Norowirusy - czym są i co wywołują? Objawy, leczenie

Norowirusy to groźne drobnoustroje, wywołujące między innymi grypę żołądkową u małych dzieci, a także u osób starszych i z obniżoną odpornością. Zobacz, jakie są objawy zakażenia norowirusami i na czym polega leczenie tego typu infekcji. Sprawdź, dlaczego norowirusy u dziecka są szczególnie niebezpieczne.

Czym są norowirusy?

Norowirusy, znane też jako wirusy Norwalk-like, są drobnoustrojami należącymi do rodziny Caliciviridae. Obok rotawiusów i sapowirusów, stanowią jeden z podstawowych czynników wywołujących wirusowe zapalenie żołądka i jelit, potocznie zwane grypą żołądkową lub jelitówką. Norowirusy charakteryzują się krótkim czasem wylęgania (od 1 do 3 dni), a także wyjątkową łatwością zakażania (dawka zakażająca to zaledwie 10-100 cząsteczek wirusa). Trzecią cechą charakterystyczną, odróżniającą je chociażby od rotawirusów, jest zjadliwość wykazywana w stosunku także do osób dorosłych, a nie tylko małych dzieci.

Najczęściej ofiarami nowowirusów są niemowlęta, ale też osoby w podeszłym wieku i dorośli z odpornością obniżoną w wyniku innych infekcji.

Norowirusy w kale

Norowirusy szerzą się drogą fekalno-oralną. Do zakażenia nimi dochodzi poprzez bezpośredni kontakt z nosicielem lub osobą chorą, a także w rezultacie styczności z jej wydzielinami, w tym przede wszystkim kałem oraz wymiotami. Przy czym nie musi to być styczność bezpośrednia, wystarczy kontakt z klamką lub deską klozetową w toalecie lub cząsteczkami wirusa unoszącymi się w powietrzu.

Źródłem zakażenia może być też żywność, która została skażona przed konsumpcją, ale też na wcześniejszych etapach, to jest w czasie zbiorów, przetwórstwa, pakowania, sprzedaży. Pamiętać należy, że norowirusy mogą przetrwać poza organizmem żywym nawet do 7 dni. Są też odporne na dezynfekcję chlorem w niskich stężeniach oraz pasteryzację (do 60 stopni Celsjusza).

Norowirusy u dziecka

Choć zakażenia norowirusowe mogą obejmować też osoby dorosłe, około 70 procent odnotowywanych przypadków dotyka maluchy poniżej 5 roku życia. Ma to związek z obniżoną odpornością, brakiem reżimu sanitarnego, a także przebywaniem w dużych skupiskach dzieci. Norowirusy należą do tych drobnoustrojów, które szerzą się przede wszystkim w środowiskach zamkniętych i półzamkniętych, a więc w:

przedszkolach,
żłobkach,
na oddziałach szpitalnych,
domach opieki społecznej.

Zakażenie norowirusami u dziecka jest szczególnie niebezpieczne ze względu na duże ryzyko utraty kontroli nad poziomem płynów w organizmie, czego konsekwencją może być potencjalnie śmiertelne odwodnienie.

Objawy zakażenia norowirusami

Typowe objawy zakażenia norowirusami to:

wodnista biegunka, wymioty, nudności,
ból i skurcze brzucha,
gorączka do 40 stopni Celsjusza,
osłabienie apetytu.

Oprócz tego możliwe jest wystąpienie objawów niespecyficznych, takich jak ból głowy, ból mięśni, dreszcze, osłabienie, apatia. U osób dorosłych objawy zakażenia norowirusami utrzymują się od 24 do 60 godzin. U dzieci biegunka i inne symptomy mogą występować jednak znacznie dłużej, nawet do 7 dni. Dwa razy dłuższy jest też czas wydalania wirusów po ustaniu objawów choroby – nawet do 4 tygodni.

Leczenie norowirusów

Niezwykle istotna w przypadku infekcji norawirusowych jest profilaktyka, w tym przede wszystkim przestrzeganie zasad higieny. Co robić, jeśli nie uda się uniknąć zakażenia?

Infekcje norowirusowe mają tendencję do samoistnego ustępowania. Nie istnieje żaden lek oddziałujący wprost na przyczynę zakażenia, nie jest zatem możliwe leczenie wirusowego zapalenia żołądka i jelit jako takiego. Nie powinno się też łagodzić jego podstawowych objawów za pomocą leków przeciwbiegunkowych. Pamiętać należy, że wraz z kałem i wymiocinami wydalane są wirusy, co służy oczyszczeniu organizmu. Podstawowym działaniem leczniczym w przypadku grypy żołądkowej jest nawadnianie pacjenta, który w wyniku biegunki i wymiotów traci duże ilości płynów. Pamiętajmy, że to właśnie odwodnienie stanowi główne zagrożenie w przypadku tego typu schorzeń.

Norowirusy a rotawirusy

Czym różnią się norowirusy od rotawirusów, które również wywołują grypę żołądkową? Po pierwsze, rotawirusy stanowią zagrożenie niemal wyłącznie dla dzieci; w późniejszym wieku, w związku z powszechnością zachorowań oraz dostępnymi szczepieniami, zazwyczaj nabiera się odporności przeciwko tego typu drobnoustrojom.

W tym kontekście warto wspomnieć, że w odróżnieniu od rotawirusów, przeciwko norowirusom nie można się zaszczepić. Inne różnice, to między innymi:

krótszy czas wylęgania (norowirusy: 1-3 dni, rotawirusy: 2-8 dni),
mniejsza ilość cząsteczek wirusa potrzebna do zakażenia w przypadku norowirusów,
łagodniejsze objawy infekcji norowirusowej,
przynależność do innej rodziny (norowirusy: Caliciviridae, rotawirusy: Reoviridae),
odmienny genom (norowirusy: pojedyncza, dodatnia nić RNA, rotawirusy: podwójne, odcinkowe RNA).

Autor: Piotr Brzózka

Czytaj też:

Źródła:

Dennis L. Kasper; Anthony S. Fauci, Choroby zakaźne, rozdział 91: Umesh D. Parashar, Roger I. Glass. Wirusowe zapalenia żołądka i jelit. (biegunki wirusowe). polskie: Lublin 2012, Czelej
Norowirusy, Główny Inspektorat Sanitarny, gis.gov.pl
Agnieszka Białkowska, Zakażenia i zatrucia pokarmowe: norowirusy, Oddział Nadzoru Przeciwepidemicznego Powiatowa Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna w Lublinie, psselublin.pis.gov.pl