Cynk – właściwości. Niedobór i przedawkowanie

Cynk to pierwiastek bez którego ciężko żyć i się rozwijać. Skąd bierzemy cynk, w czym jest cynk? W zdrowej diecie. Najwięcej cynku mają ostrygi i krewetki, ryby, chude mięso, kasza, zboża, zielone warzywa. Uwaga: niedobór cynku stwarza duże zagrożenie dla człowieka, szczególnie w najmłodszych latach. Niedobór cynku może odpowiadać między innymi za rozwój wad genetycznych, zahamowanie tempa wzrostu i rozwoju intelektualnego.

W czym jest cynk?

Cynk to pierwiastek chemiczny z grupy cynkowców, w Azji wykorzystywany już 3,5 tysiąca lat temu, w Europie poznany trzy wieki temu.

W czym jest cynk? Występuje naturalnie w skorupie ziemskiej w postaci minerałów takich jak blenda cynkowa i smitsonit. Złoża rud cynku są także w Polsce, cynk wydobywa się między innymi w rejonie Olkusza.

Związki cynku dostępne są – co będzie nas bardziej interesować - również w żywności  i to takiej, która z wielu powodów uchodzi za zdrową:

• w ostrygach,
• krewetkach,
• chudym mięsie,
• rybach,
• drobiu,
• kaszy,
• chlebie pełnoziarnistym,
• serze żółtym,
• pestkach dyni,
• migdałach,
• kapuście,
• zielonym groszku.

Czytaj też: Selen – właściwości i niedobory. W czym jest?

Cynk - właściwości

Charakterystyczne dla cynku właściwości znajdują bardzo szerokie zastosowanie. Na przykład w przemyśle cynk w wykorzystywany jest między innymi do pokrywania blach, w celu zabezpieczenia ich przed korozją. Ale co istotniejsze, cynk jest obecny w organizmie człowieka i jest w nim jednym z najważniejszych mikroelementów. Jest to wiedza stosunkowo młoda, ponieważ fakt ten potwierdzono dopiero sześćdziesiąt lat temu.

Cynk wchodzi w skład około 200 enzymów, biorących między innymi udział w przemianach metabolicznych. Cynk pobudza pracę trzustki i prostaty. Bierze udział w mineralizacji kości. Ułatwia gojenie się ran. Podnosi sprawność układu odpornościowego. Reguluje ciśnienie krwi i pracę serca, a nawet wpływa pozytywnie na produkcję plemników.

Niedobór cynku - objawy

Zaleca się, aby optymalna dzienna dawka cynku, który trafia do organizmu, mieściła się w przedziale 15-20 mg, a u osób po 75 roku życia – około 50 mg. Za niezbędne minimum uważa się pułap 5 mg.

Co jeśli w organizmie występuje niedobór cynku? Objawy mogą być bardzo niepokojące.
Niedobór cynku w organizmie powoduje:

• Niedokrwistość
• Wady wrodzone
• Spowolnienie gojenia ran
• Spowolnienie tempa wzrostu w okresie dziecięcym
• Spowolnienie rozwoju intelektualnego
• Obniżenie odporności
• Łuszczycę
• Łamliwość paznokci, występowanie białych plam na paznokciach
• Zapalenie skóry
• Łysienie
• Utratę nastroju, poczucie zmęczenia, znużenia
• Biegunkę i utratę apetytu
• Zaburzenia smaku i węchu
• Kurzą ślepotę
• Miażdżycę

Niedobór cynku w organizmie może wynikać ze stosowania diety ubogiej w ten pierwiastek, dlatego zaleca się spożywanie produktów weń bogatych, takich jak ryby, chude mięso, czy kasza.

Trzeba też pamiętać, że przyjmowanie cynku przez organizm ułatwiają białka i kwas cytrynowy, ale utrudniają miedź i żelazo  - jak więc widać,  cynk jest dość kapryśny i nie tak łatwo zbilansować dietę, aby zapewnić sobie właściwą dawkę tego pierwiastka. Co ważne - poziom cynku obniża też regularne picie alkoholu oraz przyjmowanie tabletek antykoncepcyjnych.

Nadmiar cynku – przedawkowanie cynku

Nadmiar cynku w organizmie może doprowadzić do podrażnienia układu pokarmowego, a w szczególności – błony śluzowej żołądka. Objawem przedawkowania cynku mogą więc być ból brzucha i biegunka. Nadmiar cynku może też być odpowiedzialny za ból głowy. Na szczęście przedawkowanie cynku w praktyce jest prawie niewykonalne, jako że pierwiastek ten jest szybko wydalany przez nerki i przez układ wydalniczy.  

Zobacz też: Ostropest – dawkowanie, stosowanie i właściwości

Cynk na włosy

Cynk jest niezbędny dla zdrowego wyglądu naszej głowy. Jest jednym z niezbędnych składników odżywczych dla włosów. Niedobór cynku jest jedną z przyczyn wypadania włosów oraz zahamowania ich wzrostu.  Cynk kontroluje metabolizm aminokwasów, wpływając na tworzenie keratyny i wchłanianie witaminy A, poprawia też funkcjonowanie gruczołów łojowych. Zapewnienie odpowiedniej dawki cynku w organizmie będzie więc procentować zdrowym wyglądem włosów, przełoży się na ich gęstość, sprężystość i połysk.

Cynk dla dzieci

Niedobór cynku może mieć wpływ na rozwój wad genetycznych, dlatego tak ważne jest zapewnienie odpowiedniego poziomu tego pierwiastka już w czasie życia płodowego oraz w pierwszych miesiącach po narodzinach.

Cynk dla dzieci jest tak istotny również z tego względu, że jego niski poziom będzie wpływać hamująco na rozwój fizyczny, w tym na wzrost. Uważa się też, że niedobór cynku w organizmie ma negatywne konsekwencje dla rozwoju intelektualnego dziecka.

Cynk w diecie

Cynk zazwyczaj dostarczamy do organizmu w sposób naturalny – w diecie bogatej w chude mięso, ryby, kaszę, zboża. Najwięcej cynku zawierają ostrygi – około 16 mg na 100 gram produktu. Pszenica ma 12 mg na 100 gram, podobnie jak wątroba cielęca. Nasiona dyni i sezamu – 10 mg; podobną ilość cynku znajdziemy w wołowinie i gorzkiej czekoladzie.

Cynk – produkty suplementujące

Jeżeli z jakiś powodów nie jesteśmy w stanie dostarczyć odpowiedniej dawki cynku do organizmu w sposób naturalny, można skorzystać z suplementów. Są one dostępne w aptekach w postaci tabletek, lub syropu dla dzieci.

Czytaj też: Witamina B6 (pirodyksyna) - nadmiar, występowanie i właściwości