Chlor, pierwiastek z grupy fluorowców. W dużym stężeniu śmiertelnie niebezpieczny, w wodzie kranowej – zupełnie nieszkodliwy, poza sporadycznymi przypadkami uczulenia. Chlor występuje też w bardzo niewielkich ilościach w organizmie człowieka, gdzie służy m.in. do utrzymywania równowagi wodno-elektrolitowej.
Czym jest chlor?
Chlor to pierwiastek należący do grupy fluorowców. W naturze występuje w postaci gazowej i ma silne właściwości trujące. Natomiast poskromiony przez człowieka, mieszany jest w niewielkich ilościach z wodą, tworząc mieszankę powszechnie wykorzystywaną jako środek dezynfekujący. Od dziesięcioleci stosowany jest w komunalnych wodociągach, czy na basenach, służąc do eliminacji bakterii, wirusów i grzybów.
Stosowanie chloru wciąż wzbudza kontrowersje i jest źródłem obaw, mimo zapewnień naukowców, iż stosowane związki, takie jak podchloryn, chloramina czy dwutlenek chloru, mają bardzo niskie stężenie i nie stanowią zagrożenia dla życia i zdrowia człowieka. Czy tak jest w rzeczywistości?
Czy chlor jest szkodliwy?
Czy chlor jest szkodliwy? To zależy. W czystej postaci jest wręcz zabójczy – nieprzypadkowo na frontach I wojny światowej stosowany był jako gaz bojowy o masowej skali rażenia. Obecnie kontakt z gazową postacią chloru mogą mieć pracownicy różnego typu laboratoriów oraz zakładów przemysłowych. Jest to praca w warunkach szczególnego ryzyka, bowiem już nawet krótkotrwały kontakt z chlorem powoduje silne podrażnienie błon śluzowych gardła i nosa, kaszel, nudności, wymioty, czy krwotok.
Jak czytamy w opracowaniu Chlor Dokumentacja dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego, 8-godzinna ekspozycja na chlor o stężeniu 2,9 mg/m3 prowadzi do istotnych zmian czynnościowych płuc. Konsekwencją może być ich obrzęk – potencjalnie zagrażający życiu. Pamiętać jednak należy, że w wodzie, która płynie w kranach lub jest chlorowana na pływalniach, stężenie tego typu substancji jest bardzo niskie. Do tego stopnia, że z wielu miejskich wodociągów wodę można pić tak, jak butelkowaną.
Uczulenie na chlor
U nielicznych osób występuje reakcja nazywana uczuleniem na chlor. Niekiedy ma ona związek z ekspozycją na tę substancję w zbyt dużym stężeniu (np. w nieumiejętnie zdezynfekowanym basenie), czasem jest natomiast wynikiem indywidualnych predyspozycji.
Do typowych objawów uczulenia na chlor należą:
- wysypka skórna, świąd, pieczenie,
- zaczerwienienie, obrzęk,
- wysuszenie, łuszczenie się skóry,
- podrażnienie błon śluzowych gardła i nosa, kaszel, katar,
- podrażnienie spojówek, łzawienie,
- ból brzucha, biegunka, wymioty.
Co istotne, uczulenie na chlor nie jest traktowane jako alergia sensu stricto. Chlor nie jest bowiem alergenem – nie powoduje reakcji układu immunologicznego z użyciem przeciwciał IgE.
Leczenie „alergii na chlor”
Tak zwana „alergia na chlor” leczona jest zazwyczaj czysto objawowo. W użyciu są przede wszystkim leki przeciwhistaminowe – substancje chemiczne blokujące w organizmie działanie histaminy i ograniczające reakcję zapalną. Środki tego typu w żaden sposób nie oddziałują jednak na przyczynę wystąpienia zaburzenia.
Ponieważ uczulenie na chlor nie jest typową alergią, nie używa się w jego przypadku tak zwanej immunoterapii, czyli leczenia polegającego na zwiększaniu tolerancji alergika na coraz silniejsze dawki określonej substancji. W przypadku chloru najskuteczniejsza jest profilaktyka, która sprowadza się do unikania kontaktu z tą substancją przez osobę, u której występują niepożądane reakcje.
Chlor w proszku
W odpowiedniej formie chlor można stosować do dezynfekcji (na przykład przydomowego basenu) na własną rękę. W sklepach dostępne są dwa typy środków zawierających ten pierwiastek lub jego związki, które pozwalają na jego wygodne i bezpieczne wykorzystanie. Są to:
- chlor w proszku,
- chlor w tabletkach.
Chlor w proszku, a właściwie granulacie, najczęściej ma działanie typu szokowego. Nie zawiera tak zwanego stabilizatora, jest silny, ale nietrwały, co oznacza, że po jego użyciu można stosunkowo szybko i bezpiecznie wziąć kąpiel w zdezynfekowanym basenie.
Chlor w organizmie
Należy wiedzieć, że w śladowych ilościach znajduje się też chlor w organizmie człowieka i innych ssaków, stanowiąc niezwykle cenny makroelement, sprzyjający zachowaniu równowagi wodno-elektrolitowej oraz kwasowo-zasadowej. W przeważającej części chlor znajduje się w osoczu krwi, zaś do organizmu dostarczany jest z pożywieniem (w największych ilościach – w soli). Zaburzenia poziomu chloru i innych chlorków (np. soli kwasu solnego) objawiają się poprzez:
- biegunki, nudności, wymioty,
- zawroty głowy, omdlenia, zasłabnięcia,
- odwodnienie,
- uczucie przemęczenia.
Obserwując tego typu objawy należy niezwłocznie wykonać stosowne badanie poziomu chloru w organizmie (zazwyczaj oznaczany jest wraz z innymi elektrolitami), zwłaszcza że konsekwencje zaburzeń mogą być śmiertelne.
Chlorki – norma, badanie krwi
Jeżeli chodzi o chlor, norma w badaniu krwi wynosi 95 -105 mmol/l. Wartości powyżej normy (tak zwana hiperchloremia) świadczyć mogą o:
- odwodnieniu (np. w wyniku biegunki),
- nadczynności przytarczyc,
- zaburzeniu pracy nerek,
- zespole Cushinga,
- zmniejszonym stężeniu białek we krwi.
Jeśli natomiast badanie krwi wykaże poziom chloru poniżej normy (hipochloremia), powodem może być:
- zastoinowa niewydolność krążenia,
- rozedma płuc,
- choroba Addisona.
W wielu przypadkach, gdy poziom chloru znajduje się powyżej lub poniżej normy, mówimy o stanach bezpośredniego lub pośredniego zagrożenia życia.
Podziel się artykułem ze znajomymi
