Miedź - niedobór w organizmie. Suplementacja miedzi

Miedź w organizmie człowieka znajduje się w śladowych ilościach, ale jest niezbędna do jego funkcjonowania. Zobacz, czym skutkuje niedobór miedzi, sprawdź, w czym jest dużo miedzi, co należy jeść, aby zapewnić właściwy poziom tego pierwiastka, a także -  kiedy trzeba stosować jego suplementację.

Czym jest miedź?

Miedź jest pierwiastkiem chemicznym z grupy metali, niezbędnym do funkcjonowania organizmu ludzkiego. Przyswajana jest wraz z pokarmem i metabolizowana w jelicie cienkim, zazwyczaj w niewielkich (lecz w pełni wystarczających) ilościach rzędu 0,6 – 1,6 mg na dobę. Instytut Żywności i Żywienia (IŻŻ) podaje, że w Polsce statystyczna, przeciętna absorbcja miedzi z pożywienia wynosi 1,26 mg w ciągu 24 godzin (nieco większa jest u płci męskiej, mniejsza zaś u kobiet). Wchłanianie miedzi znajduje się na umiarkowanym poziomie 35-50 procent, przy czym bardziej wydajne jest w przypadku produktów żywnościowych zawierających duże ilości białka pochodzenia zwierzęcego.

Jakie znaczenie ma miedź w organizmie?

Miedź w organizmie człowieka i innych organizmów żywych odgrywa rolę niebagatelną. Jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Uczestniczy w procesie fotosyntezy, która jest jedną z najważniejszych reakcji biochemicznych, jakie zachodzą na Ziemi, i która polega na wytwarzaniu związków organicznych ze związków nieorganicznych, przy udziale światła słonecznego. Miedź bierze udział w przemianach tlenu.

Jest niezastąpiona w procesie metabolizmu żelaza oraz syntezy hemu. Uczestniczy w tworzeniu wiązań krzyżowych w kolagenie i elastynie, wpływając na kondycję kości, mięśni, ścięgien i skóry. Bez miedzi nie byłaby możliwa synteza melaniny, czyli barwnika skóry i włosów. Bierze ona udział w powstawaniu czerwonych krwinek. Wchodzi też w skład dysmutazy podtlenkowej, która jest enzymem powodującym dekompozycję wolnych rodników.

W czym jest dużo miedzi?

Miedź w pożywieniu znajduje się w dużych ilościach. Produktami bogatymi w miedź są między innymi:

• płatki owsiane, otręby pszenne;
• mięso, podroby (zwłaszcza wątroba);
• orzechy, kakao;
• nasiona słonecznika;
• ziemniaki i inne warzywa;
• woda, zwłaszcza z kranu, albo przetrzymywana w pojemnikach zawierających miedź.
  
  

Jak więc widać, zapotrzebowanie na miedź można zaspokoić spożywając zwykły obiad składający się z ziemniaków, mięsa i surówki. Pamiętajmy jednak, że istnieją substancje istotnie ograniczające jej przyswajanie w organizmie. Należą do nich między innymi: sacharoza, fruktoza, wapń, fosfor, cynk i żelazo.

Ile jeść miedzi w pożywieniu?

Przyjmuje się, że dzienne zapotrzebowanie na miedź przyswajaną z pożywienia wynosi (dane: iżż):

• niemowlęta: 0,2 mg/doba,
• dzieci 1-3 lat: 0,3 mg/doba,
• dzieci 4-6 lat: 0,4 mg/doba,
• dzieci 7-9 lat: 0,7 mg/doba,
• dłodzież 10-12 lat: 0,7 mg/doba,
• młodzież 13-18 lat: 0,9 mg/doba,
• mężczyźni: 0,9 mg/doba,
• kobiety: 0,9 mg doba,
• kobiety w ciąży: 1,0 mg/doba,
• kobiety w okresie laktacji: 1,2 mg/doba.
  
  

Niedobór miedzi

Ze względu na powszechność źródeł, o niedobór miedzi w organizmie jest stosukowo trudno, stany takie relatywnie rzadko są identyfikowane klinicznie. W sporadycznych więc przypadkach niedobór miedzi prowadzić może do takich konsekwencji, jak:

• anemia spowodowana niewłaściwą gospodarką żelazem,
• zaburzenia centralnego układu nerwowego,
• zaburzona pigmentacja włosów,
• zaburzenia rozwoju fizycznego,
• łamliwość kości,
• zaburzenia koncentracji,
• zaburzenia metabolizmu glukozy i cholesterolu,
• zaburzenia pracy serca u najmłodszych pacjentów.
  
  

Suplementacja miedzi

Choć na co dzień ilość miedzi zawarta w pożywieniu jest w zupełności wystarczająca, zdarzają się sytuacje, gdy niezbędna jest suplementacja. Miedź może znajdować się w organizmie w niskim stężeniu między innymi u osób cierpiących na zaburzenia przyswajania tego pierwiastka. Poziom miedzi bywa też obniżony w wyniku przewlekłych, obfitych biegunek oraz stosowania diet odchudzających typu głodowego.

Ze względu na lepszą przyswajalność miedzi z pokarmów zwierzęcych, na jej niedobory cierpią niekiedy osoby stosujące dietę wegetariańską a tym bardziej - wegańską. We wszystkich tego typu przypadkach, po uprzedniej konsultacji z lekarzem i ewentualnym wykonaniu badań, warto sięgnąć po suplementy z miedzią. Tym bardziej, że często zawierają one w składzie także inne cenne składniki, na przykład cynk.

Nadmiar miedzi w organizmie

Tak jak trudno jest sprokurować niedobór, tak też sytuacją incydentalną jest nadmiar miedzi w organizmie. Najczęściej dochodzi do tego wskutek dużego spożycia wody z kranu (przy czym znaczenie ma nie tyle skład cieczy samej w sobie, co budowa armatury lub rur). Na zatrucie miedzią w oczywisty sposób narażone są też osoby, które drogą pokarmową przyjmą ten pierwiastek ze źródeł nie pokarmowych. Konsekwencją nadmiaru miedzi w organizmie może być:

• podrażnienie układu pokarmowego, biegunka, wymioty;
• metaliczny posmak w ustach;
• zaburzenie zdolności poznawczych;
• uszkodzenie rogówki oka, wątroby lub mózgu (tam właśnie w największym stopniu gromadzi się nadmiar miedzi).
  
  

Autor: Piotr Brzózka

Czytaj też:

• 7 sposobów na radzenie sobie ze stresem
• Podrasuj sobie mózg dietą
• Niedobór żelaza - przyczyny, skutki
• Anemia w ciąży - co jeść, żeby uniknąć niedokrwistości

Źródła:

• Mirosław Jarosz (red.), Normy żywienia dla populacji Polski , Instytut Żywności i Żywienia, 2017.
• Wojciech Krzeptowski, Olga Pierzchała, Małgorzata Lenartowicz, Metabolizm miedzi oraz charakterystyka dziedzicznych zespołów chorobowych na tle niedoboru miedzi, spowodowanych zaburzeniami aktywności białka ATP7A, Kosmos Problemy Nauk Biologicznych, Tom 63 2014 Numer 3 (304)