Ciśnienie skurczowe – niskie, wysokie. Co ono oznacza?

Ciśnienie skurczowe, zwane potocznie górnym, określa jakie jest ciśnienie krwi w tętnicach w trakcie skurczu serca i przedostawania się krwi do aorty. Nieprawidłowa wartość ciśnienia skurczowego czy też skoki tego ciśnienia mogą świadczyć o chorobach serca, niewidocznych nawet w badaniu EKG. Dlatego warto wiedzieć, jaką wysokość powinno mieć to ciśnienie, jak je sprawdzać i regulować.

cisnienie-skurczowe (1)

Ogólnie ciśnienie krwi (zwane także ciśnieniem tętniczym) to siła z jaką krew, krążąca w ciele każdego człowieka napiera na ścianki naczyń krwionośnych. Ciśnienie tętnicze jest bardzo ważnym parametrem zdrowotnym, pozwalającym na prawidłową ocenę zdrowia każdej osoby. Wartość ciśnienia określają dwie liczby związane z pracą serca, a dokładnie z jego kurczeniem się i rozkurczaniem (np. 120/80mm Hg). I właśnie jedna z nich, ta pierwsza, to wartość ciśnienia skurczowego.

Jakie są parametry prawidłowego ciśnienia skurczowego?

Ciśnienie tętnicze skurczowe podawane jest mm Hg, co oznacza milimetr słupa rtęci. Jest to jednostka miary ciśnienia.

Klasyfikacja ciśnienia skurczowego przedstawia się następująco:

optymalne – około 120 mm Hg,
prawidłowe – 120-129 mm Hg,
wysokie, ale jeszcze prawidłowe – 130-140 mm Hg.

Warto sprawdzać, czy ciśnienie skurczowe jest prawidłowe. Zbyt wysokie ciśnienie wykazuje ogromny związek ze śmiertelnością, jest przyczyną wielu chorób układu krążenia (niewydolność serca), niewydolności nerek czy właśnie przedwczesnego zgonu.

Aby temu zapobiegać należy dokonać pomiarów ciśnienia tętniczego, najlepiej podczas 2 różnych wizyt u lekarza. Jeżeli wartość ciśnienie skurczowego jest wyższa niż 140 mm Hg oznacza to już nadciśnienie tętnicze, a taka sytuacja wymaga dalszej diagnostyki. Jeżeli aparat do pomiaru ciśnienie tętniczego znajduje się w domu, można dokonywać pomiarów samodzielnie. Ważne jest, aby obsługa aparatu nie sprawiała większych trudności, bo tylko to jest gwarancją prawidłowego pomiaru ciśnienia.

Jak samodzielnie i prawidłowo mierzyć ciśnienie krwi?

Pomiary ciśnienia zalecane są w każdym wieku, również i u dzieci. Ale tylko dorośli powinni dokonywać pomiarów samodzielnie. Najlepiej korzystać z aparatów tzw. naramiennych, elektronicznych. Przy używaniu aparatu naramiennego nie trzeba ustawiać ręki na odpowiedniej wysokości względem serca (tak jak przy aparacie nadgarstkowym). Natomiast aparat elektroniczny nie wymaga już używania słuchawek.

Oto kilka zasad (porad) prawidłowego mierzenia ciśnienia:

bezpośrednio przed pomiarem niewskazane jest palenie papierosów, spożywanie alkoholu,
pomiaru nie należy wykonywać po wysiłku fizycznym,
silny stres bądź wzburzenie w trakcie pomiaru mogą wpłynąć na obraz ciśnienie,
wymagana jest pozycja siedząca i spokój,
ręka podczas badania powinna swobodnie spoczywać na stole bądź innej stabilnej powierzchni,
opaska aparatu co do zasady powinna być zakładana 3 cm powyżej łokcia,
w pomieszczeniu, w którym wykonywany jest pomiar powinno być cicho i spokojnie.

Przestrzeganie powyższych zasad daje gwarancje, iż wynik pomiaru będzie właściwy. Gdy ciśnienie skurczowe jest za wysokie lub zbyt niskie, należy skontaktować się z lekarzem.

Ważne: w niektórych przypadkach do pomiaru wykorzystuje się tzw. holter ciśnieniowy. Służy on badaniom całodobowym, do szczegółowej oceny nadciśnienia lub niedociśnienia (np. ciężarnych kobiet czy osób z wahaniami ciśnienia w nocy).

Wysokie ciśnienie skurczowe

Podwyższone ciśnienie skurczowe jest oznaką niebezpiecznej choroby, zwanej nadciśnieniem tętniczym. Występuje ono, gdy ciśnienie skurczowe osiąga wyższe wartości niż 140 mm Hg.

Medycyna wyróżnia 4 stopnie nadciśnienia skurczowego:

stopień 1 (nadciśnienie łagodne) – 140-159 mm Hg,
stopień 2 (nadciśnienie umiarkowane) – 160-179 mm Hg,
stopień 3 (nadciśnienie ciężkie) – powyżej 180 mm Hg.

Trudno jest wskazać jedną przyczynę podwyższonego ciśnienia skurczowego. Jest to zespół wielu czynników o charakterze zarówno genetycznym, jak i środowiskowym.

Przyczynami mogą być:

niehigieniczny tryb życia (palenie papierosów, nadużywanie alkoholu),
nieprawidłowe odżywianie (doprowadzające do nadwagi),
brak aktywności ruchowej,
przewlekły stres,
niekiedy antykoncepcja farmakologiczna, stosowana przez kobiety,
choroby (np. nowotwory, schorzenia nerek, nadczynność tarczycy).

Aby skutecznie i bezpiecznie walczyć z nadciśnieniem, należy skontaktować się z lekarzem. Przy niewielkich przekroczeniach, lekarze zalecają z reguły większą dbałość o swój organizm. Warto wtedy zmienić dietę, wprowadzając więcej warzyw i owoców, eliminując jednocześnie spożycie „tłustych” potraw. Dobrze jest także wprowadzić aktywność fizyczną. Jeśli jednak podwyższony poziom ciśnienia skurczowego zagraża poważnie zdrowiu, a nawet życiu, lekarze wprowadzają do stosowania odpowiednie leki. Przyjmowanie leków niekiedy wiąże się z koniecznością zażywania ich do końca życia. Warunkiem ich skutecznego działania jest zawsze systematyczne ich przyjmowanie.

Objawy wysokiego ciśnienia skurczowego

Objawami zbyt wysokiego ciśnienia skurczowego mogą być:

krwawienie z nosa,
zawroty głowy,
tępy ból głowy (odczuwalny jako ucisk),
duszność,
zaburzenia snu.

Warto w tych sytuacjach kontrolować ciśnienie tętnicze, bo w przypadkach częstego powtarzania się tych dolegliwości brak leczenia może spowodować poważne dolegliwości zdrowotne.

Ważne: przy wysokim ciśnieniu skurczowym należy pamiętać o ograniczeniu spożywania soli do maksymalnie 5 gramów dziennie (sól bowiem zatrzymuje wodę w organizmie, co w konsekwencji zwiększa ciśnienie krwi).

Jakie są skutki zbyt wysokiego ciśnienia skurczowego?

Nieleczone bądź źle leczone wysokie ciśnienie może doprowadzać do nieodwracalnych zmian chorobowych.

Do najpoważniejszych należą:

zawał serca,
udar,
niedokrwienie mózgu,
choroba wieńcowa,
niewydolność nerek,
uszkodzenie siatkówki oka.

Najbardziej niebezpieczne są tzw. nagłe skoki ciśnienia czyli od krańcowo niskiego do krańcowo wysokiego. W takich sytuacjach ryzyko zawału czy udaru gwałtownie wzrasta.

Niskie ciśnienie skurczowe

Zbyt niskie ciśnienie skurczowe w zasadzie nie przynosi większych konsekwencji dla organizmu człowieka. Z pewnością jest „bezpieczniejsze” niż nadciśnienie i zmniejsza prawdopodobieństwo udaru czy zawału.

O zaniżonym ciśnieniu skurczowym mówi się, gdy nie przekracza:

100 mm Hg w przypadku mężczyzn,
90 mm Hg w przypadku kobiet.

Takie wartości nie zagrażają życiu, a nawet zdrowiu, mogą jednak powodować pogorszenie samopoczucia i osłabienie. Jeśli pojawiają się jeszcze dodatkowo częste omdlenia czy zawroty głowy, zawsze bezpieczniej jest skonsultować to z lekarzem.

Niskie ciśnienie skurczowe najczęściej występuje u nastolatków, osób do 35 roku życia czy szczupłych kobiet. Często też skłonność ta jest dziedziczna (wrodzona). Osoby, które stosują drastyczne diety odchudzające też niejednokrotnie posiadają niskie ciśnienie. Jeśli spadki tego ciśnienia nie są zbyt częste nie powinny być powodem do większego niepokoju. Ale pewne dodatkowe objawy (występujące łącznie z niskim ciśnieniem skurczowym) zawsze powinny skłaniać do wizyty u lekarza.

Do takich objawów należą: