Polidypsja

Polidypsja to wzmożone pragnienie, które towarzyszy wielu chorobom. Polidypsja jest częstym objawem cukrzycy. Występuje także u pacjentów z moczówką prostą, nadczynnością tarczycy oraz chorobami psychicznymi. Sprawdź, skąd się bierze polidypsja i jak wygląda jej rozpoznanie.

Pod pojęciem polidypsji kryje się patologicznie wzmożone pragnienie, które prowadzi do przyjmowania płynów w ilości przekraczającej zapotrzebowanie organizmu. Zwykle pacjenci, u których zdiagnozowana polidypsję, przyjmowali od 5 do 10 litrów płynów na dobę. Polidypsję można podzielić na pierwotną – związaną z zaburzeniami poboru wody oraz wtórną, będącą objawem chorób charakteryzujących się nadmierną utratą wody. Wśród chorób, które objawiają się utratą wody wymienia się m.in.:

Cukrzycę,
nadczynność tarczycy,
moczówkę prostą.

Polidypsja wtórna występuje także w chorobach leczonych diuretykami, czyli lekami moczopędnymi. Stosuje się je w leczeniu nadciśnienia tętniczego, marskości wątroby, niewydolności krążenia, obrzękach, niewydolności nerek oraz zakażeniach układu moczowego. Wzmożone pragnienie obserwuje się także przy biegunce, wymiotach oraz wysokiej gorączce.

Polidypsja pierwotna natomiast występuje w przebiegu takich chorób jak:

schizofrenia,
choroba afektywna dwubiegunowa,
niedorozwój intelektualny,
zespoły otępienne,
alkoholizm,
choroby podwzgórza, takie jak histiocytoza, sarkoidoza czy nowotwory popromienne.

Należy pamiętać, że nie zawsze wzmożone pragnienie jest objawem chorobowych. W sposób naturalny występuje po wysiłku fizycznym, po spożyciu pikantnych potraw i alkoholu, a także w upalne dni.

W diagnostyce polidypsji wykorzystuje się następujące kryteria:

ciężar właściwy moczu poniżej 1,0005,
stężenie sodu w surowicy poniżej 133 mmol/l,
dobowa objętość wydalanego moczu wyżej 3 litrów na dobę,
dobowe wahania wagi powyżej 4 proc. masy ciała,
pozytywny wynik obserwacji przez personel medyczny.

Jeśli u pacjenta występują przynajmniej dwa kryteria z wyżej wymienionych, to z dużym prawdopodobieństwem można zdiagnozować u niego polidypsję. Do postawienia diagnozy konieczne jest wykonanie badań – oznaczenie ciężaru właściwego moczu, stężenia sodu w surowicy krwi, a także poranny i wieczorny pomiar masy ciała w celu określenia dobowego przyrostu wagi.

Polidypsja w cukrzycy

Polidypsja jest częstym objawem cukrzycy. W medycynie wymienia się triadę objawów charakterystycznych dla cukrzycy typu 1 – są to polidypsja, spadek masy ciała oraz poliuria (częste oddawanie moczu). Inne objawy cukrzycy to polifagia (żarłoczność), uczucie zmęczenia, obniżona odporność. Skąd się bierze polidypsja w cukrzycy? Jeśli poziom glukozy we krwi jest za wysoki, organizm sam próbuje go obniżyć, między innymi poprzez wydalanie glukozy z moczem. Prowadzi to do odwodnienia i zaburzeń wodno-elektrolitowych, a pacjent odczuwa wzmożone pragnienie, czyli polidypsję.

Polidypsja psychogenna

Polidypsja psychogenna występuje u niespełna 20 procent pacjentów leczonych psychiatrycznie. Dotyczy zwłaszcza chorych na schizofrenię. Z badań wynika, że jest diagnozowana u 80 proc. schizofreników. Zdaniem specjalistów wzmożona podaż płynów w tej chorobie często ma związek z zaburzeniami urojeniowymi.

Pacjenci psychiatryczni niejednokrotnie piją wodę, aby zneutralizować działanie leków. Nadmierne picie wody może też przybrać postać czynności kompulsywnych. W badaniach epidemiologicznych zauważono, że im dłużej pacjenci są hospitalizowani, tym częstość występowania polidypsji wzrasta. Co warto podkreślić, wpływ na wzmożone pragnienie mają także leki przeciwpsychotyczne, przeciwdepresyjne, a także leki antycholinergiczne stosowane często w leczeniu schizofrenii.

Polidypsja a poliuria

Polidypsji niemal zawsze towarzyszy poliuria, czyli oddawanie moczu w ilościach przekraczających normę. Norma dobowa to maksymalnie 3000 ml moczu, przy prawidłowej podaży płynów. Przyczyną poliurii może być zwiększona podaż płynów, choroby nerek, a także, podobnie jak w przypadku polidypsji - hiperglikemia, choroby podwzgórza, nadczynność tarczycy oraz moczówka prosta. Poliurię (wielomocz) należy odróżnić od polakisurii, czyli częstego oddawania moczu, ale w prawidłowych ilościach.

Autor: Joanna Woźniak

Czytaj też:

Bibliografia:

Zwyrtek E., Polidypsja – diagnostyka różnicowa, Medycyna Po Dyplomie 2/2016.
Olędzka-Oręziak M., Woźniak P.A., Wardyn K.A., Postępowanie diagnostyczne u pacjentów z hiponatremią i zaburzeniami psychicznymi, Postępy Nauk Medycznych 2017; XXX(09): 509-516.