Jak hormony wpływają na migrenę u kobiet?

Jednym z podstawowych czynników predysponujących kobiety do migreny są wahania hormonów płciowych występujące w trakcie cyklu menstruacyjnego. Tendencja do występowania napadów migreny zmienia się w różnych etapach życia kobiety: najczęściej występują w momencie największej gotowości rozrodczej, ich częstość spada w okresie menopauzy, a także w ciąży, kiedy poziom hormonów jest bardziej ustabilizowany.

Migrena u kobiet

Migrena jest chorobą kojarzoną głównie z kobietami. Rzeczywiście, trzykrotnie więcej kobiet choruje na te napadowe i uciążliwe bóle głowy. Wynika to z wielu aspektów biologicznych i społecznych. Jednym z podstawowych czynników predystynujących kobiety do migreny są wahania hormonów płciowych występujące w trakcie cyklu menstruacyjnego.

Tendencja do występowania napadów zmienia się w różnych etapach życia kobiety: najczęściej napady występują przed 35 rokiem życia – w momencie największej gotowości rozrodczej i stosowania hormonalnych leków regulujących różnorodność. Ich częstość spada w okresie menopauzy, a także w ciąży, kiedy poziom hormonów jest bardziej ustabilizowany.

Jak zmiany hormonalne wpływają na migrenę?

Najważniejszymi żeńskimi hormonami płciowymi są estrogeny i progesteron, których stężenie we krwi zależy od etapu cyklu menstruacyjnego. Poziom estrogenów wzrasta w okresie owulacji (13–16 dzień cyklu), a następnie spada. W kolejnych dniach wzrasta stężenie progesteronu, który przygotowuje śluzówkę do ewentualnego zagnieżdżenia jajeczka. W okresie krwawienia poziomy tych hormonów spadają, umożliwiając złuszczenie błony śluzowej macicy.

Takie wahania hormonalne wpływają na wrażliwość bólową kobiet. Występowanie napadów migrenowych wiąże się głównie ze spadkiem estradiolu w osoczu. Największe spadki tego hormonu występują w okresie przed wystąpieniem krwawienia, po porodzie, w trakcie pierwszej miesiączki czy w okresie przedmenopauzalnym¹.

Migrena menstruacyjna

Migrena menstruacyjna pojawia się zazwyczaj na 2 dni przed wystąpieniem krwawienia i może trwać do 3 dnia cyklu. Szacuje się, że nawet 70 % kobiet skarży się na migrenowy ból głowy związany z menstruacją. Ten rodzaj migreny wyróżnia się tym, że zazwyczaj nie towarzyszy jej aura (nawet jeśli dotyczy kobiet, u których ten symptom występuje zazwyczaj).

Napady bólowe mogą mieć większą intensywność i ostrzejszy przebieg, mogą trwać dłużej, częściej związane są z niedyspozycją, słabiej reagują na leczenie przeciwbólowe, a także mogą prowadzić do wtórnych napadów występujących już w ciągu kolejnych 24 godz.

Przy tego typu migrenach lekarz może zalecić zastosowanie leczenia hormonalnego. Takie leczenie daje szansę na zapobieganie występowania napadów związanych z menstruacją u znacznego odsetka chorych na migrenę. Nie dotyczy to jednak napadów nie wywołanych cyklem menstruacyjnym².

Terapia hormonalna może prowadzić nawet do znacznego zmniejszenia zużycia środków przeciwbólowych, choć wiąże się ona z ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych (sugerowane większe ryzyko występowania chorób sercowo-naczyniowych)³. Niektóre opracowania naukowe pokazują także, że doustna antykoncepcja może działać odwrotnie i nasilać napady migreny. Wciąż istnieją spory, jak dużego procentu chorych ten efekt dotyczy⁴. Dlatego bardzo ważne jest, aby terapia hormonalna odbywała się pod nadzorem lekarza specjalisty.

Migrena w czasie menopauzy

Częstość napadów migrenowych zmniejsza się wraz z wiekiem. W okresie pomenopauzalnym na migrenowe napady bólu głowy cierpi o 2/3 kobiet mniej. W okresie tym następuje zmniejszenie syntezy estrogenu i progesteronu przez jajniki. Kobiety nie są narażone wtedy na takie wahania hormonalne. Może jednak zdarzyć się, że napady wcale się nie zmniejszą, a wręcz przeciwnie: nasilą. Należy wtedy rozważyć terapię hormonalną w tej grupie pacjentek.

Nie pozwól rozwinąć się migrenie!

Niezaprzeczalnie każdy etap życia kobiety wiąże się ze zmianami hormonalnymi, a hormony płciowe mogą odgrywać istotną rolę w powstawaniu napadów migrenowych. Niezwykle ważnym wydaje się konieczność właściwej obserwacji częstości ich występowania oraz zażycie odpowiedniego leku, który zastosowany we wczesnej fazie ataku migreny, może zahamować jej rozwój⁵.

Niejednokrotnie poleca się prowadzenie dzienniczka napadów migreny, by móc zauważyć, a potem wyeliminować, zależności pomiędzy fazą cyklu menstruacyjnego, stosowaną dietą, aktywnością życiową a migreną. Z migreną trzeba walczyć od momentu pierwszych ozank nadchodzacego ataku. Dlatego jeśli weźmiesz właściwy lek, w odpowiedniej dawce już przy pierwszych sygnałach ataku, możesz zahamować jego rozwój.

BIBLIOGRAFIA:
¹ Faubion SS, Casey PM, Shuster LT, Hormonal contraception and migraine: clinical considerations. Curr Pain Headache Rep. 2012 Oct; 16(5):461–6.

² Calhoun A, Ford S. Elimination of menstrual-related migraine beneficially impacts chronification and medication overuse. Headache. 2008; 48:1186–1193.

³ Karlı N, Baykan B, Ertaş M, Zarifoğlu M, Siva A, Saip S, Ozkaya G; Turkish Headache Prevalence Study Group, Onal AE J Impact of sex hormonal changes on tension-type headache and migraine: a cross-sectional population-based survey in 2,600 women. Headache Pain. 2012 Oct;13(7):557–65.

⁴ Prusiński A, 2010 Leczenie migreny I innych bólów głowy, Termedia 2010, Poznań, s. 10.

⁵ Dotyczy bólu głowy i dźwiękowstrętu. Lipton R. Stewart W et. Al. Efficacy and safety of acetaminophen, aspirin and caffeine in alleviating headache pain, three double blind, randomized, placebo-controlled trials. Archives of Neurology 1998: 55 210 – 217.