Bóle lędźwiowe

Bóle lędźwiowe – cierpi na nie większość dorosłych osób. Najczęściej wynikają one z dysfunkcji dotykających kręgosłup i otaczające go mięśnie. Zobacz, jakie są typowe objawy, dowiedz się, dlaczego ból kręgosłupa lędźwiowego promieniuje do nóg i do brzucha. Jak leczyć tego typu dolegliwości? Jak ćwiczyć?

Bóle lędźwiowe różnego typu są we współczesnych czasach tak powszechne, jak grypa. Szacuje się, że na różnych etapach życia, na ból kręgosłupa w odcinku lędźwiowym (czyli dolnym) zapada około 80 procent populacji (dane: M. Zawadka i inni, Bóle odcinka lędźwiowego kręgosłupa a zmiany zwyrodnieniowe). Z badań przeprowadzonych w 2016 roku w Polsce, wynika zaś, że ze wszystkich dolegliwości bólowych kręgosłupa, aż 75 procent przypada właśnie na odcinek lędźwiowy (P. Kozłowski i inni, Ocena częstości występowania bólu kręgosłupa oraz stylu i jakości życia wśród osób z bólem kręgosłupa).

Na poziomie społecznym, w najbardziej ogólnym zarysie, odpowiedzialne za taki stan rzeczy są dwa podstawowe zjawiska:

siedzący tryb życia i niska aktywność fizyczna przeważającego odsetka populacji państw rozwiniętych,
rosnąca długość życia, skutkująca statystycznie częstszym występowaniem przypadłości charakterystycznych dla wieku dojrzałego i starczego.

Nie dziwi zatem, że ból pleców w odcinku lędźwiowym zaczyna być postrzegany, jako jeden z problemów cywilizacyjnych. Czy bóle lędźwiowe są groźne? Co je powoduje? Jak można leczyć ból w okolicy lędźwiowej?

Z czego się bierze ból lędźwi?

Z medycznego punktu widzenia, ból w lędźwiach postrzegany jest nie w kategoriach jednostki chorobowej, lecz objawu – w dodatku niespecyficznego, czyli takiego, który ma nierozpoznane tło, lub takiego, który można przypisać wielu schorzeniom, wadom i zaburzeniom.

Najczęściej ból lędźwi powodowany jest przez:

zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa,
przepuklinę krążka międzykręgowego,
skoliozę, wady postawy,
osłabienie, przeciążenie zbytnie napięcie mięśni przykręgosłupowych, powodujące zwiększone przenoszenie obciążeń na kręgosłup,
urazy kręgosłupa,
zmiany nowotworowe.

Pamiętać należy, że ból lędźwi najczęściej nie jest bólem samego kręgosłupa, lecz otaczających go struktur – mięśni, ścięgien, przyczepów, nerwów, a nawet innych organów. Zdarza się też tak, że bóle lędźwiowe w ogóle nie są związane z kręgosłupem, a na przykład schorzeniami nerek, wewnętrznych narządów rozrodczych (np. endometrioza u kobiet), czy rwą kulszową.

Ból kręgosłupa lędźwiowego promieniujący do nóg

Ból kręgosłupa lędźwiowego promieniujący do nóg? Nie ma w tym nic dziwnego. Podobnie naturalne jest promieniowanie w kierunku brzucha, które może być odczuwane punktowo (fałszywie kierując podejrzenia na chorobę któregoś z kluczowych organów wewnętrznych), albo opasająco jamę brzuszną – po linii okręgu lub półokręgu.

Jako ból odcinka lędźwiowego definiuje się dolegliwości występujące poniżej 12 kręgu kręgosłupa, pamiętać jednak należy, że ciało człowieka stanowi jeden wielki zbiór naczyń połączonych. Szczególnie w przypadku odcinka lędźwiowego, który nie jest stabilizowany przez żebra, kluczową rolę odgrywa „stelaż mięśniowy”. Wzdłuż kręgosłupa przebiegają potężne mięśnie głębokie grzbietu, jest na tym odcinku zlokalizowanych także wiele innych struktur. Dlaczego ból promieniuje do nóg i do brzucha? Choćby dlatego, że są w ciele mięśnie, których górne przyczepy znajdują się w rejonie żeber, dolne zaś, po przejściu przez otwory miednicy, mocowane są na udach. Każda dysfunkcja w odcinku lędźwiowym wywoływać więc może skutki daleko wykraczające poza obszar pleców.

Typowe dodatkowe objawy bólu w odcinku lędźwiowym, to:

bolesność i drętwienie w nogach,
niedowład kończyn,
ból jąder u mężczyzn,
ból brzucha,
uczucie niestabilności sylwetki.

Leki na ból pleców w odcinku lędźwiowym

Bóle lędźwiowe należy leczyć. Zarówno objawowo, jak i przyczynowo, oczywiście poprzedzając wdrożenie właściwych procedur szczegółowym badaniem ortopedycznym i neurologicznym. Przydatna w tym względzie bywa tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny, a przynajmniej – prześwietlenie RTG.

Jeśli chodzi o leki na ból pleców w odcinku lędźwiowym, wyróżnić można:

niesteroidowe leki przeciwzapalne – diklofenak i ketoprofen. Najczęściej stosowane miejscowo w maści lub żelu, rzadko – ogólnoustrojowo w tabletkach,
przeciwbólowe zastrzyki sterydowe.

Uwaga: są to środki wyłącznie objawowe. Leczenie przyczynowe ma charakter niefarmakologiczny. W jego zakres, przy różnych schorzeniach i na różnych ich etapach, wchodzić mogą:

profilaktyka: zmiana trybu życia z siedzącego na aktywny,
rehabilitacja w gabinecie fizjoterapeutycznym wspomagana samodzielnymi ćwiczeniami w domu,
zabiegi fizykoterapeutyczne, w tym krioterapia, elektroterapia, magnetoterapia, laseroterapia czy leczenie ultradźwiękami,
leczenie operacyjne (na przykład przepuklin).

Ćwiczenia na ból kręgosłupa lędźwiowego

Tym, co każdy pacjent może zrobić sam dla siebie, bez uciekania się do kosztownych zabiegów medycznych (lub darmowych, lecz z długim terminem oczekiwania), jest zmiana trybu życia. Osoby pracujące na siedząco powinny pamiętać, że przynajmniej raz na godzinę należy odejść od biurka i spędzić 5 minut na stojąco (można w tym czasie np. zaparzyć sobie herbatę). Przynajmniej raz w ciągu dnia pracy przerwa powinna być dłuższa – 15 min. Do tego należy doliczyć aktywność fizyczną po pracy – spacer, lekki bieg, rower, pływanie etc. Przynajmniej 3 razy 30 minut w tygodniu. To tytułem profilaktyki. Jeśli natomiast chodzi o leczenie sensu stricto, warto zapoznać się z zestawem ćwiczeń na ból kręgosłupa lędźwiowego.

Nie należy tego jednak robić na własną rękę. Przed rozpoczęciem treningu niezbędny jest dokładny instruktaż ze strony doświadczonego fizjoterapeuty. Pamiętajmy, że w przypadku ćwiczeń na bóle lędźwiowe, większość z nich wykonywana powinna być w delikatnym jedynie zakresie oraz przy minimalnych obciążeniach. Niekoniecznie zbawienne mogą zatem okazać się „ławki”, „mostki” i „rowerki”. Kluczowe za to mogą być na przykład ćwiczenia oddechowe (wdech klatką, wydech przeponą).

Autor: Piotr Brzózka

Czytaj też:

Źródła:

Magdalena Zawadka Zawadka, Adam Fijewski, Piotr Gawda, Bóle odcinka lędźwiowego kręgosłupa a zmiany zwyrodnieniowe, Geriatria 2017; 11
Anna Kałużna, Krystian Kałużny, Łukasz Wołowiec, Ola Płoszaj, Walery Zukow, Bartosz Kochański, Wojciech Hagner, Profilaktyka bólów kręgosłupa - przegląd piśmiennictwa, Journal of Education, Health and Sport. 2017;7(7)
Adam Krechowiecki, Florian Czerwiński, Zarys anatomii człowieka, Warszawa 2006, Wydawnictwo Lekarskie PZWL
Piotr Kozłowski, Katarzyna Kożuch, Magdalena Kozłowska, Izabela Ławnicka, Karolina Kozłowska, Ocena częstości występowania bólu kręgosłupa oraz stylu i jakości życia wśród osób z bólem kręgosłupa, Journal of Education, Health and Sport. 2016;6(6)