Wokół grypy narosło wiele mitów i półprawd. Naturalne metody leczenia, stosowane według zaleceń lekarskich, mogą zmniejszać objawy łagodnej infekcji wirusowej. Ale czy wszystkie są skuteczne? Pod „naukową lupę” trafiają najpopularniejsze domowe sposoby na grypę. Sprawdź, które są bezpieczne i zalecane przez specjalistów, a które wątpliwe i niewskazane. 

Spis treści

Czy można stosować domowe sposoby na grypę?      

Grypa jest ostrą, wirusową i bardzo zaraźliwą (łatwo przenoszącą się z człowieka na człowieka) chorobą układu oddechowego, wywoływaną przez wirus grypy.  

Dotyczy górnych i/lub dolnych dróg oddechowych i może objawiać się: 

  • gorączką; 
  • bólem głowy; 
  • bólem mięśni; 
  • wyczerpaniem, uczuciem rozbicia; 
  • suchym kaszlem; 
  • katarem; 
  • bólem gardła.  

Leczenie objawowe, w tym niektóre domowe sposoby na grypę, można stosować w łagodnej, samoograniczającej się infekcji.  

Jak szybko wyzdrowieć? Nie zwlekać z konsultacją lekarską – bez względu na przebieg zakażenia. Jeśli nasilenie objawów w ciągu 3 dni nie zmniejsza się, konieczna jest ponowna wizyta u lekarza. 

Jak leczyć grypę domowymi sposobami? Nie bagatelizując choroby, która jest obciążona ryzykiem powikłań. I pamiętając, że czasem metody objawowe i domowe sposoby na grypę są niewystarczające. Zwłaszcza, gdy infekcja – zamiast ulegać samoograniczeniu – postępuje lub objawy nawracają.  

Co jest najlepsze na grypę? I które domowe sposoby na grypę i przeziębienie są rzeczywiście skuteczne?       

 

Odpoczynek i sen jako kluczowe elementy walki z grypą 

Ile dni w łóżku powinno się spędzić w przypadku zakażenia grypą? Wg Rekomendacji dla lekarzy POZ (2019), wypoczynek w domu zalecany jest przynajmniej przez dobę od ustąpienia gorączki. To jeden z najlepszych domowych sposobów na grypę – minimalizuje ryzyko powikłań i zapobiega przenoszeniu wirusa na zdrowe osoby. 

W okresie narastania gorączki dochodzi do skurczu naczyń krwionośnych skóry, pojawiają dreszcze i uczucie zimna, co skłania do okrycia kocem i odpoczynku w łóżku. Faza zmniejszania gorączki przebiega z rozszerzeniem naczyń skóry i pobudzeniem gruczołów potowych. Dzięki poceniu się przy grypie ciepło nagromadzone w organizmie jest oddawane do otoczenia.  

Jak wyleczyć grypę? Wg Rekomendacji postępowania w grypie dla lekarzy POZ (2019), leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe (ibuprofen, paracetamol) pomagają obniżyć gorączkę. Należą też do skutecznych domowych sposobów na bóle mięśni przy grypie. Łagodzą objawy infekcji, ale nie skracają czasu jej trwania.  

Co zrobić, żeby szybko wyzdrowieć? Powszechnie uważa się, że dłuższy sen jest adaptacyjną reakcją układu odpornościowego na infekcję i sprzyja regeneracji. Czy to domowy sposób na grypę, by szybko wyleczyć infekcję? Niestety, nie ma badań potwierdzających tę hipotezę. Wg ekspertów Medycyny Praktycznej (Ciemność na sen, 2020), zakażenia wirusowe nie zwiększają zapotrzebowania na sen. Dotąd nie udowodniono, że wydłużony sen sprzyja regeneracji lub ułatwia powrót do zdrowia.       

 

Naturalne napary i syropy wspierające organizm w walce z grypą           

Jak i czym leczyć grypę? Według amerykańskich Narodowych Instytutów Zdrowia (NIH) i polskich towarzystw naukowych, m.in. Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej (2019): 

  • nie ma wskazań i nie rekomenduje się stosowania środków ziołowych ani innych naturalnych sposobów na grypę (niż zalecane jako leczenie objawowe); 
  • nie ma wiarygodnych badań ani dowodów naukowych potwierdzających ewentualne korzyści z terapii manualnych lub ziołowych u pacjentów z grypą.  

Jak szybko pozbyć się grypy? Powszechnie stosowane środki z witaminą C czy rutyną (roślinny związek flawonowy) nie należą do skutecznych domowych sposobów na grypę. Czosnek też nie wpływa na przebieg infekcji – jak podają Amerykańskie Narodowe Instytuty Zdrowia (NIH). 

Istnieją ograniczone dowody na korzystny wpływ niektórych metod na objawy przeziębienia. Ale nie ma domowych przepisów na grypę na bazie ziół, warzyw czy owoców o udowodnionej skuteczności. 

 

Nawodnienie i dieta podczas grypy      

Wymioty i biegunka, które mogą wystąpić w przebiegu grypy, należą do najczęstszych przyczyn odwodnienia we wszystkich grupach wiekowych.  

Co jest dobre na grypę? Zapobieganie odwodnieniu – czyli uzupełnianie utraconych płynów.  

W przypadku objawów ciężkiego odwodnienia (u dorosłych m.in. brak potu, sucha skóra, wysoka gorączka, nadmierna senność, zaburzenia świadomości) należy wezwać pogotowie ratunkowe.  

W stanach łagodnych wystarcza nawadnianie doustne w warunkach domowych. Można pić: 

  • wodę niegazowaną;  
  • rozcieńczone soki owocowe; 
  • płyny nawadniające dostępne w aptece (u dzieci i osób starszych). 

Do naturalnych metod na przeziębienie i grypę, zapobiegających odwodnieniu, należą lekkie zupy. Nie można zapominać o soli kuchennej (np. w krakersach), by uzupełniać sód – główny elektrolit pozakomórkowy organizmu człowieka. 

W przebiegu grypy niewskazane są mocno schłodzone napoje. W leczeniu domowym infekcji przebiegającej z wymiotami zaleca się płyny w temperaturze pokojowej lub lekko schłodzone. Należy unikać napojów gazowanych i bogatych w kofeinę (kawa, napoje typu cola). 

Zgodnie z zaleceniami ekspertów Medycyny Praktycznej (Płynoterapia, 2023), pierwsze 3-4 godziny nawadniania polegają na uzupełnianiu powstałych niedoborów (np. na skutek biegunki). Potem rozpoczyna się nawadnianie podtrzymujące – zaspokajanie pragnienia i uzupełnianie nowych strat. Zaleca się dodatkowe 100-200 ml płynu po każdym wypróżnieniu (biegunka) lub po epizodzie wymiotów. 

Powszechnie uważa się, że zmiana diety należy do sprawdzonych domowych sposobów na grypę i przeziębienie. Ale nie ma dowodów na skuteczność takiego postępowania.  

Stanowiska eksperckie w tej kwestii są zgodne – nawet w przypadku ostrej biegunki wirusowej należy kontynuować zwyczajową, zbilansowaną dietę (gdy tylko wróci apetyt). Jeśli to konieczne, można zrobić krótką przerwę na pierwszą fazę nawadniania (3-4 godziny).  

Podobne zalecenia znajdują się m.in. w polskich wytycznych (Gastroenterologia Kliniczna (2018), Pediatria po Dyplomie (2024) i w rekomendacjach Amerykańskiego Towarzystwa Chorób Zakaźnych (2017).      

 

Inhalacje na zatkany nos      

Według wytycznych polskich towarzystw medycznych (publikacje w: Family Medicine & Primary Care Review (2019), Interna Szczeklika 2024) w łagodzeniu nieżytu i blokady nosa stosuje się leki obkurczające naczynia błony śluzowej nosa i roztwory soli, zwłaszcza soli fizjologicznej. Jak wykorzystać je do leczenia grypy w domu? Donosowe wkraplanie roztworów soli fizjologicznej pomaga udrożnić nos i wspiera regenerację nabłonka uszkodzonego przez wirusy. 

Amerykańskie Narodowe Instytuty Zdrowia (NIH) i polscy eksperci Medycyny Praktycznej (5000 pytań z pediatrii, 2024) wskazują na potencjał płukania nosa roztworami soli (u dzieci i dorosłych). Najlepiej tolerowane są izotoniczne roztwory soli fizjologicznej (dostępne w aptekach), podawane np. za pomocą konewek do irygacji. 

Płukanie nosa roztworami soli udrażnia nos i łagodzi niektóre objawy ostrych infekcji wirusowych. Czy to sprawdzone domowe sposoby na wirusa grypy? Dowody naukowe wskazują na ich skuteczność głównie w przebiegu przeziębienia.  

Według CDC, nawilżacze powietrza mogą ułatwić oddychanie chorym na grypę (zmniejszają suchość błon śluzowych nosa i gardła). Przynoszą też ulgę w podgłośniowym zapaleniu krtani. Tzw. krup wirusowy występuje w przebiegu grypy u małych dzieci. Objawia się charakterystycznym „szczekającym” kaszlem i świstem krtaniowym – stridorem. W Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD-10) stridor znajduje się pod kodem J05; w najnowszej wersji (ICD-11) – pod symbolem MD11.B. 

Czy inhalacje przy grypie są wskazane? W kaszlu produktywnym (wilgotnym) można stosować inhalacje z fizjologicznego roztworu chlorku sodu (ewentualnie z preparatów wody morskiej) – ze względu na ich działanie wykrztuśne. W niepowikłanym zakażeniu występuje kaszel suchy, który wymaga innych domowych sposobów na grypę. Forum Młodych Lekarzy Rodzinnych i polskie towarzystwa medyczne (2019) na męczący suchy kaszel zalecają lek przeciwkaszlowy.      

 

Płukanie gardła – prosty i skuteczny sposób na walkę z grypą      

NIH i CDC dopuszczają stosowanie niektórych domowych sposobów na walkę z grypą o nieudowodnionej skuteczności, jeśli nie wykazano ich szkodliwości – jak w przypadku płukania gardła solą. Przygotowanym roztworem (1,5–3g soli na szklankę ciepłej wody) należy płukać gardło, a następnie go wypluć (nie połykać).  

Płukanie gardła solą uważa się za stosunkowo bezpieczną naturalną metodę na przeziębienie i grypę. Mogą stosować ją dorośli i dzieci powyżej 6. roku życia (młodsze dzieci nie potrafią robić tego prawidłowo – ryzyko zachłyśnięcia).  

Nieuzasadnione jest płukanie lub pędzlowanie gardła wodą utlenioną – silnym utleniaczem i środkiem dezynfekcyjnym. Jak podają eksperci Medycyny Praktycznej (5000 pytań z pediatrii, 2015), jej stosowanie poza wskazaniami, zwłaszcza wielokrotne, może uszkadzać komórki błony śluzowej oraz fizjologiczną florę bakteryjną jamy ustnej i gardła. A przy tym nie ma dowodów, że takie płukanki są skutecznymi domowymi sposobami na grypę i ból gardła.       

 

Higiena jako kluczowy element w walce z grypą      

Wspomnieliśmy o kilku domowych sposobach na leczenie grypy oraz o konieczności odpoczynku i izolacji osoby zakażonej minimum przez dobę od ustąpienia gorączki. Jak jeszcze ograniczyć ryzyko rozprzestrzeniania wirusa? Jedną z podstawowych, ale niedocenianych zasad higieny jest częste i dokładne mycie rąk – jak zaleca Główny Inspektorat Sanitarny – przez ok. 30 sekund ciepłą wodą z mydłem       

Nauka i pomoc w prawidłowym myciu rąk to jeden z domowych sposobów na grypę u dzieci – skuteczna metoda profilaktyki wielu zakażeń układu oddechowego, pokarmowego i skóry.  

W sezonach grypowych zaleca się także: 

  • unikać kontaktu z chorymi; 
  • unikać dotykania zanieczyszczonymi rękoma oczu, ust lub nosa;  
  • przestrzegać zasad higieny osobistej;  
  • przestrzegać zasad higieny kaszlu i kichania (zakrywać nos i usta chusteczką jednorazową lub kaszleć i kichać w łokieć); 
  • wietrzyć pomieszczenia – ryzyko przeniesienia zakażenia wzrasta w pomieszczeniach słabo wentylowanych. 

 

Czy gorąca kąpiel w czasie grypy może pomóc w walce z infekcją? Nie ma takich danych. WHO wskazuje na ryzyko oparzeń, a CDC zaleca łagodną kąpiel w letniej wodzie, zwłaszcza w przypadku gorączki. 

Profilaktyka oparta na przecięciu dróg szerzenia się wirusa ma swoje ograniczenia. Jej skuteczność obniżają m.in. zakażenia bezobjawowe i zakaźność w fazie poprzedzającej wystąpienie objawów. Higiena to niezbędny element zwalczania chorób zakaźnych. Ale co na grypę sprawdza się najlepiej? Kluczowe i zasadnicze znaczenie mają szczepienia ochronne.       

 

Babcine sposoby na grypę – tradycja w służbie zdrowiu      

Czosnek jest jednym z najpopularniejszych babcinych sposobów na grypę, mimo że nie potwierdzono jego skuteczności. Według NIH, nie udowodniono nawet, że zapobiega przeziębieniu lub zmniejsza jego objawy.  

Spożywanie czosnku jest bezpieczne. Czosnek w suplementach wymaga ostrożności, ponieważ może wchodzić w interakcje z niektórymi lekami, np. przeciwzakrzepowymi (zwiększa ryzyko krwawień).  

Na szczycie listy skutecznych domowych sposobów na grypę znajduje się miód. Nieduża liczba badań wskazuje na korzystny wpływ miodu gryczanego na kaszel u dzieci, ale głównie w przebiegu przeziębienia. Miód można podawać dzieciom po ukończeniu 1. roku życia. 

Nie ma dowodów klinicznych na skuteczność i bezpieczeństwo takich metod, jak okłady z surowych ziemniaków – tartych lub krojonych.       

 

Kiedy domowe sposoby nie wystarczają? Konsultacja z lekarzem      

Zazwyczaj łagodny przebieg infekcji wirusowej, ustępującej w ciągu kilku dni, nie wymaga interwencji specjalistycznych. Jednak to lekarz ocenia, czy metody objawowe i leczenie grypy domowym sposobem są wystarczające. Nie można zapominać, że ta ostra choroba wirusowa obciążona jest ryzykiem powikłań, nawet zagrażających życiu.  

Specjalistyczne sposoby na grypę, tzn. leczenie przyczynowe (lekami przeciwwirusowymi), jest wskazane w przypadku ciężkiego lub powikłanego przebiegu choroby oraz u pacjentów z czynnikami ryzyka, takimi jak: 

  • ciąża, 
  • wiek  ≥ 65 lat,  
  • ciężkie choroby przewlekłe, niedobory odporności, znaczna otyłość. 

Do grupy ryzyka (ciężkiej lub powikłanej grypy) należą też dzieci w wieku do 5. lat, zwłaszcza do 2. roku życia. Dlatego w tej grupie wiekowej domowe sposoby często są niewystarczające.  

Jakie dolegliwości powinny budzić niepokój? Alarmowe objawy grypy, które wymagają pilnej pomocy lekarskiej i hospitalizacji obejmują: 

  • duszność, sinicę, bóle w klatce piersiowej 
  • zaburzenia świadomości, nieustępujące napady drgawek, niedowłady 
  • wysoką gorączkę, która nawraca lub nie ustępuje po 3 dniach 
  • objawy ciężkiego odwodnienia. 

 

FAQ: 

  • Czy domowe sposoby na grypę są skuteczne?

Nie ma wiarygodnych badań ani dowodów naukowych potwierdzających ewentualne korzyści z terapii manualnych lub ziołowych u pacjentów z grypą. 

  • Kiedy domowe sposoby nie wystarczą i należy udać się do lekarza?

czasem metody objawowe i domowe sposoby na grypę są niewystarczające. Zwłaszcza gdy infekcja – zamiast ulegać samoograniczeniu – postępuje lub objawy nawracają. 

  • Jakie są najskuteczniejsze domowe metody na walkę z grypą?

wypoczynek w domu zalecany jest przynajmniej przez dobę od ustąpienia gorączki. To jeden z najlepszych domowych sposobów na grypę – minimalizuje ryzyko powikłań 

 

 

Bibliografia: 

  1. Uyeki TM, Bernstein HH, Bradley JS, Englund JA, File TM, Fry AM, et al. Clinical Practice Guidelines by the Infectious Diseases Society of America: 2018 Update on Diagnosis, Treatment, Chemoprophylaxis, and Institutional Outbreak Management of Seasonal Influenzaa. Clin Infect Dis. 2019;68(6):e1-e47. 
  1. Uyeki TM, Hui DS, Zambon M, Wentworth DE, Monto AS. Influenza. Lancet. 2022;400(10353):693-706. 
  1. Doniec Z, Mastalerz-Migas A, Jackowska T, Kuchar E, Sybilski A. ReCOMmendations for the treatment of INFLUENZA in children for Primary care physiciAnS – COMPAS INFLUENZA. Family Medicine & Primary Care Review.  
  1. Centers for Disease Control and Prevention, CDC. Influenza. CDC Yellow Book 2024. Travel-Associated Infections & Diseases. https://wwwnc.cdc.gov/travel/yellowbook/2024/infections-diseases/influenza, [data dostępu: 27.09.2024]. 
  1. Centers for Disease Control and Prevention, CDC. Sore Throat Basics. https://www.cdc.gov/sore-throat/about/index.html, [data dostępu: 30.09.2024]. 
  1. Centers for Disease Control and Prevention, CDC. The flu. https://www.cdc.gov/flu/pdf/freeresources/general/influenza_flu_homecare_guide.pdf, [data dostępu: 30.09.2024]. 
  1. Centers for Disease Control and Prevention, CDC. Flu Symptoms & Complications. https://www.cdc.gov/flu/symptoms/symptoms.htm, [data dostępu: 30.09.2024]. 
  1. National Institutes of Health (NIH); NCCIH Clinical Digest for health professionals. The Common Cold and Complementary Health Approaches. https://www.nccih.nih.gov/health/providers/digest/the-common-cold-and-complementary-health-approaches, [data dostępu: 27.09.2024]. 
  1. National Institutes of Health (NIH). 5 Tips: Natural Products for the Flu and Colds: What Does the Science Say? https://www.nccih.nih.gov/health/tips/tips-natural-products-for-the-flu-and-colds-what-does-the-science-say, [data dostępu: 30.09.2024]. 
  1. Interna Szczeklika 2024. Gajewski P, Jaeschke R [red.]. Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2024. 
  1. Lasselin J, Ingre M, Regenbogen C, Olsson MJ, Garke M, Brytting M, Edgar R, Lekander M, Axelsson J. Sleep during naturally occurring respiratory infections: A pilot study. Brain Behav Immun. 2019;79:236-243. 
  1. World Health Organization (WHO). Mythbusters. https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public/myth-busters, [data dostępu: 30.09.2024]. 
  1. Zielińska-Bliźniewska H, Olszewski J. Ostre podgłośniowe i nadgłośniowe zapalenie krtani. Med. Dypl. 2019;12. 
  1. Wolters Kluwer. UpToDate. Sore throat in adults (Beyond the Basics).  https://www.uptodate.com/contents/sore-throat-in-adults-beyond-the-basics/print, [data dostępu: 30.09.2024]. 
  1. Stanek-Misiąg E. Ciemność na sen. https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/wywiady/229456,ciemnosc-na-sen, [data dostępu: 30.09.2024]. 
  1. Szajewska H, Mierzewska-Schmidt M. Płynoterapia w leczeniu ostrej biegunki u dzieci – pytania do ekspertek. Interna. Płynoterapia. https://www.mp.pl/plynoterapia/interna/329779,plynoterapia-w-leczeniu-ostrej-biegunki-u-dzieci-pytania-do-ekspertek, [data dostępu: 30.09.2024]. 
  1. Szajewska H. Ostra biegunka infekcyjna u dzieci: nawadnianie i żywienie. Pediatr Dypl. 2024;1. 
  1. Wasielica-Berger J. Ostra biegunka. Gastroenterol Klin. 2018;10(1):14-22. 
  1. Shane AL, Mody RK, Crump JA, Tarr PI, Steiner TS, Kotloff K, Langley JM, Wanke C, Warren CA, Cheng AC, Cantey J, Pickering LK. 2017 Infectious Diseases Society of America Clinical Practice Guidelines for the Diagnosis and Management of Infectious Diarrhea. Clin Infect Dis. 2017;65(12):e45-e80. 
  1. Mazurek H. Jak wykonać płukanie nosa roztworem soli w domu? Czy do płukania lepiej stosować roztwór izotoniczny, czy hipertoniczny? Jak uzyskać 3% roztwór NaCl? 5000 Pytań z pediatrii 2024. Med Prakt Pediatr. https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.4.5.2. [data dostępu: 30.09.2024]. 
  1. Grabowski L. Czy w zapaleniu gardła można zalecać u dzieci płukanie gardła wodą utlenioną? 5000 Pytań z pediatrii 2024. Med Prakt Pediatr. https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.6.3.25. [data dostępu: 30.09.2024]. 
  1. Główny Inspektorat Sanitarny. Instrukcja mycia rąk. https://www.gov.pl/web/gis/jak-myc-rece-instrukcja-mycia-rak. [data dostępu: 30.09.2024]. 
share-icon Podziel się artykułem ze znajomymi
Komentarze
chevron-down