Zapalenie spojówek u dziecka: przyczyny, objawy i leczenie. Jak rozpoznać?

Zapalenie spojówek to jedno z najczęściej występujących schorzeń oczu u dzieci. Jest to stan zapalny, który może być spowodowany różnorodnymi czynnikami m.in. alergenami, drobnoustrojami czy ciałami obcymi. W tym artykule omawiamy przyczyny, objawy, przebieg oraz metody leczenia zapalenia spojówek u dzieci.

Czym jest zapalenie spojówek u dziecka?

Zapalenie spojówek u dzieci to stan zapalny błon śluzowych w okolicach gałki ocznej i powiek. Wywołują go różnorodne czynniki, zarówno infekcje drobnoustrojowe, jak i drobne uszkodzenia lub podrażnienia mechaniczne. Charakterystyczne objawy to m.in. swędzenie, zaczerwienienie i obrzęk, które mogą powodować u malucha duży dyskomfort, stres i rozdrażnienie. W przypadku zaobserwowania niepokojących zmian warto skonsultować się z lekarzem i wdrożyć odpowiednie postępowanie. Nieleczone zapalenie spojówek może sprzyjać rozwojowi i rozprzestrzenianiu się infekcji i mikrourazów, a w skrajnych przypadkach powodować poważne uszkodzenia narządu wzroku.

Zapalenie spojówek u dziecka: przyczyny i rodzaje

Czy zapalenie spojówek u dziecka jest zaraźliwe? Tak. Jednak zapalenie spojówek u dzieci może mieć różnorodne przyczyny. Wśród nich wyróżniamy m.in. infekcje wywołane przez bakterie, wirusy lub grzyby, reakcje alergiczne, a także podrażnienia mechaniczne.

• Bakteryjne zapalenie spojówek u dziecka – najczęściej wywołane przez paciorkowce lub gronkowce np. Staphylococcus aureus, Streptococcus pneumoniae. U noworodków rodzonych siłami natury może rozwinąć się zapalenie spojówek na skutek zakażenia dwoinką rzeżączki lub chlamydią. W przebiegu stanu zapalnego o podłożu bakteryjnym często pojawia się gęsta, ropna wydzielina.
• Wirusowe zapalenie spojówek u dziecka – za rozwój stanu zapalnego odpowiadają najczęściej adenowirusy, wirus opryszczki zwyczajnej oraz wirusy wywołujące przeziębienia. Wirusowe zapalenie spojówek może być więc jednym z objawów ogólnoustrojowej infekcji u malucha. Często pojawia się w wyniku nieprzestrzegania higieny i częstego pocierania oczu brudnymi dłońmi.
• Grzybiczne zapalenie spojówek u dziecka – zdarza się stosunkowo rzadko w porównaniu do stanów zapalnych wywołanych przez wirusy lub bakterie. Najczęściej dotyka dzieci z bardzo osłabionym układem odpornościowym.
• Alergiczne zapalenie spojówek u dziecka – rozwija się u dzieci, których układ odpornościowy nadmiernie reaguje na alergeny takie jak pyłki roślin, roztocza kurzu domowego, sierść zwierząt, substancje chemiczne lub pokarmowe. Alergiczne zapalenie spojówek u dziecka często współwystępuje z innymi objawami uczulenia np. nieżytem nosa, katarem siennym, czy pokrzywką.

Inną przyczyną zapalenia spojówek u dziecka są podrażnienia. Do rozwoju stanu zapalnego może dojść w wyniku kontaktu z substancjami drażniącymi np. dymem papierosowym, chlorem na basenie, czy środkami czystości. Zapalenie spojówek może rozwinąć się również na skutek dostania się ciała obcego do oka, niewielkiego urazu np. podczas zabawy, czy nawet długotrwałego przebywania w suchym, klimatyzowanym pomieszczeniu.

Zapalenie spojówek u dziecka: objawy

Jak wygląda zapalenie spojówek u dziecka? Objawy mogą się różnić w zależności od jego przyczyny. Dolegliwości, które mogą świadczyć o stanie zapalnym to m.in.:

• Świąd i pieczenie, które wzmaga w dziecku odruch częstego pocierania oczu,
• Obrzęk i tkliwość powiek,
• Zaczerwienienie oczu (wynikające z rozszerzenia naczyń krwionośnych),
• Łzawienie,
• Ropna wydzielina (w szczególności w przypadku infekcji bakteryjnej może powodować sklejanie się powiek po przebudzeniu się ze snu).

Jak rozpoznać zapalenie spojówek u dziecka? Występowanie wymienionych objawów jest najczęściej wystarczające i nie wymaga przeprowadzenia dodatkowych, specjalistycznych badań. Jeśli jednak dolegliwości są bardzo uciążliwe, nie przechodzą samoistnie, a dodatkowo pojawiają się inne symptomy (np. podwyższona temperatura ciała), należy skonsultować się z lekarzem, aby znaleźć przyczynę problemu i wdrożyć odpowiednie leczenie.

Zapalenie spojówek u dziecka: przebieg

Zapalenie spojówek u dzieci może mieć różny przebieg w zależności od jego przyczyny. Infekcyjne zapalenie spojówek zwykle rozwija się dość szybko, a objawy są bardzo wyraźne i trudno je przeoczyć. Alergiczne zapalenie spojówek pojawia się najczęściej okresowo np. w okresie największego pylenia roślin. A ile trwa zapalenie spojówek u dziecka? Jeśli wywołały je bakterie, objawy najczęściej utrzymują się przez ok. 5-7 dni (pod warunkiem, że zostało wdrożone odpowiednie leczenie). Wirusowe zapalenie spojówek może trwać dłużej, nawet 2 tygodnie. Objawy alergicznego zapalenia spojówek ustępują natomiast po zakończeniu ekspozycji na dany alergen. Niestety nawracają w wyniku ponownego kontaktu z nim, dlatego często określa się je jako nawracające zapalenie spojówek u dzieci.

Zapalenie spojówek u dziecka: leczenie

Co na zapalenie spojówek u dziecka? Metody leczenia różnią się w zależności od czynnika, który wywołał stan zapalny. W przypadku bakteryjnego zapalenia spojówek u dzieci lekarz może zalecić krople do oczu z antybiotykiem. Pomagają one pozbyć się patogenów i szybciej wrócić do zdrowia. Skutecznie zmniejszają objawy w tym produkcję ropnej wydzieliny. W przypadku wirusowego zapalenia spojówek stosuje się głównie leczenie objawowe. Można stosować żele i maści do oczu, które łagodzą świąd i obrzęk, a tym samym poprawiają komfort malucha. U dzieci z alergicznym zapaleniem spojówek pomocne mogą być leki przeciwalergiczne np. przeciwhistaminowe zalecone przez specjalistę, które łagodzą objawy uczulenia.

Sprawdź też preparaty wspierające wzrok.

Zapalenie spojówek u dziecka: domowe sposoby

Jakie są dobre, domowe sposoby na zapalenie spojówek u dziecka?

• Dbaj o higienę. Przypominaj dziecku o częstym myciu rąk i staraj się odwrócić jego uwagę od częstego pocierania oczu.
• Regularne przemywanie powiek również może pomóc na zapalenie spojówek u dziecka. Czym przemywać? Sięgnij po specjalne, przeznaczone do tego preparaty do higieny powiek. Pomogą usunąć zanieczyszczenia, przyniosą ulgę w objawach takich jak świąd czy pieczenie. Warto wybierać te z kwasem hialuronowym, który działa łagodząco i nawilżająco. Dobrze sprawdzi się też roztwór soli fizjologicznej. Popularnym domowym sposobem jest przemywanie oczu naparem z rumianku, jednak wielu specjalistów odradza jego stosowanie. Najlepiej skonsultować się wcześniej z lekarzem.
• Zaproponuj dziecku zimny okład. Chłód pomoże zmniejszyć obrzęk, przyniesie ulgę w swędzeniu i pieczeniu. Uważaj jednak, aby nie był zbyt zimny, aby nie spowodować odmrożenia i dodatkowego podrażnienia.
• Dbaj o nawilżenie i wilgotność powietrza. Aplikuj dziecku krople nawilżające do oczu, a także dbaj o to, aby w pomieszczeniach nie było zbyt sucho. Zimą możesz rozłożyć mokre ręczniki na kaloryferach. Dobrze sprawdzą się też specjalne nawilżacze.

Czy w trakcie zapalenie spojówek u dziecka można wychodzić na dwór? Samo zapalenie spojówek nie jest bezwzględnym przeciwwskazaniem do wychodzenia z domu. Warto jednak zachować ostrożność. W przypadku infekcji wirusowych i bakteryjnych zalecane jest ograniczenie kontaktu z innymi osobami, aby nie doszło do rozprzestrzeniania drobnoustrojów.

Natomiast w przypadku dzieci z alergicznym zapaleniem spojówek wyjście z domu może wiązać się z ekspozycją na alergen (np. pyłki roślin), a tym samym z nasileniem objawów. Decyzję tą należy więc podjąć indywidualnie, uwzględniając samopoczucie i objawy u malucha, a także zalecenia lekarza. Dodatkowo podczas przebywania na dworze warto zadbać o ochronę oczu przed wiatrem i słońcem. W tym celu można wykorzystać okulary przeciwsłoneczne lub kapelusz.

Zapalenie spojówek u dziecka: profilaktyka

Niestety nie istnieje jedna, skuteczna metoda, która dawałaby gwarancję, że u dziecka nie rozwinie się zapalenie spojówek. Nie zawsze mamy wpływ na narażenie na drobnoustroje czy alergeny. Warto jednak na co dzień dbać o dobrą kondycję i bezpieczeństwo oczu, m.in. poprzez:

• Unikanie czynników drażniących (np. chemii domowej, dymu papierosowego),
• Dbałość o dobre nawilżenie powietrza w pomieszczeniach,
• Unikanie długotrwałej ekspozycji na światło emitowane przez ekrany (np. telewizora, smartfona, czy laptopa),
• Odpowiednią higienę rąk i unikanie pocierania oczu.

Pomocna jest też dieta bogata w kwasy omega-3 oraz antyoksydanty (zwłaszcza luteinę i zeaksantynę), które pozytywnie wpływają na zdrowie oczu. Omega-3 znajdziesz głównie w tłustych rybach morskich oraz dobrej jakości olejach rybich. Źródłem antyoksydantów są natomiast żółte, pomarańczowe, czerwone i fioletowe warzywa oraz owoce.

Zapalenie spojówek u dzieci: podsumowanie

Zapalenie spojówek jest powszechnym schorzeniem u dzieci, które może być spowodowane różnorodnymi czynnikami. Wczesne rozpoznanie oraz odpowiednie leczenie są kluczowe dla szybkiego powrotu do zdrowia. Rodzice powinni zwracać uwagę na objawy oraz dbać o higienę oczu dzieci, aby zminimalizować ryzyko wystąpienia zapalenia spojówek. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości zawsze warto skonsultować się z lekarzem.

Źródła:

1.      Prost M. Zapalenia spojówek u dzieci, https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/oczy/78910,zapalenia-spojowek-u-dzieci [dostęp: 29.04.2025]

2.      Pelińska K. Zapalenia spojówek u dzieci – okulista pediatrom, https://podyplomie.pl/pediatria/39570,zapalenia-spojowek-u-dzieci-okulista-pediatrom?srsltid=AfmBOoqdT_Xb0sEkxpd_i9LzwdYdH7g9X1mv7a2NRmyWJ67Y-domxD1r [dostęp: 29.04.2025]

3.      Zapalenie spojówek u dzieci: objawy kliniczne, diagnostyka i leczenie, https://www.mp.pl/pediatria/artykuly-wytyczne/artykuly-przegladowe/336285,zapalenie-spojowek-u-dzieci-objawy-kliniczne-diagnostyka-i-leczenie  [dostęp: 29.04.2025]

4.      Mahoney M. Pediatric Conjunctivitis: A Review of Clinical Manifestations, Diagnosis, and Management, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10217501/ [dostęp: 29.04.2025]