Żółtaczka u noworodka w większości przypadków ma podłoże fizjologiczne i jako taka jest zupełnie niegroźna. Fizjologiczna żółtaczka powinna samoistnie ustąpić w ciągu kilku dni. Jeśli jednak objawy są silne i występują przez dłuższy czas, rośnie prawdopodobieństwo ciężkiej postaci o podłożu patologicznym, wymagającej leczenia poprzez naświetlania, a nawet transfuzję krwi.
Żółtaczka u noworodka
Zażółcenie skóry u noworodka niejednego rodzica przyprawiło o szybsze bicie serca. Zazwyczaj niepotrzebnie. Tak zwana żółtaczka fizjologiczna, zwana też noworodkową, występuje w pierwszych dniach życia u około 60 procent maluchów, a u wcześniaków odsetek ten jest jeszcze wyższy (ok. 80 proc.). Jest to zjawisko nie tylko powszechne, ale też normalne i w większości przypadków zupełnie niegroźne. Ale uwaga – każde dziecko z objawami tej dolegliwości powinno być monitorowane w celu identyfikacji przypadków mających podłoże chorobowe i mogących przerodzić się w tzw. ciężką żółtaczkę noworodkową.
Przyczyny i objawy żółtaczki u noworodka
Typowym objawem żółtaczki fizjologicznej u noworodka jest zażółcenie skóry, a także gałki ocznej oraz błon śluzowych. Zazwyczaj symptom ten występuje po upływie około 24 godzin od przyjścia dziecka na świat. Przyczyną jest koncentracja w organizmie dużych ilości żółtego barwnika, zwanego bilirubiną, będącego produktem rozpadu hemoglobiny zawartej w czerwonych krwinkach.
Przyczyny żółtaczki to przede wszystkim dwa aspekty:
- w okresie życia płodowego ilość czerwonych krwinek u dziecka jest bardzo wysoka – ich rolą jest dostarczanie tlenu do wszystkich komórek. Po narodzinach duża część erytrocytów staje się zbędna, dochodzi do ich rozpadu i w efekcie – wzmożonej produkcji bilirubiny,
- dodatkowym czynnikiem jest niedojrzałość wątroby, zaburzająca jej zdolność do wychwytywania bilirubiny, wskutek czego krąży ona w dużych ilościach we krwi i dociera do wszystkich komórek ciała.
Powikłania żółtaczki u noworodka
Dlaczego ciężkiej żółtaczki nie można lekceważyć? Bilirubina w większym stężeniu ma działanie neurotoksyczne i jako taka jest bardzo niebezpieczna dla dziecka. Barwnik może przenikać z krwi do mózgu i trwale uszkadzać komórki nerwowe.
Uwaga: jeśli stężenie bilirubiny jest bardzo wysokie, a do jej zbicia nie wystarcza naświetlanie lampą, ani odstawienie dziecka od piersi matki, konieczne może być przetoczenie krwi. Sytuacja taka zdarza się jednak bardzo rzadko, a jeśli już – przeważnie u wcześniaków.
Jak długo utrzymuje się żółtaczka u noworodka?
Ile może trwać żółtaczka u noworodka? W większości przypadków utrzymuje się 7 do 10 dni. Największe stężenie we krwi bilirubina osiąga w 3-5 dobie życia noworodka, nawet wtedy nie powinno ono jednak przekraczać poziomu 13-15 mg/dl.
Uwaga: w przypadku dzieci karmionych wyłącznie mlekiem matki żółtaczka fizjologiczna może trwać znacznie dłużej: 2-4 tygodnie, a w sporadycznych przypadkach – nawet do 3 miesięcy. Jest to również sytuacja naturalna i niegroźna, związana z działaniem substancji zawartych w ludzkim mleku (istnieją różne teorie wyjaśniające przyczyny tego, jednak dokładny mechanizm nie został do dziś poznany i jednoznacznie opisany). Przedłużona dolegliwość (do 3-4 tygodni) może występować także u wcześniaków. Także i w tym przypadku nie należy się martwić na zapas. Jednak przedłużająca się żółtaczka a także bardzo wysokie stężenie bilirubiny są podstawą do tego, by dziecko zostało poddane uważnej obserwacji lekarskiej.
Przedłużająca się żółtaczka
Przedłużająca się żółtaczka, bardzo silne zażółcenie skóry, a także osłabienie, obniżony apetyt czy nieprawidłowe tempo wzrostu kierować powinny podejrzenia w stronę poważniejszych zaburzeń. Powodem ciężkiej żółtaczki noworodkowej mogą być:
- zaburzenia metaboliczne,
- zaburzenia hormonalne,
- uszkodzenie lub nieprawidłowe funkcjonowanie wątroby,
- choroba hemolityczna,
- zakażenie bakteryjne,
- konflikt serologiczny.
W takiej sytuacji niezbędne jest wykonanie specjalistycznych badań i ewentualne leczenie dziecka w warunkach szpitalnych, mające na celu obniżenie stężenia bilirubiny, a także eliminację przyczyn stojących za wystąpieniem patologii.
Naświetlanie noworodka w czasie żółtaczki
W przypadku wysokiego stężenia bilirubiny dziecko może zostać poddane leczeniu przez naświetlanie, co wymaga przedłużenia hospitalizacji po porodzie o 1-2 doby. Jest to tzw. fototerapia. W jej czasie poziom bilirubiny jest obniżany za pomocą promieniowania ultrafioletowego. Światło działa na skórę rozbijając zawarty w niej barwnik, co pośrednio wpływa na redukcje stężenia we krwi. Zabieg jest bezbolesny i bezpieczny, pamiętać jednak trzeba, że w jego czasie maluch powinien mieć zakryte oczy, a noworodek płci męskiej – także jądra.
Czytaj też:
- Jak pielęgnować pępek u noworodka? Higiena, kosmetyki
- Jak dawkować witaminę K dla noworodka? Właściwości
- Co oznacza ulewanie u noworodka? Jak temu zapobiegać?
- Jak prawidłowo nosić noworodka? Bezpieczne techniki
Autor: Piotr Brzózka
Źródła:
- Alicja Wasiluk, Agnieszka Polewko, Andrzej Ozimirski, Współczesna diagnostyka i leczenie żółtaczek u noworodków i niemowląt, Diagnostyka Laboratoryjna 2012, Volume 48, numer 4
Podziel się artykułem ze znajomymi
