Cholestaza ciążowa

Cholestaza ciążowa należy do patologii występujących w czasie ciąży, które po porodzie samoistnie ustępują. Choroba jest groźna dla rozwijającego się płodu. Może doprowadzić do przedwczesnego porodu, a nawet poronienia. Sprawdź, jakie są przyczyny cholestazy ciążowej, jak się objawia, a także jak przebiega jej leczenie.

Cholestaza ciążowa jest odwracalną chorobą wątroby, która manifestuje się jedynie w czasie ciąży i samoistnie ustępuje po porodzie. Istotą schorzenia jest nieodpowiednie przemieszczanie się żółci w hepatocytach, które prowadzi do pojawienia się składników żółci we krwi obwodowej, a także pępowinowej i w płynie owodniowym. Choroba jest groźna zwłaszcza dla rozwijającego się płodu. Może doprowadzić do przedwczesnego porodu, a nawet poronienia. Szacuje się, że 60 procent ciężarnych ze zdiagnozowaną cholestazą ciążową rodzi przedwcześnie.

W Polsce chorobę diagnozuje się średnio w 1-2 proc. ciąż, aczkolwiek częstość jej występowania jest uzależniona od szerokości geograficznej. Przykładowo wśród mieszkanek Ameryki Południowej występuje częściej – dotyka nawet 5-10 proc. ciężarnych, natomiast Azjatki chorują rzadziej niż Europejki. Schorzenie dotyka mniej niż 1 proc. mieszkanek Azji.

Przyczyny cholestazy ciążowej

Etiologia cholestazy ciążowej nie jest do końca znana. Wskazuje się na wiele czynników, które mogą prowadzić do rozwoju choroby – między innymi na hormonalne, genetyczne oraz środowiskowe. Za decydującą rolą czynników środowiskowych przemawia fakt, że częstotliwość występowania choroby jest uzależniona od miejsca zamieszkania ciężarnych.

Cholestaza ciążowa występuje częściej w ciążach mnogich, co sugeruje, że stężenie hormonów może decydować o jej rozwoju. Z kolei wzrost ryzyka zachorowania wśród kobiet, których matki przechodziły cholestazę w ciąży, świadczy o tym, że dużą rolę odgrywają czynniki genetyczne. Ponadto kobieta, u której zdiagnozowano cholestazę w pierwszej ciąży z dużym prawdopodobieństwem zachoruje także w kolejnych ciążach.

Objawy cholestazy ciążowej

Jednym z kluczowych objawów cholestazy ciążowej jest rozlany świąd skórny, który manifestuje się w drugim lub trzecim trymestrze ciąży. Najczęściej pojawia się na dłoniach i stopach i nasila się w godzinach wieczornych, co skutkuje zwiększoną drażliwością i utrudnia zasypianie. Do innych objawów choroby zalicza się:

żółtaczkę,
biegunkę i tłuszczowe stolce,
bóle brzucha,
nudności,
wymioty,
gorączkę.

Ponadto w badaniach laboratoryjnych stwierdza się wzrost stężenia kwasów żółciowych w surowicy krwi – powyżej 10 µmol/l. Cholestaza ciążowa często współwystępuje z kamicą żółciową.

Jak przebiega leczenie cholestazy ciążowej?

Ciężarna, u której badania laboratoryjne wskazują na cholestazę powinna niezwłocznie trafić do szpitala celem dalszej diagnostyki. Konieczne jest przeprowadzenie badania USG nadbrzusza oraz oznaczenie układu krzepnięcia. Badania wykonuje się także by wykluczyć inne choroby, które mogą objawiać się wzrostem stężenia kwasów żółciowych we krwi oraz podobnymi objawami klinicznymi, takie jak zapalenie wątroby, żółtaczkę oraz kamicę żółciową. Jeśli badania potwierdzą wstępną diagnozę, konieczny będzie reżim łóżkowy.

Polskie Towarzystwo Ginekologiczne podkreśla, że pozycja leżąca ma wpływ na przepływ krwi przez wątrobę. Leczenie cholestazy ciążowej opiera się na farmakoterapii. Kobietom w ciąży podaje się kwas ursodeoksycholowy oraz witaminę K. Ponadto ciężarna musi bezwzględnie unikać stresu. Zalecana jest także lekkostrawna i niskotłuszczowa dieta. W czasie ciąży stan dziecka powinien być stale monitorowany. W przypadku zagrożenia życia indukuje się poród.

Dieta u pacjentek z cholestazą ciążową

Dieta pacjentek z cholestazą ciążową powinna być przede wszystkim niskotłuszczowa i lekkostrawna. Kobiety w ciąży powinny ograniczyć spożycie tłuszczu, węglowodanów prostych oraz dań typu fast food i wysoko przetworzonej żywności. W cholestazie ciążowej powinno się jeść produkty zbożowe, warzywa i owoce oraz chude ryby i mięso. Niewskazane są produkty wzdymające i mocno przyprawione oraz tłuste produkty mleczne. Dania powinny być gotowane lub przygotowywane na parze. Niewskazane są natomiast smażone. Posiłki powinno się spożywać regularnie – najlepiej 5-6 razy na dobę. Ważne jest także nawodnienie organizmu. Ciężarne z cholestazą powinny być 2 litry wody mineralnej niegazowanej dziennie.

Czytaj też:

Bibliografia:

Rekomendacje Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące postępowania w wewnątrzwątrobowej cholestazie ciężarnych, Ginekol Pol. 9/2012, 83, 713-717.
Milkiewicz P., Cholestaza ciążowa — wybrane aspekty, Gastroenterologia Kliniczna 2010, tom 2, nr 1, 10–13.
Tadros M., Baum M., Pietrzak Z., Sobantka S., Biesiada L., Krasomski G, Cholestaza ciężarnych a wyniki położnicze, Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 1, zeszyt 3, 165-168, 2008