Leki przeciwbólowe niekiedy są jedynym sposobem, by przerwać cierpienie. Jak mówi porzekadło, wszystko jest dla ludzi, także leki przeciwbólowe. Trzeba jednak wiedzieć, że tabletki przeciwbólowe z grupy NLPZ, łykane bez umiaru mogą prowadzić do poważnych schorzeń żołądka, zaszkodzą też osobom cierpiącym na nadciśnienie.
Pamiętajmy o tym, prosząc w aptece o najsilniejszy lek przeciwbólowy bez recepty. Pamiętajmy też, że inna grupa specyfików - opioidowe leki przeciwbólowe, choć niosą wybawienie od bólu o największym natężeniu, mogą się okazać silnie uzależniające.
Leki przeciwbólowe - systematyka
Leki przeciwbólowe dzielimy na kilka grup. Wyróżniamy między innymi:
- niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ),
- opioidowe leki przeciwbólowe.
Pierwsza grupa leków przeciwbólowych, czyli środki NLPZ,to tabletki i maści dostępne zazwyczaj bez recepty, działające na ból o niewielkim oraz średnim natężeniu. Choć nazwane są lekami przeciwzapalnymi, mechanizmy ich działania pozwalają też pokonać ból. Są to też jednocześnie leki przeciwgorączkowe.
Druga grupa, środki opioidowe, to bardzo silne leki przeciwbólowe,najczęściej stosowane są w leczeniu szpitalnym, po operacjach, w ciężkich i bolesnych chorobach.
Czytaj też: Maść przeciwbólowa - przeciwzapalna, na stawy
Najsilniejszy lek przeciwbólowy bez recepty
Dostępne bez recepty leki przeciwbólowe zaliczane są zazwyczaj do kategorii niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Ich działanie polega na hamowaniu cyklooksygenaz, czyli enzymów odpowiedzialnych za syntezowanie prostaglandyn - miejscowych informatorów komórkowych pobudzających receptory bólowe. Niesteroidowe leki przeciwzapalne, osłabiając wytwarzanie prostaglandyn w tkankach obwodowych, łagodzą doznawanie bólu. Tego typu środki przeciwbólowe znajdują zastosowanie w przypadku:
- kontuzji,
- reumatoidalnego zapalenia stawów,
- bólu zęba,
- bólu głowy,
- bólu mięśni w czasie grypy lub przeziębienia,
- bólu związanego z miesiączką.
Tabletki przeciwbólowe czy żel przeciwbólowy
W zależności od charakteru bólu, preparaty te stosujemy albo wewnętrznie albo zewnętrznie. W odróżnieniu od tabletek przeciwbólowych, żel przeciwbólowy stosowany jest miejscowo, zmniejszając tym samym ryzyko wystąpienia niepożądanych skutków ubocznych. Oczywiście, maści przeciwbólowe stosujemy tylko w niektórych sytuacjach – sprawdzą się w przypadku zwichniętego kolana, ale już nie na ból migrenowy, czy miesiączkowy.
Sprawdź: Leki na odporność - jak wzmocnić odporność
Leki przeciwbólowe bez recepty - rodzaje
Niesteroidowe leki przeciwzapalne dzieli się na trzy grupy, w zależności od tego, na którą z dwóch izoform cyklooksygenazy wpływają – czy stale obecną w organizmie COX-1, czy też wyzwalaną w toku procesu zapalnego COX-2:
- NLPZ I generacji, wśród których wyróżnia się dwie podgrupy:
- hamujące preferencyjnie COX-1, takie jak:
- kwas acetylosalicylowy (aspiryna)
- indometacyna,
- ketoprofen.
- hamujące jednakowo oba izoenzymy, takie jak:
- diklofenak,
- ibuprofen,
- naproksen,
- nabumeton.
- NLPZ II generacji hamujące przede wszystkim COX-2 (w mniejszym stopniu także COX-1), takie jak:
- meloksykam,
- nimesulid.
- NLPZ III generacji, tj. wybiórczo hamujące COX-2
- celekoksyb.
- hamujące preferencyjnie COX-1, takie jak:
Leki przeciwbólowe bez recepty - skutki uboczne
Wszystkie leki przeciwbólowe, w tym te z grupy NLPZ, mają działania niepożądane. Zahamowanie wytwarzania prostaglandyn znosi ochronę, którą roztaczają one nad błoną śluzową układu pokarmowego. Tym samym leki przeciwbólowe z grupy NLPZ zwiększają ryzyko wystąpienia wrzodów żołądka i krwawień z dwunastnicy. Potencjalnie mogą też zagrażać pracy serca, czy nerek, obniżają skuteczność leków na nadciśnienie. Z tego powodu leków przeciwbólowych z grupy NLPZ należy używać z umiarem.
Zobacz: Skuteczne środki na ból
Opioidowe leki przeciwbólowe
Opioidowe leki przeciwbólowe to zupełnie inna grupa leków. Hamują one przekazywanie informacji o bólu w układzie nerwowym. Ich działanie polega na blokowaniu tak zwanych receptorów opioidowych, występujących w okolicach mózgu i rdzenia kręgowego. Do najbardziej znanych opioidowych leków przeciwbólowych należą morfina, kodeina, czy tramadol. Najczęściej stosuje się je w przypadku bardzo ciężkich chorób, skutkujących bólem o dużym natężeniu, jak choćby choroby nowotworowe. Używane są też do łagodzenia bólu po operacjach.
Opioidowe leki przeciwbólowe
Wśród opioidowych leków przeciwbólowych wyróżniamy:
- agonistów – są to leki przeciwbólowe łączące się z receptorem opioidowym i hamujące przesyłanie informacji o bólu. Do tej grupy należą między innymi morfina, kodeina, fentanyl, petydyna.
- antagonistów – to środki hamujące działanie agonistów, zazwyczaj stosowane w przypadku przedawkowania tych pierwszych.
- antago-agonistów - mają one zdolność zarówno pobudzania, jak i hamowania receptora opioidowego.
Opioidowe leki przeciwbólowe - inne zastosowania
Opioidowe leki przeciwbólowe, oprócz tego, że hamują przekazywanie informacji o bólu do mózgu, mogą też być wykorzystywane do innych celów. Opioidowe leki przeciwbólowe stosowane są na przykład na suchy kaszel, blokują bowiem odruch kaszlu w mózgu. W szczególności wykorzystywana jest do tego celu kodeina.
Leki przeciwbólowe - skutki uboczne
Opioidowe leki przeciwbólowe, choć bardzo skuteczne jeśli chodzi o walkę z bólem, mają jednak wiele wad. Najpoważniejsza? Są silnie uzależniające. W szczególności dotyczy to morfiny. Uzależnienia od opioidowych leków przeciwbólowych potrafią być tak silne i niebezpieczne, jak uzależnienia od narkotyków (zresztą jeden z najgroźniejszych narkotyków - heroina, jest wynikiem modyfikacji chemicznej morfiny).
Opioidowe leki przeciwbólowe mają też działanie stymulujące stany euforyczne. Stosowanie opioidowych leków przeciwbólowych może prowadzić również do tak zwanej depresji oddechowej, czyli zmniejszenia głębokości i częstotliwości oddechów.
Czytaj też: Leki przeciwzapalne - jakie tabletki wybrać? Bez recepty
Podziel się artykułem ze znajomymi
