Trądzik grzybiczy: objawy, przyczyny i leczenie. Jak rozpoznać ten rodzaj trądziku?

Trądzik grzybiczy to jedna z odmian trądziku, którą należy różnicować z innymi dermatozami (m.in. trądzikiem hormonalnym i bakteryjnym, ale nie tylko). Ze względu na trudności diagnostyczne bywa źle leczony nawet latami, dlatego warto wiedzieć, jakie są jego przyczyny oraz jakie wywołuje objawy. Zapraszamy do lektury!

Co to jest trądzik grzybiczy?

Trądzik grzybiczy (Malassezia folliculitis, dawniej Pityrosporum folliculitis) jest dermatozą wywołaną przez drożdżaki Malassezia, które z różnych przyczyn zaczynają się nadmiernie namnażać i wnikać w głąb mieszków włosowych. Grzyby te, oprócz trądziku, wywołują też inne choroby, m.in. łupież pstry czy łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS). Zmiany skórne najczęściej występują w obszarach, gdzie znajduje się najwięcej gruczołów łojowych (Malassezia odżywiają się lipidami zawartymi w sebum), czyli na:

• Górnej części pleców, ramion i barków,
• Klatce piersiowej,
• Szyi,
• Twarzy (policzki, broda, żuchwa, czoło).

Trądzik grzybiczy: objawy

Jak objawia się trądzik grzybiczy? Na skórze pojawiają się małe wypryski, które mogą wyglądać jak wysypka. Występują w skupiskach i są zbliżonych rozmiarów, często z czerwoną obwódką wokół. Poza tym krostki powodują:

• Swędzenie,
• Pieczenie,
• Bolesność skóry.

Trądzik grzybiczy: jak rozpoznać i odróżnić od innych dermatoz?

Jak odróżnić trądzik grzybiczy od hormonalnego albo bakteryjnego? Nie jest to proste, nawet dla dermatologów. Najbardziej znaczące różnice omówiono poniżej.

Trądzik grzybiczy a hormonalny

Przyczyną trądziku hormonalnego jest nadmiar androgenów i zaburzenia poziomu hormonów, dlatego częściej występuje u kobiet i może nasilać się w zależności od fazy cyklu. Pojawiają się głębokie, bolesne guzki i torbiele oraz zmiany zapalne, a także zaskórniki (choć nie zawsze). Wypryski nie swędzą.

Trądzik grzybiczy a bakteryjny

Trądzik bakteryjny (acne vulgaris) wywołują namnażające się w zatkanych porach bakterie Cutibacterium acnes. Zmiany skórne to zaskórniki (bardzo charakterystyczne, otwarte i zamknięte), grudki, krostki, czasem torbiele, które również raczej bolą niż swędzą (świąd zdarza się sporadycznie).

Trądzik grzybiczy: przyczyny

Główną przyczyną trądziku grzybiczego jest patologiczne namnażanie się drożdżaków z gatunku Malassezia, które prowadzi do zainfekowania i stanu zapalnego wcześniej uszkodzonych lub zablokowanych mieszków włosowych (stąd inna nazwa schorzenia: drożdżakowe zapalenie mieszków włosowych). Nadmiernemu rozwojowi grzybów i zaburzeniu naturalnej mikroflory sprzyjają:

• Gorący, wilgotny klimat,
• Osłabienie układu odpornościowego,
• Współistniejące infekcje grzybicze (np. łupież pstry, ŁZS),
• Nadpotliwość,
• Używanie tłustych kosmetyków,
• Antybiotykoterapia,
• Spożywanie dużej ilości węglowodanów,
• Nadprodukcja sebum,
• Niewłaściwa higiena skóry (zarówno za rzadkie, jak i za częste mycie oraz używanie w tym celu kosmetyków z silnymi substancjami czynnymi).

Trądzik grzybiczy: jakie badania pomogą w postawieniu diagnozy?

Diagnozowaniem trądziku grzybiczego i innych chorób skóry zajmuje się dermatolog, i to do niego należy wybrać się na konsultację. Jak już wspomniano, schorzenie stanowi wyzwanie diagnostyczne, m.in. dlatego, że może przypominać inne dermatozy oraz jest mniej znane i powszechne niż chociażby trądzik bakteryjny. Jak więc rozpoznać trądzik grzybiczy? Lekarz powinien przeprowadzić/zlecić:

• Wywiad medyczny – zapytać np. o swędzenie, stosowanie antybiotykoterapii, czynniki pogarszające objawy itp.,
• Oględziny skóry – typowa lokalizacja krost oraz brak zaskórników mogą świadczyć o infekcji grzybiczej,
• Badanie mykologiczne – umożliwia wykrycie grzybów z rodzaju Malassezia, ale nie zawsze pomaga to w diagnozie, ponieważ te drożdżaki są naturalnym składnikiem mikrobioty. Przedmiotem analizy jest zeskrobina z chorobowo zmienionej skóry,
• Użycie lampy Wooda – to lampa UV. Niektóre szczepy Malassezia świecą w ultrafiolecie na żółto lub pomarańczowo,
• Leczenie przeciwgrzybicze – często poprawa po takiej terapii stanowi ostateczne potwierdzenie rozpoznania.

Trądzik grzybiczy: leczenie

Co bardzo ważne, metody leczenia stosowane przy trądziku bakteryjnym (zarówno farmakoterapia, jak i preparaty miejscowe oraz dermokosmetyki do twarzy z cerą trądzikową) pogarszają stan skóry zaatakowanej przez drożdżaki. Jak więc leczyć trądzik grzybiczy?

• Doustne leki przeciwgrzybicze. Najskuteczniejsze to flukonazol i itrakonazol.
• Preparaty miejscowe. Kremy, maści lub szampony zawierające np. ekonazol, ketokonazol, klotrimazol, siarczek selenu (często stosowany w szamponach przeciwłupieżowych).

Trądzik grzybiczy: domowe sposoby

Domowe sposoby leczenia trądziku grzybiczego polegają przede wszystkim na właściwej pielęgnacji skóry. Krostek nie wolno dotykać ani tym bardziej rozdrapywać, ponieważ może to doprowadzić do poważnych konsekwencji:

• Nadkażenia bakteryjnego,
• Zaostrzenia stanu zapalnego,
• Powstania blizn i przebarwień,
• Powiększenia świądu w wyniku pobudzania układu immunologicznego (błędne koło: im bardziej swędzi, tym bardziej drapiesz, więc bardziej swędzi…).

Poza tym do mycia twarzy i ciała warto sięgnąć po naturalne kosmetyki do twarzy o łagodnych formułach. W leczeniu zmian umiejscowionych na plecach czy ramionach pomaga również noszenie nieobciskających ubrań z naturalnych, przewiewnych materiałów, które nie podrażniają naskórka i zapewniają odpowiednią cyrkulację powietrza. Dobrze też ograniczyć spożycie węglowodanów, a wprowadzić produkty bogate w błonnik pokarmowy.

Oprócz tego w czasie leczenia:

• Ogranicz, a nawet całkowicie zrezygnuj z golenia, woskowania i wyrywania włosków w miejscach zmienionych chorobowo,
• Unikaj basenów, łaźni, saun parowych, jacuzzi itp., a w przyszłości korzystaj tylko z tych należytej czystości,
•  Utrzymuj skórę w suchości i czystości oraz regularnie pierz i susz strój kąpielowy, stroje do ćwiczeń, a także ręczniki i pościel (również w celu zapobiegania nawrotom choroby).

Ponieważ osoby z obniżoną odpornością i zaburzoną równowagą mikrobiomu są bardziej narażone na rozwój trądziku grzybiczego, warto wspierać się odpowiednimi suplementami diety oraz probiotykami. Takie preparaty nie leczą przyczyny trądziku, czyli nie zabijają drożdżaków, ale wspomagają rozwój „dobrych” mikroorganizmów bytujących na skórze, a co za tym idzie – trzymają Malessezia w ryzach. Jak to działa?

• Skóra i jelita są połączone tzw. osią jelitowo-skórną, a zaburzona mikroflora jelitowa (np. po antybiotykoterapii) sprzyja rozwojowi drożdżaków również na skórze.
• Poza tym niektóre probiotyki, zwłaszcza Saccharomyces boulardii (drożdżak probiotyczny), konkurują z Malessezia o dostęp do cukrów i lipidów, ograniczając ich namnażanie.
• Probiotyki stymulują układ odpornościowy, pomagając organizmowi lepiej zwalczać infekcje, a także mogą zmniejszać nadmierną reakcję immunologiczną i ograniczać stan zapalny.
• Niektóre szczepy probiotyczne (np. Lactobacillus rhamnosus, Bifidobacterium bifidum) wspierają syntezę ceramidów i poprawiają nawilżenie skóry, wzmacniając jej barierę ochronną i przyspieszając regenerację.

Trądzik grzybiczy: najczęściej zadawane pytania

Poniżej publikujemy odpowiedzi na kilka często zadawanych pytań dotyczących trądziku grzybiczego.

•  Trądzik grzybiczy – jak wygląda? To jednorodne, grudkowate zmiany występujące zazwyczaj w większych skupiskach, którym może towarzyszyć zaczerwienienie.
• Czy trądzik grzybiczy powoduje ropne pryszcze na twarzy? Wypryski mogą być wypełnione treścią ropną, ale nie tworzą głębokich, bolesnych zmian, jak w trądziku bakteryjnym czy ropowiczym.
• Czy trądzik grzybiczy swędzi? Najczęściej tak.
• Czy trądzik grzybiczy to grudki na czole? Tak, zmiany mogą umiejscowić się na czole i na twarzy. Jednak częściej występuje w innych partiach ciała, głównie plecach i ramionach.
• Jak leczy się trądzik grzybiczy? Doustnymi i/lub lekami przeciwgrzybiczymi, zgodnie z zaleceniem dermatologa.
• Jakie kosmetyki do pielęgnacji twarzy stosować przy trądziku grzybiczym? Najlepiej delikatne i hipoalergiczne. Nie należy używać preparatów do skóry z trądzikiem pospolitym, różowatym itp.

Trądzik grzybiczy: podsumowanie

Dermatozy mają różne podłoże, m.in. bakteryjne, hormonalne i grzybicze. Trądzik wywołany przez drożdżaki, czyli Malassezia folliculitis, to właśnie trądzik grzybiczy lub drożdżakowe zapalenie mieszków włoskowych. Koniecznie należy go różnicować z innymi rodzajami trądziku, ponieważ w przeciwnym razie leczenie okaże się co najmniej nieskuteczne, a w najgorszym przypadku szkodliwe dla skóry. A co na trądzik grzybiczy działa najlepiej? Preparaty przeciwgrzybicze stosowane pod kontrolą dermatologa.

Źródła

1.       https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/24341-fungal-acne. [dostęp: 5.03.2025].

2.       https://www.webmd.com/skin-problems-and-treatments/acne/what-is-fungal_acne. [dostęp: 5.03.2025].

3.       https://dermatology.org.uk/what-is-fungal-acne/. [dostęp: 5.03.2025].