Udar mózgu jest statystycznie trzecią przyczyną zgonu i głównym powodem niesprawności u osób powyżej 40. roku życia. W całej Europie z powodu udaru mózgu umiera rocznie około 125 tysięcy osób. W Polsce co roku udar dotyka 70 tysięcy osób (dochodzi do niego średnio co osiem minut), a 30 tysięcy z jego powodu umiera.
Choroba najczęściej dotyczy osób starszych, ale wiek nie zawsze jest najważniejszym czynnikiem ryzyka. Wiele schorzeń może zwiększać ryzyko wystąpienia udaru, w tym dysfunkcje układu sercowo-naczyniowego, takie jak nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca i migotanie przedsionków.
Wśród czynników ryzyka udaru jest także cukrzyca, otyłość, brak aktywności fizycznej, nadużywanie alkoholu czy palenie tytoniu. Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że troszcząc się o serce dba także o mózg. Istnieje ścisły związek między ryzykiem udaru a chorobami układu krążenia. Świadomość społeczna w tym zakresie wciąż jest bardzo niska.
Migotanie alarmem do działania
Udar mózgu często jest następstwem chorób naczyń, nadciśnienia tętniczego czy migotania przedsionków. Jak wynika z danych Światowej Organizacji Zdrowia samym tylko nadciśnieniem obciążonych jest około miliard osób na świecie.
"Migotanie przedsionków - najczęściej występująca arytmia serca pięciokrotnie zwiększa ryzyko udaru. Przebieg udaru w wyniku migotania przedsionków jest znacznie cięższy niż z powodu innych przyczyn. Charakteryzuje się on nie tylko wyższym stopniem niesprawności i deficytów neurologicznych, ale także większą śmiertelnością. W połowie takich przypadków do zgonu dochodzi w ciągu roku od wystąpienia udaru - wyjaśnia dr Monika Maciejewska, Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych Nadciśnienia Tętniczego i Angiologii WUM.
- Migotanie przedsionków polega na bardzo szybkim, chaotycznym kurczeniu się przedsionków. Skurcze te są jednak nieefektywne, co sprawia, że część krwi zalega w przedsionkach. To z kolei przyczynia się do powstawania skrzepów w przedsionkach, które przemieszczając się z prądem krwi mogą zamknąć naczynia krwionośne w mózgu i być bezpośrednią przyczyną udaru mózgu".
Eksperci medyczni coraz częściej nazywają migotanie przedsionków chorobą społeczną. Jej ryzyko wzrasta po 60. roku życia, a u chorych po 75. roku życia jest już bardzo wysokie. Wraz ze starzeniem się społeczeństw rosnąć będzie liczba chorych, co w konsekwencji wpłynie na jakość życia nie tylko pacjentów, ale także całego ich otoczenia. Schorzenie to dotyczy dziś 400 tysięcy Polaków, przy czym liczba ta, zdaniem specjalistów, przez najbliższe dwie dekady może ulec podwojeniu.
Trzymać rękę na pulsie
Nieodłącznym elementem profilaktyki udarowej powinno być rozpoznanie i leczenie chorób układu krążenia. Ważne jest regularne mierzenie ciśnienia i tętna. Sam pomiar tętna wystarczy do wczesnej diagnostyki migotania przedsionków, ale wielu chorych dowiaduje się o schorzeniu dopiero po wystąpieniu udaru. Tymczasem wdrożenie leczenia przeciwzakrzepowego, w połączeniu ze zdrowym stylem życia i dietą, zmniejsza ryzyko udaru, a w przypadku wystąpienia – osłabia jego przebieg. W celu zwiększenia wykrywalności migotania przedsionków Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne (ESC) zaleca objęcie osób powyżej 65. roku życia edukacją na temat prawidłowego pomiaru tętna oraz postępowania w przypadku wyczucia niemiarowej, nieregularnej pracy serca. Należy wtedy zgłosić się do lekarza, który uruchomi procedurę diagnostyczną w kierunku migotania przedsionków.
Odpowiednia profilaktyka i kontrola czynników ryzyka udaru wpływają nie tylko na obniżenie zapadalności, ale również na sam przebieg choroby, jeśli ona wystąpi. Ze względu na częste nawroty istotna jest także wtórna profilaktyka udaru. Szacuje się, że ponowny udar występuje w ciągu roku u 6-12% chorych, a w ciągu 5 lat – u 40-50%. W redukcji powikłań przebytej choroby ważną rolę odgrywa także wcześnie podjęta rehabilitacja.
Czynniki ryzyka udaru
Czynniki, na które mamy wpływ:
- nadciśnienie tętnicze,
- choroby serca (np. migotanie przedsionków),
- cukrzyca,
- palenie tytoniu,
- nadużywanie alkoholu,
- otyłość,
- wysoki poziom cholesterolu,
- przewlekły stres.
Czynniki, na które nie mamy wpływu:
- wiek (prawdopodobieństwo udaru rośnie wraz z wiekiem),
- płeć (do udaru częściej dochodzi u mężczyzn),
- czynniki genetyczne.
Objawy udaru mózgu
Najczęściej występujące objawy udaru mózgu:
- asymetria twarzy – niedowład lub porażenie mięśni po jednej stronie twarzy (np. opadnięcie kącika ust),
- niedowład lub porażenie, zazwyczaj jednostronne, kończyn górnych lub dolnych,
- zaburzenia mowy – mowa bełkotliwa, niezrozumiała, trudność wysłowienia się,
- zaburzenia widzenia,
- utrata równowagi i zawroty głowy.
W przypadku wystąpienia udaru decydujące znaczenie dla skutecznego leczenia ma szybkie rozpoznanie objawów choroby, natychmiastowe wezwanie pogotowia i przewiezienie chorego do szpitala z oddziałem udarowym.
Podziel się artykułem ze znajomymi
