U osób uczulonych na komary ukąszenie tego owada może wywołać silną reakcję alergiczną. Jak wygląda uczulenie na komary i czy jest ono groźne? W jaki sposób je leczyć? Rozwiewamy wszelkie wątpliwości.
Uczulenie na komary: czynniki ryzyka
Z roku na rok na całym świecie rośnie liczba ludzi zmagających się z alergią. To jedna z najczęściej występujących w XXI wieku chorób, przy czym może ona przybierać różne postacie i dotyczyć różnego rodzaju alergenów. Czym tak dokładnie jest alergia? To nic innego jak nieprawidłowa reakcja organizmu na niegroźny czynnik, np. alergia na sierść kota, orzeszki ziemne czy roztocza kurzu. Układ odpornościowy alergika traktuje te substancje jak zagrażające organizmowi i jest na nie nadwrażliwy, dlatego wywołuje reakcję mającą na celu ich zneutralizowanie i wydalenie z organizmu.
A czy można mieć uczulenie na komary? Tak, istnieje coś takiego, jak alergia na komary, a dokładnie ich jad. Nie należy jednak mylić miejscowej reakcji skórnej w postaci niewielkiego, swędzącego bąbla z „prawdziwą” alergią, czyli reakcją nadwrażliwości typu I lub III.
.
Uczulenie na komary: przyczyny
Uczulenie na komary, a dokładnie ich jad, pojawia się z reguły u osób o znacznie obniżonej odporności, choć może mieć również podłoże genetyczne. W grupie ryzyka znajdują się także jednostki zmagające się z atopowym zapaleniem skóry oraz osoby, w których diecie znajduje się dużo żywności przetworzonej, bogatej w konserwanty i tak zwane sztuczne polepszacze smaku. Do rozwoju alergii przyczyniają się także:
- Zwiększona ekspozycja na jad komarów (np. mieszkanie, praca lub częste przebywanie w miejscach bytowania tych insektów),
- Podróżowanie do innych regionów i zetknięcie się z miejscowymi gatunkami komarów,
- Młody wiek.
Uczulenie na komary: objawy
Ugryzienie komara u zdrowej osoby objawia się zaczerwieniem skóry i powstaniem w tym miejscu niewielkiego bąbla. Zmiana niemiłosiernie swędzi, jednak nie należy jej drapać, ponieważ przedłuża to proces gojenia. W normalnych warunkach trwa on kilka dni, a po bąblu nie zostaje ślad. Warto to podkreślić: miejscowa reakcja skórna nie oznacza uczulenia na komary. Opuchlizna, swędzenie, dyskomfort to normalna reakcja układu odpornościowego na białka obecne w ślinie komara.
Jakie dolegliwości mogą pojawić się po ukąszeniu, ale nie są objawem alergii na komary?
Rozdrapywanie miejsca ukłucia może doprowadzić na nadkażenia bakteryjnego rany, co utrudnia odróżnienie infekcji od reakcji alergicznej. W takiej sytuacji należy ustalić, kiedy pojawiły się poważne objawy: w ciągu kilku godzin od ugryzienia (podstawa do podejrzewania uczulenia), czy kilku dni (to wskazuje na zakażenie). Jeśli dojdzie do zapalenia skóry i tkanki łącznej, zmiany skórne mogą przybrać nawet kolor purpurowy, a do tego pojawiają się nieraz: ból, pieczenie i objawy ogólne (gorączka, dreszcze, bóle głowy, nudności, powiększenie węzłów chłonnych). Taka sytuacja wymaga pilnej konsultacji z lekarzem.
Rzadko po ugryzieniu pojawiają się też dolegliwości, które wiele osób uważa za uczulenie na komary:
- Bąble wypełnione płynem (pęcherze),
- Siniaki (a raczej wybroczyny).
To jednak nie są typowe reakcje przy nadwrażliwości na jad komara, dlatego dobrze zgłosić się z nimi do lekarza. Tego rodzaju miejscowe zmiany często współwystępują przy schorzeniach zaburzających pracę układu odpornościowego:
- Zakażeniu wirusem Epsteina-Barra (EBV) – wywołującym m.in. mononukleozę zakaźną,
- Nowotworach hematologicznych – np. białaczkach, chłoniakach.
Jak wygląda uczulenie na komary?
Jak w takim razie wygląda reakcja alergiczna na komary (na ich ślinę)? U osoby uczulonej na komary problem przybiera znacznie większe rozmiary niż w przypadku normalnej odpowiedzi układu immunologicznego – zmiana może urosnąć nawet do 10 cm średnicy lub „rozlać” się po całym ciele w formie wysypki. Dolegliwości pojawiają się w ciągu kilku godzin od ukąszenia, narastają przez 8-12 godzin i utrzymują się przez 3-10 dni. Jeśli reakcja uczuleniowa obejmie znaczną część ciała, np. twarzy lub kończyny, może zacząć utrudniać widzenie, jedzenie czy ruchy, a także powodować ogólnie złe samopoczucie i podwyższenie temperatury (ale nie gorączkę). Stan ten jest nazywany zespołem Skeeter.
W skrajnych, na szczęście rzadko występujących przypadkach, pojawiają się objawy ogólnoustrojowe, takie jak nudności, wymioty, zawroty głowy, duszność i problemy z oddychaniem. Symptomy te oznaczają, że doszło najprawdopodobniej do wstrząsu anafilaktycznego, który wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej. Wówczas konieczne jest szybkie wezwanie pogotowia ratunkowego.
Uczulenie na komary: jak leczyć domowymi sposobami?
Jeśli reakcja alergiczna towarzysząca ugryzieniu komara nie jest zbyt silna, a zmiana skórna obejmuje kilka centymetrów, można sobie z nią poradzić, stosując domowe sposoby. Świąd skóry złagodzi okład z plasterka świeżego ogórka lub startego ziemniaka, przy czym najlepiej trzymać go przez minimum kwadrans.
Pomoże także przykładanie czystego kawałka materiału (np. chusteczki), nasączonego zimną wodą. Aby sobie ulżyć, warto do kilku łyżek wody wsypać trochę sody oczyszczonej. Tak przygotowanym roztworem delikatnie pocieramy skórę w miejscu ugryzienia. W wodzie rozpuścić można także ocet. Sprawdzonym sposobem na ugryzienie komara jest również wtarcie w zmianę skórną kilku kropel olejku eukaliptusowego.
Leczenie alergii na komary
Sposób leczenia uczulenia na komary zależy przede wszystkim od tego, jak gwałtownie reaguje organizm na ugryzienie. Jeśli alergia objawia się jedynie większym bąblem, pomóc powinny leki, które dostaniemy w aptece bez recepty. Jeśli reakcją organizmu na ukąszenie będzie wysypka, warto skontaktować się z alergologiem, który zapisze silniejsze leki przeciwhistaminowe tzw. drugiej generacji (m.in. cetyryzyna, loratadyna, feksofenadyna lub rupatadyna) w postaci tabletek. Bardzo nasilone objawy mogą wymagać stosowania glikokortykosteroidów w kremie lub doustnie.
Uczulenie na komary: jak wygląda diagnostyka?
W czasie wizyty alergolog przede wszystkim przeprowadzi szczegółowy wywiad, czyli spyta:
- Jak wyglądają objawy miejscowe (typowe uczulenie manifestuje się dużymi, twardymi obrzękami, wysypką, swędzeniem)?
- Ile czasu utrzymują się zmiany na skórze?
- Czy pojawiają się objawy ogólne, np. gorączka, duszności?
Dodatkowo może on zlecić przeprowadzenie testów skórnych, które potwierdzą uczulenie na jad komara i pozwolą sprawdzić, czy nie jesteśmy uczuleni także na inne substancje, np. jad pszczeli. Niestety, testy alergiczne na komary (zarówno punktowe skórne, jak i IgE specyficzne z krwi nie należą do łatwo dostępnych). Dlatego duże znaczenie ma diagnostyka różnicowa, czyli wykluczenie innych możliwych przyczyn intensywnej reakcji skórnej (np. alergia na inne owady, zakażenia wirusowe, choroby skóry).
Uczulenie na komary: odczulanie. Czy jest możliwe?
Odczulanie na komary (immunoterapia swoista) jest bardzo rzadko stosowane i praktycznie niedostępne w Polsce, a nawet w większości krajów na świecie. Dzieje się tak z kilku powodów:
- Brak dostępnych, standaryzowanych alergenów śliny komara,
- Reakcje na komary są zazwyczaj miejscowe i łagodne – u większości osób ograniczają się do swędzenia i lekkiego obrzęku. Nawet jeśli są większe, nie zagrażają życiu,
- Ciężkie reakcje ogólne (anafilaksja) po ukąszeniu komara to ekstremalna rzadkość – immunoterapia swoista zarezerwowana jest głównie dla alergii, które mogą być niebezpieczne (np. na jad pszczół czy os).
Uczulenie na komary: co robić, żeby uniknąć objawów?
Oczywiście w przypadku alergików najlepiej byłoby unikać kontaktu z komarami, jednak, ponieważ te owady występują bardzo powszechnie, może to nastręczać wielu trudności. Z tego powodu dobrze zminimalizować ryzyko ukąszenia. Warto nosić długie rękawy i nogawki z luźnych, jasnych materiałów o ciasnym splocie, osłonić okna i drzwi balkonowe ochronną siatką albo skorzystać z elektronicznych odstraszaczy. Istnieją też naturalne aromaty, których nie lubią komary (sprawdzą się np. w dyfuzorze olejków eterycznych albo świecach zapachowych). Należą do nich:
- Eukaliptus,
- Lawenda,
- Mięta pieprzowa,
- Trawa cytrynowa i cytronela (klasyczne składniki świec antykomarowych),
- Goździki,
- Bazylia,
- Rozmaryn,
- Tymianek.
Osoby uczulone na komary, przed ogniskiem lub wycieczką powinny pamiętać o spryskaniu się repelentem, czyli chemicznym preparatem odstraszającym komary i inne owady.
Preparaty na insekty w okresie letnim są dostępne nie tylko w aptekach, ale również w drogeriach i hipermarketach. Kosztują niewiele i pozwolą na swobodne spacery nad wodą, po lesie czy po prostu siedzenie wieczorem na zewnątrz, bez obaw o nieprzyjemne ugryzienia. Osoby, u których z powodu ugryzienia komara wystąpiła kiedyś reakcja anafilaktyczna, powinny stale przyjmować leki, a także unikać miejsc, w których mogłoby dojść do kontaktu z owadem.
Co na uczulenie na komary? Podsumowanie
Uczulenie na komary to rzadka, ale możliwa reakcja alergiczna na białka zawarte w ślinie tych owadów. Jeśli reakcje po ukłuciu są bardzo nasilone lub nietypowe, warto skonsultować się z alergologiem, który oceni, czy sytuacja wymaga dodatkowej diagnostyki lub leczenia.
Źródła:
1. https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/alergeny/jadowadow/59836,uczulenie-na-komary [dostęp: 20.05.2025]
2. https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/wartowiedziec/57601,immunoterapia-alergenowa-odczulanie [dostęp: 20.05.2025]
3. https://www.mp.pl/pacjent/alergie/lista/60849,wskazania-do-odczulania-u-osob-z-alergia-na-jad-owadow [dostęp: 20.05.2025]
Podziel się artykułem ze znajomymi
