Kolano biegacza - objawy, ćwiczenia, leczenie

Kolano biegacza – taką diagnozę nader często słyszą sportowcy uskarżający się na ból kolana po bieganiu. Na czym polega to schorzenie? Dlaczego bieganie powoduje ból kolana? Jak leczyć kontuzję? Czy istnieją skuteczne ćwiczenia na wyeliminowanie dolegliwości?

Czym jest kolano biegacza?

Kolano biegacza, to potoczna nazwa schorzenia znanego w medycznej nomenklaturze, jako zespół pasma biodrowo-piszczelowego, występującego przede wszystkim u osób czynnie uprawiających sport – bieganie, ale też piłkę nożną, kolarstwo, czy podnoszenie ciężarów. Pasmo biodrowo-piszczelowe należy do powięzi szerokiej, obejmującej mięśnie uda. Ma szerokość około 6 centymetrów, zbudowane jest przede wszystkim z kolagenu i charakteryzuje się relatywnie dużą sztywnością. Ulokowane jest pionowo wzdłuż powierzchni uda, znajdując u dołu przymocowanie do kłykcia górnego piszczeli, u góry zaś będąc przedłużeniem łączących się włókien ścięgnistych w bocznej części biodra.

Pasmo biodrowo-piszczelowe spełnia istotną rolę, jeśli chodzi o narząd ruchu:

usztywnia staw kolanowy w wyproście,
hamuje ruch przywodzenia w stawie biodrowym.

Ból kolana po bieganiu

Kolano biegacza jest efektem długotrwałego, cyklicznego tarcia pasma biodrowo-piszczelowego o nadkłykieć boczny kości udowej. Kontuzja ta objawia się w charakterystyczny sposób.

Podstawowe symptomy, to:

ból kolana po bieganiu – po zewnętrznej stronie nogi, w rejonie stawu kolanowego, ale też rozlewający się na pozostałe obszary kończyny, zwłaszcza w przedziale między kolanem a biodrem,
nasilenie dolegliwości bólowych w czasie wysiłku fizycznego – szybkiego marszu, biegu, ćwiczeń, wchodzenia po schodach,
osłabienie symptomów w pozycji siedzącej lub leżącej, zwłaszcza po wyprostowaniu nogi w kolanie,
ograniczenie ruchomości nogi w stawie kolanowym, utrudnione poruszanie się,
miejscowy obrzęk i zaczerwienienie.

Skąd się bierze ból kolana podczas biegania?

Jak podają autorzy opracowania Protokół rehabilitacyjny w przypadku „kolana biegacza” (zespół pasma biodrowo-piszczelowego) – studium przypadku, tak zwane „kolano biegacza” statystycznie stanowi 8,5 procent wszystkich kontuzji przeciążeniowych, do których dochodzi w trakcie aktywności fizycznej. Ból kolana podczas biegania, a także po bieganiu, czyli charakterystyczne objawy „kolana biegacza” najczęściej są konsekwencją błędów treningowych.

Należą do nich:

brak rozgrzewki,
zbyt szybkie tempo biegu,
zbyt długi dystans biegu,
brak przerw w trakcie długiego biegu,
brak reakcji na pierwsze symptomy przeciążenia,
niewłaściwa technika biegu,
niewłaściwe obuwie,
niewłaściwa powierzchnia (np. twardy beton lub asfalt),
u kolarzy – niewłaściwe ustawienie siodełka, nieprawidłowy rozmiar ramy roweru.

Ból kolana po bieganiu (po zewnętrznej stronie)

Prawdopodobieństwo przeciążenia, skutkujące bólem kolana po bieganiu (po zewnętrznej stronie) potęgowane jest przez określone czynniki ryzyka, wynikające głównie z wad anatomicznych lub innych schorzeń, zaburzeń i przeciążeń, z którymi na co dzień zmaga się biegacz.

Wymienić w tym kontekście można między innymi takie przyczyny, jak:

nieprawidłowa budowa anatomiczna pasma biodrowo-piszczelowego (zbyt krótkie, zbyt napięte),
osłabienie mięśnia pośladkowego średniego,
słabość mięśnia odwodziciela biodra,
zbyt duże zróżnicowanie siły przednich i tylnych mięśni ud,
skrzywienie kręgosłupa w odcinku lędźwiowym,
nieprawidłowe ustawienie miednicy,
szpotawość, koślawość kolan,
płaskostopie,
różnica w długości lewej i prawej kończyny.

Leczenie kolana biegacza

Farmakologiczne leczenie kolana biegacza w większości przypadków sprowadza się do działań typowo objawowych, łagodzących dolegliwości bólowe i ewentualny obrzęk powodowany stanem zapalnym. Do standardowych środków leczniczych należą w tej sytuacji niesteroidowe leki przeciwzapalne, w tym przede wszystkim diklofenak, które stosować można miejscowo w postaci maści przeciwbólowej, lub ogólnoustrojowo (tabletki przeciwbólowe). Oprócz tego, w przypadku bardzo silnego bólu, wykonuje się niekiedy zastrzyki sterydowe.

Oprócz farmakologii, w leczeniu kolana biegacza wykorzystuje się:

fizjoterapię, w tym typowe działania manualne a także plastrowanie dynamiczne (tzw. kinesjotaping),
zabiegi fizykoterapeutyczne, takie jak: krioterapia, laser, ultradźwięki, jonoforeza.

Ćwiczenia na kolano biegacza

Niezwykle ważnym elementem terapii w przypadku kolana biegacza jest chwilowe poskromienie sportowych ambicji i powstrzymanie się od biegania oraz innych intensywnych form treningu. Zamiast tego zaleca się ściśle określone ćwiczenia. Na kolano biegacza najlepszy jest tak zwany stretching, czyli rozciąganie. Jak należy wykonywać tego typu ćwiczenia? Większość z nich znamy z klasycznej rozgrzewki, rozpoczynającej lekcje WF w szkołach.

Przykładowo:

stajemy prosto, jedną z nóg zginamy w stawie kolanowym, chwytamy za stopę i przyciągamy ją do pośladka. podobne ćwiczenie można wykonać w pozycji leżącej na boku. W ten sposób rozciągamy mięśnie czworogłowe ud,
siadamy z wyprostowanymi nogami. pochylamy grzbiet, starając się palcami rąk sięgnąć do stóp (ćwiczenie na zginacze stawu kolanowego),
stajemy w wykroku. Nogę, która znajduje się z przodu, zginamy w kolanie, opuszczając jednocześnie w jej kierunku wyprostowany tułów (możemy się podeprzeć dłońmi o kolano). Noga tylna pozostaje prosta.

Autor: Piotr Brzózka

Czytaj też:

Źródła:

Jakub Piotrowski, Anna Drozdek, Aleksandra Baryła, Agata Baryła, Przeciążenie pasma biodrowo-piszczelowego (ITBS) Przyczyny, diagnostyka, leczenie, Rehabilitacja w praktyce 1/2016
Ryszard Biernat, Dariusz Czaprowski, Protokół rehabilitacyjny w przypadku „kolana biegacza” (zespół pasma biodrowo-piszczelowego) – studium przypadku, Postępy Rehabilitacji 3, 2012