Refluks u dzieci występuje w sposób naturalny do ukończenia pierwszego roku życia. Utrzymujące się dłużej dolegliwości mogą wskazywać na refluks patologiczny, bądź będącą jego następstwem chorobę refluksową. Co to takiego? Jakie są objawy? Jak leczyć to schorzenie?
Co to jest refluks u dzieci?
Refluks żołądkowo-przełykowy (ang.: gastroesophageal reflux, w skrócie GER), to zaburzenie, które polega na cofaniu się pokarmu w górę przewodu pokarmowego – z żołądka do przełyku. U dzieci do ukończenia pierwszego roku życia refluks zazwyczaj ma charakter fizjologiczny. Nie jest związany z żadnym schorzeniem, lecz naturalną niedojrzałością układu pokarmowego.
Jeśli natomiast refluks utrzymuje się przez dłuższy czas u dzieci starszych, a także osób dorosłych, mówimy o jego patologicznej odmianie. W terminologii medycznej spotykane jest jeszcze pojęcie choroby refluksowej (ang: gastroesophageal reflux disease, w skrócie GERD). Jest to całościowy zespół objawów oraz zmian w organizmie, będących konsekwencją refluksu patologicznego.
Objawy refluksu u dzieci w wieku niemowlęcym
Najbardziej charakterystycznym objawem refluksu u niemowląt jest tak zwane ulewanie. U bardzo małych dzieci, treść pokarmowa, która cofnęła się do przełyku, nie wraca z powrotem do żołądka, lecz wydostaje się na zewnątrz, przez usta.
Refluks u tak małych dzieci jest zjawiskiem całkowicie naturalnym i w większości przypadków niegroźnym. Wśród głównych jego przyczyn naukowcy wymieniają niewykształcony mechanizm działania układu trawiennego, a także jego anatomiczne niedoskonałości – bardzo krótki przełyk oraz niewielki kąt ujścia przełyku do żołądka (tzw. kąt Hisa). Refluks fizjologiczny powinien samoistnie ustąpić w okolicach pierwszego roku życia.
Refluks u dzieci starszych
Jeśli refluks występuje u dzieci starszych, powyżej pierwszego roku żucia, mamy do czynienia ze zjawiskiem patologicznym. Główną przyczyną tego typu refluksu jest niewłaściwa praca dolnego zwieracza przełyku, co powoduje cofanie się i zaleganie treści pokarmowej w górnych partiach przewodu pokarmowego.
Najczęstsze objawy, to:
- wymioty i nudności,
- zgaga, czyli uczucie palenia w przełyku.
Jeżeli patologiczny refluks przerodzi się w chorobę refluksową, zestaw zróżnicowanych symptomów może się poszerzyć o takie objawy, jak:
- nieprzyjemny zapach z ust,
- problemy z przełykaniem, ślinotok,
- bóle brzucha oraz klatki piersiowej (w okolicy zamostkowej),
- duszący kaszel przypominający objawy astmy,
- kołatanie serca,
- nocny bezdech,
- próchnica, paradontoza.
W odróżnieniu od refluksu fizjologicznego, jego patologiczna odmiana wymaga zaawansowanego leczenia. Pamiętać jednocześnie należy, że GER i GERD u starszych dzieci mogą się objawiać w sposób na tyle niecharakterystyczny, że trudności pojawią się już na etapie diagnozy.
Leczenie refluksu u dzieci
Leczenie refluksu u dzieci odbywa się za pomocą środków farmakologicznych, chirurgicznych, a także odpowiednio skomponowanej diety. Najczęściej stosowanymi lekami są tak zwane inhibitory pompy protonowej (omeprazol, pantoprazol).
Są to środki redukujące wydzielanie się kwasów i tym samym, zmniejszające kwaśność soków żołądkowych. Nie eliminują one wszystkich objawów refluksu, ale zazwyczaj pozwalają istotnie zmniejszyć ich ilość oraz natężenie. Jeżeli leczenie farmakologiczne nie przyniesie zadowalających efektów, dziecko może zostać skierowane na operację. Najczęściej stosowaną metodą jest tzw. zabieg Nissena.
Pacjent operowany jest laparoskopowo po wykonaniu niewielkich otworów w brzuchu. Istotą zabiegu jest „otulenie” uwolnionego zakończenia przełyku dnem żołądka. W przypadku komplikacji, działania laparoskopowe zamieniają się w tradycyjną operację.
Dieta przy refluksie u dzieci
Niezwykle istotna w przypadku refluksu jest właściwa dieta. U niemowląt, w sytuacji gdy mówimy o refluksie fizjologicznym, wystarczającym działaniem okazuje się zazwyczaj zmniejszenie porcji przyjmowanego pokarmu, przy jednoczesnym zwiększeniu częstotliwości karmienia. U starszych pacjentów stosuje się dietę lekkostrawną, z wyłączeniem produktów stymulujących wydzielanie soków żołądkowych.
Zabronione jest spożywanie między innymi:
- owoców cytrusowych i ich przetworów (np. soków),
- napojów gazowanych,
- słodyczy, wyrobów cukierniczych, kakao.
Istotnym ograniczeniom powinno podlegać także jedzenie smażonych i pieczonych mięs, produktów konserwowych czy ostrych przypraw, a także kawy czy mocnej herbaty. Zamiast tego zdecydowanie lepiej postawić jest na szklankę mleka, albo zwykłej wody.
Autor: Piotr Brzózka
Czytaj też:
- Jak rozpoznać płaskostopie u dzieci? Przyczyny, objawy
- Zepsute zęby u dzieci. Jakie są przyczyny i jak je leczyć?
- Lęki nocne u dzieci – jak pomóc? Przyczyny dolegliwości
Źródła:
- Mieczysława Czerwionka-Szaflarska, Bartosz Romańczuk, Choroba refluksowa przełyku u dzieci i młodzieży, 2010 Via Medica
- Michał Raban, Artur Żak, Jakub Litak, Monika Turska, Cezary Grochowski, Choroba refluksowa przełyku – opis jednostki, diagnostyka i leczenie, Journal of Education, Health and Sport. 2017;7 (7)
- Dieta w chorobie refluksowej – Szpital Uniwersytecki w Krakowie, sukrakow.pl
Podziel się artykułem ze znajomymi
