie włosów w przypadku łojotoku i brak ich rozczesywania, sprzyjają rozwojowi drożdżaków.
- Skłonność do łupieżu może być dziedziczona. Osoby, których rodzice zmagają się z opisywaną przypadłością mogą być bardziej narażone na jego wystąpienie.
- Stres i wywołane przez niego zmiany hormonalne mogą wpływać na funkcjonowanie gruczołów łojowych i skóry, co z kolei może decydować o rozwoju drożdżycy. Stres powoduje wyrzut kortyzolu, a hormon ten wzmaga wydzielanie sebum.
- Nieodpowiednia dieta bogata w duża ilość tłuszczów nasyconych sprzyja rozwojowi zakażeń o typie drożdżaków.
Łupież dotyczy głównie dorosłych, jest rzadkim problemem u dzieci. Wzrost przypadków pojawia się w okresie dojrzewania i burzy hormonalnej. Wtedy też można zaobserwować pierwsze oznaki ewentualnego łojotoku.
Jak wygląda łupież i z czym można go pomylić?
Łupież charakteryzuje się pojawieniem się drobnych fragmentów złuszczonego naskórka. Gromadzi się głownie u nasady włosa, na skórze. W momencie przeczesywania włosów lub zmianach ich ułożenia płatki skóry spadają. Są bardzo widoczne szczególnie na ciemnej odzieży. Łupież może przyjmować niekiedy kolor żółty. Jest bardzo nieestetyczny, często kojarzony z zaniedbaniami higienicznymi. Należy pamiętać, że skłonność do jego występowania najczęściej zależna jest od czynników chorobowych, np. hormonalnych.
Drożdżaki z rodzaju Malassezia mogą wywoływać stan zapalny skóry i przyczyniać się do przyspieszonego złuszczania się komórek skóry. Nadmiar komórek martwego naskórka oraz działanie Malassezia mogą prowadzić do reakcji zapalnej skóry, co dodatkowo przyspiesza proces złuszczania się.
Łupież może być mylony z łuszczycą skóry głowy, łojotokowym zapaleniem skóry i reakcjami alergicznymi.
Czy każdy rodzaj łupieżu wywoływany jest przez grzyby z rodzaju Malassezia?
Istnieje kilka różnych rodzajów łupieżu. Okazuje się, że nie każdy typ wywoływany jest przez opisywany typ drożdżaków.
Łupież łojotokowy (łupież tłusty) – opisywany powyżej, zależny jest od infekcji drożdżakami.
Łupież suchy – to najczęstszy rodzaj łupieżu, który występuje przy przesuszonej skórze głowy, prowadząc do łuszczenia się naskórka i towarzyszącego mu świądu. Nie jest bezpośrednio związany z grzybami Malassezia.
Łupież pstry jest spowodowany przez drożdżaki z rodzaju Malassezia. Objawia się powstawaniem drobnych różowych lub różowobrunatnych plam głównie w okolicach pleców, klatki piersiowej i szyi.
Łupież biały – występuje u dzieci i młodzieży, najczęściej na twarzy, ramionach i tułowiu. Może być związane z łagodnym zapaleniem skóry, ekspozycją na słońce lub alergią skórną. Źródłem nie są grzyby z rodzaju Malassezia.
Łupież Gilberta (łupież różowy) – to łagodne schorzenie skóry, częściej występujące u młodych osób. Choć przyczyny nie są do końca znane, możliwe jest, że związane są z czynnikiem infekcyjnym. Ten tym łupieżu objawia się charakterystycznym wzorem plam na ciele, które przypominają drzewo choinkowe. Nie jest związane z grzybami Malassezia.
Określenie, czy drożdżaki są przyczyną choroby, jest istotne dla właściwego leczenia.
Czy łupież jest zaraźliwy?
Łupież powstaje w wyniku nadmiernego złuszczania się skóry, nadprodukcji sebum oraz obecności drożdży Malassezia na skórze. Nie jest to schorzenie zakaźne. Przeniesienie łupieżu od osoby chorej do zdrowej poprzez wspólne użytkowanie przedmiotów, takich jak czapki, jest mało prawdopodobne.
Choć osoba dotknięta łupieżem nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla innych, zaleca się konsultację z dermatologiem w celu prawidłowej diagnozy i wyboru odpowiedniego leczenia. Profesjonalna ocena pozwoli na skuteczne i szybkie podjęcie odpowiedniej terapii.
Jak leczyć łupież? Które leki są skuteczne?
Leczenie łupieżu łojotokowego opiera się na stosowaniu miejscowym szamponów zawierających substancję leczniczą – ketokonazol. Szampony te są lekami i dostępne są tylko w aptekach. W większości nie potrzeba na nie recepty. Można je nabyć w butelkach i saszetkach.
Szampony zawierające ketokonazol są często stosowane w leczeniu łupieżu, zwłaszcza tego spowodowanego przez grzyby Malassezia. Ketokonazol działa przeciwgrzybiczo, hamując wzrost i rozmnażanie się grzybów na skórze głowy. Regularne stosowanie szamponu może pomóc zmniejszyć łuszczenie się skóry, łagodzić swędzenie oraz poprawić ogólny stan skóry głowy. Długotrwałe stosowanie powinno być konsultowane z lekarzem dermatologiem, aby zapewnić skuteczność i bezpieczeństwo leczenia.
Jednym ze składników aktywnych stosowanych w produktach przeciwłupieżowych jest siarczek selenu. Działanie tej substancji polega na zwolnieniu tempa regeneracji (namnażanie się) komórek. Preparaty z dwusiarczkiem selenu są dostępne w aptekach bez recepty. Występują w postaci szamponów.
Z kolei na receptę stosuje się leki ograniczające łojotok. Zazwyczaj są to doustne preparaty przeciwhormonalne, takie jak doustne tabletki antykoncepcyjne.
Do decyzji dermatologa pozostaje też szereg innych preparatów, są to między innymi:
- Preparaty z salicylanami – do stosowania miejscowego – łagodzą stany zapalne i łuszczenie skóry.
- Leki przeciwhistaminowe – mogą występować w postaci doustnej lub miejscowej (np. kremy), stosowane są w celu łagodzenia swędzenia skóry.
- Preparaty na bazie kortykosteroidów – mogą być stosowane zarówno miejscowo (np. maści, kremy) jak i doustnie, w przypadkach ciężkich objawów zapalnych.
Jak pozbyć się łupieżu w 1 dzień?
Często pacjenci cierpiący na łupież poszukują szybkich rozwiązań, jak pozbyć się problemu w 1 dzień. Niestety, łupież to zazwyczaj przewlekły problem wywoływany stanem zapalnym i nie da się go natychmiastowo wyeliminować.
Skuteczne leczenie wymaga czasu i odpowiedniego podejścia dostosowanego do rodzaju łupieżu oraz jego przyczyn. Prawidłowa pielęgnacja skóry i włosów, stosowanie specjalnych szamponów przeciwłupieżowych, unikanie czynników nasilających objawy oraz regularne nawilżanie skóry mogą pomóc złagodzić symptomy w krótkim czasie, ale pełne wyleczenie wymaga systematycznego podejścia i cierpliwości.
Jakie domowe sposoby na łupież są skuteczne? Co stosować?
- Płukanka z octu jabłkowego i wody. Rozcieńczony ocet jabłkowy może pomóc w regulacji pH skóry głowy i zmniejszeniu łupieżu.
- Maseczka z octu i sody oczyszczonej. Niektórzy stosują mieszankę octu jabłkowego z sodą oczyszczoną jako peeling do skóry głowy, jednak może być zbyt drażniąca dla niektórych osób.
- Olejowanie włosów i skóry głowy oliwą z oliwek. Olejowanie może pomóc w nawilżeniu skóry głowy i zmniejszeniu łuszczących się fragmentów. Naturalne oleje, takie jak olej kokosowy, oliwa z oliwek lub olej z nasion jojoba, również są polecane ze względu na swoje nawilżające właściwości. Należy wmasować niewielką ilość oleju w skórę głowy przed myciem włosów, a następnie zastosować odpowiedni szampon na łupież.
- Płukanki ziołowe np. z rumianku: Niektóre zioła, takie jak rumianek, mają właściwości łagodzące i przeciwzapalne, co może pomóc w łagodzeniu objawów łupieżu. Zaleca się płukanie skóry głowy letnią herbatką ziołową.
- Sól morska może być używana do delikatnego masażu skóry głowy przed myciem włosów, co pomaga w złuszczaniu martwego naskórka.
Bibliografia:
Brzezińska-Wcisło L., „Łupież i łojotokowe zapalenie owłosionej skóry głowy - patogeneza, obraz kliniczny oraz aspekty terapeutyczne”, Post Dermatol Alergol 2007, XXIV, 2, s. 59-64
Grys A., „Rośliny zielarskie w leczeniu chorób skóry – bezpieczeństwo i zastosowanie”, Wydawnictwo Borgis – Postępy Fitoterapii 3/2011, s. 191-193
Jabłońska S., Chorzelski T., Choroby skóry, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1997, ISBN 83-200-2140-5.
Schmidt A., Malassezia furfur: a fungus belonging to the physiological skin flora and its relevance in skin disorders., wyd. 59 (1), Cutis 1997, s. 21-24.
Wysocka Marta, Łupież jako objaw – jego etiopatogeneza, leczenie i zapobieganie, Borgis – Nowa Medycyna 3/2002.
Podziel się artykułem ze znajomymi
