Żylaki w młodym wieku - dlaczego powstają i czy trzeba je usunąć?

Żylaki mogą dotknąć osoby w każdym wieku, nie tylko seniorów. Wczesna reakcja jest kluczowa, szczególnie gdy problem występuje w rodzinie. Odpowiednia profilaktyka może zapobiec lub opóźnić pojawienie się żylaków na nogach w młodym wieku. Od czego robią się żylaki? Kiedy widoczne żyły na nogach w młodym wieku powinny skłonić do wizyty u lekarza?

Czym są żylaki i dlaczego powstają u młodych osób?

Żylaki to nieprawidłowo rozszerzone żyły, które stają się poprzez to poszerzenie kręte. Stanowią kliniczną manifestację przewlekłej niewydolności żylnej.

Żylaki w młodym wieku nie są tak rzadkie, jakby mogło się wydawać. Badania przeprowadzone przez Edinburgh Vein Study wskazują, że dotyczą one 9% osób w wieku 18-34 lata. Częstotliwość ta wzrasta z wiekiem, jednak żylaki u nastolatków nie są niczym zaskakującym.

Od czego są żylaki u młodych osób? Czy żylaki są dziedziczne? Przyczyny żylaków w młodym wieku są różnorodne. Wskazuje się na kilka powiązanych ze sobą aspektów. Przewlekła niewydolność żylna i żylaki w młodym wieku to efekt:

• predyspozycji genetycznych - z badań Ghosh, S.K., A.l. Mamun wynika, iż jeżeli jedno z rodziców ma żylaki to ryzyko tej dolegliwości u dziecka wynosi 60% w przypadku płci żeńskiej i 25% w przypadku płci męskiej;
• nadwagi - w wyniku przybierania na wadze dochodzi do zwiększonego nacisku na żyły, które są na tyle obciążone, że przepływ krwi zostaje utrudniony,
• braku ruchu,
• zmian hormonalnych - podczas dojrzewania, w ciąży, w wyniku przyjmowania środków antykoncepcyjnych.

Początki żylaków - jak rozpoznać objawy?

Wczesne stadium żylaków nie objawia się jeszcze charakterystycznymi, wyraźnymi zmianami naczyniowymi. Początek żylaków jest znacznie subtelniejszy niż ich zaawansowana forma, w której występują widoczne żyły pod skórą na nogach.

Pierwsze symptomy obejmują zazwyczaj uczucie ciężkości nóg, swędzenie, pieczenie oraz pojawienie się pajączków na nogach w młodym wieku. Niepokojącym sygnałem są również pękające naczynka na nogach - to już wskazuje na pewną predyspozycję do rozwoju żylaków.

Charakterystyczny jest także wygląd zmieniających się naczyń: małe żylaki początkowo przybierają barwę fioletowych żył, by z czasem przekształcić się w zielone żyły na nogach lub innych partiach ciała. W miarę postępu choroby stają się coraz bardziej widoczne.

Warto zatem zwracać uwagę nie tylko na wystające żyły na nogach czy naczynia prześwitujące przez skórę, ale przede wszystkim na towarzyszące im dodatkowe doznania czuciowe, które mogą być pierwszym sygnałem rozwijającej się choroby żylnej.

Żylaki nóg w młodym wieku - rodzaje

Słysząc o żylakach w młodym wieku, wielu wyobraża sobie osoby po dwudziestym roku życia. Tymczasem problem ten może pojawić się znacznie wcześniej, dotykając nawet dzieci i nastolatków. Żylaki u dzieci, choć występują rzadko, są diagnozowane w praktyce klinicznej. Żylaki na nodze w młodym wieku rozwijają się zarówno z powodu predyspozycji genetycznych, jak i czynników środowiskowych związanych ze stylem życia.

Wskazuje się na takie rodzaje żylaków, w tym żylaków nóg w młodym wieku, jak:

• naczyniowe - drobne pajączki wskazujące na pierwsze problemy z krążeniem,
• siatkowate - płaskie, widoczne pod skórą,
• głównych pni żylnych,
• wtórne - będące efektem innych problemów zdrowotnych.

Żylaki u nastolatków są wywoływane podobnymi czynnikami, a niekiedy mogą być rezultatem zaniedbań z okresu dzieciństwa. Dodatkowym czynnikiem wpływającym na ich rozwój jest działanie hormonów, szczególnie w okresie dojrzewania.

Warto podkreślić, że problem żylaków nie ogranicza się wyłącznie do kończyn dolnych. Poza żylakami kończyn dolnych w młodym wieku mogą występować również:

• żylaki odbytu w młodym wieku,
• żylaki na dłoniach,
• żylaki powrózka nasiennego.

Czy żylaki są niebezpieczne dla zdrowia?

Obecność żylaków zwykle nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla życia. Ostatecznie jednak w ocenie tego, czy żylaki na nogach są niebezpieczne, znacznie ma ich rozległość i objawy jakie dają. Postępujące zmiany nasilają nieprzyjemne symptomy związane z ciężkością nóg czy bólem - z czasem prowadzą do obrzęków, przewlekłego zapalenia skóry czy owrzodzeń.

Bolące żylaki na nogach, ale też w innych miejscach zawsze wymagają konsultacji lekarskiej - nie tylko dlatego, by wyeliminować to odczucie, ale przede wszystkim wykluczyć ryzyko zakrzepicy żył głębokich czy zakrzepowego zapalenia żył powierzchownych. Ból to właśnie jeden z sygnałów ostrzegawczych wskazujących na zakrzepicę obok obrzęku, zmiany koloru skóry na czerwoną lub zasinioną czy uczucia ciepła w miejscu zmiany.

Badania i leczenie żylaków w młodym wieku

Jak leczyć żylaki w młodym wieku? Mając predyspozycję do ich powstawania, warto skonsultować się z lekarzem od żylaków na nogach, czyli flebologiem. Specjalista zasugeruje odpowiednie badania, w tym ultrasonografię dopplerowską, która w nieinwazyjny sposób pozwoli na ocenę stanu naczyń krwionośnych. Takie urządzenie pozwoli ocenić wydolność żył, zmiany zapalne w żyłach powierzchownych oraz ustalić ryzyko zakrzepicy żył.

Leczenie żylaków opiera się m.in. na:

• laseroterapii - energia uszkadza ścianę żyły, przez co żyła zostaje zamknięta, a krew kierowana do zdrowszych naczyń;
• skleroterapii - do chorej żyły wstrzykuje się roztwór sklerotyzujący, który uszkadza, a następnie zamyka naczynie, przez co krew przekierowuje się do zdrowych naczyń;
• miniflebektomii - usuwanie naczyń poprzez zabieg chirurgiczny, wykonuje się go, gdy mniej inwazyjne metody nie przynoszą rezultatów;
• operacji - dotyczy zmian bardzo zaawansowanych.

Samodzielnie, gdy zmiany są niewielkie, można sięgnąć po naturalne sposoby na żylaki na nogach. Objawy wyciszyć pomogą masaże z dodatkiem maści z kasztanowca, oliwy z oliwek. Pomocne są także zimne okłady. Aby ustabilizować krążenie, warto także unosić nogi do góry i w takiej pozycji wypoczywać. Jeżeli pacjent na co dzień spędza czas w pozycji siedzącej, powinien pomyśleć o tym, by od czasu do czasu poruszyć stopami i nogami, a także wykonać kilka kroków - to pobudzi krążenie.

Co na żylaki w młodym wieku? Przede wszystkim do codziennych zajęć włączyć sport - młodość to czas, gdy warto wykorzystywać własne zasoby energii do ruchu i w ten sposób poprawiać swój stan zdrowia. Warto też ograniczyć czas przebywania w nagrzanych pomieszczeniach, np. w saunie i zrezygnować z gorących kąpieli.

Czy usuwać żylaki w młodym wieku?

Decyzję należy podjąć w porozumieniu z lekarzem flebologiem - jeżeli żylaki nie są zaawansowane, w pierwszej kolejności warto rozważyć metody zachowawcze korzystnie wpływające na żyły, np. zadbanie o aktywność fizyczną, bieliznę uciskową, kompresjoterapię.

Jednocześnie jeżeli żylaki dają uciążliwe objawy, stanowią zagrożenie dla życia lub zdrowia, a także jest wielce prawdopodobne, że będą się pogłębiać, należy przemyśleć ich usunięcie.

Operacja na żylaki w młodym wieku powinna dotyczyć tylko zaawansowanych zmian. Te mniej poważne można leczyć innymi metodami, np. laseroterapią. Ile razy można usuwać żylaki? Można to czynić wielokrotnie. Każdy zabieg należy przemyśleć, ponieważ nie ma pewności, czy żylaki nie powrócą albo czy operacja nie doprowadzi do pogorszenia stanu innych żył.

Jak zapobiec żylakom w młodym wieku?

Styl życia i nawyki mają istotny wpływ na zapobieganie oraz opóźnianie rozwoju żylaków. Jak dbać o żyły? Znaczenie ma przede wszystkim regularna aktywność fizyczna. Krążenie poprawić można poprzez: bieganie, jazdę na rowerze, pływanie. Dobrze na krążenie działają także masaże, zimne kąpiele.

Warto zwrócić uwagę na regularne nawodnienie organizmu, zdrową dietę bogatą w witaminy, minerały i błonnik, które zapobiegają zapychaniu żył. Działanie wzmacniające żyły wykazuje m.in. witamina C, która zmniejsza ryzyko mikropęknięć, toteż warto ją przyjmować.

Należy też zrezygnować z używek, w tym papierosów czy alkoholu. Nikotyna uszkadza naczynia krwionośne, co jest prostą drogą do powstawania żylaków. Natomiast alkohol rozszerza naczynia krwionośne i wpływa na lepkość krwi, co również ma znaczenie w kwestii rozwoju żylaków.

Żylaki w młodym wieku mogą być po części konsekwencją niewłaściwego stylu życia - dlatego powyższa profilaktyka stanowi to, co można zrobić, by odroczyć w czasie ich ujawnienie.

Bibliografia:

1. Z. Krasiński, B. Krasińska, Leczenie wczesnego stadium zaawansowania przewlekłej choroby żylnej – standardy postępowania w 2023, DOI: 10.5604/01.3001.0016.2971.
2. K. Ghosh i inni, Clinical Presentation of Varicose Veins, Indian Journal of Surgery (February 2023) 85(Suppl 1):S7–S14 https://doi.org/10.1007/s12262-021-02946-4.
3. K. Smalisz-Skrzypczyk, Analiza przyczyn zmian zakrzepowo-zatorowych u dzieci, Postępy Nauk Medycznych, t. XXVI, nr 9, 2013.