niedobór żelaza

Niedobór żelaza najczęściej prowadzi do niedokrwistości, czyli popularnej anemii. Największe zapotrzebowanie na ten mikroelement występuje u kobiet w ciąży, dzieci, a także u osób starszych. Niski poziom żelaza w organizmie może skutkować uczuciem senności, ciągłym przemęczeniem oraz podatnością na infekcje.

Żelazo jest to pierwiastek chemiczny i składnik mineralny, który odgrywa bardzo ważną rolę we właściwym funkcjonowaniu organizmu. Zarówno jego zbyt niski, jak i za wysoki poziom może prowadzić do komplikacji, takich jak anemia czy zatrucie organizmu.

Żelazo pełni niezwykle ważną rolę w organizmie, gdyż bierze udział w produkcji składników krwi, a główną przyczyną jego niedoboru jest najczęściej niewłaściwa dieta.

Czytaj: Anemia w ciąży. Co jeść, by uniknąć niedokrwistości?

Żelazo – rola w organizmie

Jaką rolę pełni żelazo w organizmie?

  • wspiera właściwe funkcjonowanie systemu nerwowego,
  • używane jest do produkcji krwinek czerwonych w szpiku kostnym,
  • usuwa toksyny z wątroby,
  • uczestniczy w procesie usuwania wolnych rodników z organizmu,
  • zmniejsza uczucie senności i zmęczenia,
  • pozwala na pobieranie tlenu w płucach, a następnie uwalnianie go w tkankach.


Dodatkowo w przypadku kobiet ciężarnych żelazo wpływa na prawidłowy rozwój płodu
i zapobiega wystąpieniu niedokrwistości u matki.

Niedobór żelaza - przyczyny

Co powoduje niedobór żelaza w organizmie? Za wystąpienie dolegliwości najczęściej odpowiedzialna jest niewłaściwa dieta. Problem ten często dotyka wegetarian, wegan, a także zwolenników restrykcyjnego odchudzania.

Niedobór żelaza w organizmie – pozostałe przyczyny:

  • choroby przewlekłe, takie jak: zapalenie jelit, choroba Leśniowskiego-Crohna czy celiakia,
  • nieprawidłowe wchłanianie żelaza,
  • utrata dużej ilości krwi - np. w czasie miesiączki lub poważnego schorzenia, jak hemoroidy lub choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, jak również osoby po operacji.

Żelazo można podzielić na tzw. hemowe (dostarczane z produktami pochodzenia zwierzęcego) i niehemowe (dostarczane z produktami pochodzenia roślinnego). Żelazo hemowe jest znacznie łatwiej przyswajalne niż niehemowe, dlatego w diecie ważne jest spożywanie mięsa. Stąd częsty niedobór żelaza u wegetarian i wegan.

Niedobór żelaza – objawy

Objawy niedoboru żelaza mogą być różne. Najczęściej ich rozpoznanie nie jest trudne, ponieważ najprostszym sposobem diagnozy jest badanie krwi.

Główne objawy wynikające z niskiego poziomu żelaza to:

  1. Niedobór żelaza – objawy skórne:
  1. Niedobór żelaza – objawy neurologiczne:
  • problemy z koncentracją,
  • trudności z zapamiętywaniem,
  • ogólna dezorientacja.

  1. Niedobór żelaza – pozostałe objawy:

Po zauważeniu u siebie jakichkolwiek z wyżej wymienionych objawów, należy zgłosić się do lekarza, który prawdopodobnie zleci wykonanie badania krwi i na podstawie jego wyników, zaleci właściwą formę leczenia i suplementacji żelaza.

Niedobór żelaza w ciąży

Wiele kobiet ciężarnych boryka się z niedokrwistością wynikającą właśnie ze zbyt niskiego poziomu żelaza w organizmie.

Stan ten może doprowadzić do wielu komplikacji zdrowotnych, jak m.in.:

  • niska masa urodzeniowa dziecka,
  • anemia u noworodka,
  • poród przed terminem,
  • w najgorszym przypadku poronienie.

Zwiększone zapotrzebowanie na żelazo w ciąży, wynika ze wzrostu macicy, a także potrzeb płodu oraz łożyska. Dzienne zapotrzebowanie dla kobiet wynosi ok. 18 mg na dzień, natomiast w czasie ciąży jest to ok. 27 mg na dobę.

Niedobór żelaza u dzieci

Niedobór żelaza u niemowlaka to częsta przypadłość głównie u maluchów urodzonych przed terminem oraz z niską masą urodzeniową.

Skąd się bierze niedobór żelaza u noworodka? W czasie ciąży, płód pobiera od matki żelazo, część wchłaniając od razu, a pozostałą ilość magazynując. Niestety, w niektórych przypadkach jego ilość jest niewystarczająca, by móc ją odłożyć „na później”. Największe zapasy magazynowane są w ostatnich tygodniach ciąży, dlatego wcześniaki często cierpią na anemię.

Zwiększone zapotrzebowanie na żelazo u dzieci wynika z ich rozwoju, zarówno fizycznego, jak i psychicznego.

Główne objawy świadczące o zbyt niskim poziomie żelaza u dzieci to:

  • brak łaknienia,
  • senność,
  • bladość skóry,
  • brak wzrostu masy ciała,
  • zmęczenie.

U noworodków uzupełnianie niedoborów żelaza zwykle polega na jego suplementacji farmakologicznej, natomiast w przypadku starszych dzieci najczęściej wystarczają zmiany nawyków żywieniowych i wprowadzenie do codziennego jadłospisu, chociażby kasz czy brokułów.

Niedobór żelaza - skutki

Główne skutki niedoboru żelaza to:

  • niedokrwistość, czyli anemia,
  • podatność na infekcje,
  • ciągłe przemęczenie,
  • niezdrowy wygląd cery,
  • kołatanie serca,
  • przedwczesny poród,
  • niska masa urodzeniowa dziecka.


Najpoważniejszym powikłaniem jest właśnie anemia, która w konsekwencji może doprowadzić do niedokrwistości megaloblastycznej, uszkadzając trwale układ nerwowy.

Dowiedz się: Czujesz zmęczenie i wyczerpanie? Zacznij uprawiać jogę!

Niedobór żelaza – co jeść?

Jak uzupełnić niedobór żelaza? Dieta na niedobór żelaza powinna być bogata w ten pierwiastek, ale należy również zaznaczyć, które produkty utrudniają jego wchłanianie.

Niedobór żelaza – dieta:

  • czerwone mięso – np. wołowina,
  • podroby – m.in. wątróbka,
  • warzywa – brokuły, rukola, fasolka szparagowa, szpinak, pietruszka, ziemniaki, pomidory, buraki,
  • owoce świeże i suszone – jabłka, śliwki, brzoskwinie, wiśnie, cytrusy,
  • bakalie i pestki dyni, słonecznika,
  • jaja,
  • pełnoziarniste pieczywo,
  • ryby – śledź, makrela,
  • owoce morza – krewetki.

Za utrudnianie wchłaniania żelaza odpowiedzialne są głównie kawa i herbata, gdyż zawarta w nich tanina spowalnia przyswajanie pierwiastka. Warto przyjmować żelazo wraz z witaminą C, dlatego sałatki warto skrapiać cytryną, a do posiłku wypijać szklankę soku pomarańczowego.

Autor: Katarzyna Pawlik

 

Czytaj również:



 

share-icon Podziel się artykułem ze znajomymi
Komentarze
chevron-down