Krwotok z nosa: jak zatamować i co oznacza? Przyczyny i leczenie

Krwotok z nosa to częsta, zwykle niegroźna dolegliwość – raz w życiu doświadcza jej aż 60% populacji, a tylko 10% przypadków wymaga interwencji medycznej (Wiercińska, 2022). Jeśli jednak krwawienia pojawiają się regularnie, są intensywne albo trudne do zatamowania, warto skonsultować się z lekarzem. W niektórych sytuacjach potrzeba także szybko udzielić pierwszej pomocy. Jak zareagować? Wyjaśniamy.

Czym jest i co oznacza krwotok z nosa?

Chociaż w mowie potocznej terminy „krwotok z nosa” i „krwawienie z nosa” są używane zamiennie, w tym artykule skupimy się na utracie krwi, której źródło znajduje się w obrębie jamy nosowej (w terminologii medycznej: epistaksja). W skrócie: omówimy sytuacje, w których z nosa wydostaje się krew, a nie podbarwiona krwią wydzielina. Jeśli interesuje Cię „krwotok z nosa przy katarze” (czyli katar z nitkami lub strzępkami krwi albo krwiste plamki, które można zauważyć na chusteczce), zajrzyj do artykułu „Katar z krwią: co oznacza?”.

Krwotok z nosa ze skrzepami: skąd się bierze?

Obecność skrzepów podczas krwotoku z nosa oznacza, że organizm próbuje zatrzymać krwawienie. To dobrze, ponieważ świadczy o tym, że proces krzepnięcia działa. Zaschnięte grudki krwi mogą wskazywać, że:

• Krwotok był intensywny lub długotrwały, dlatego część krwi zdążyła skrzepnąć,
• Doszło do krwotoku z głębszych naczyń, np. w tylnej części nosa, a nie tylko ze splotu Kiesselbacha (najczęstszego źródła utraty krwi, umiejscowionego w przedniej części jamy nosowej),
• Oczyszczanie nosa jest upośledzone, np. krew zalega i gęstnieje w przewodach nosowych,
• Występują zaburzenia krzepnięcia (bardzo obfite skrzepy przy jednoczesnym mocnym krwawieniu).

Krwotok z nosa w ciąży: co robić?

Ciąża wpływa na organizm kobiety pod wieloma względami, a niektóre z nich sprawiają, że rośnie ryzyko krwotoków z nosa (najczęściej niewielkich). Błona śluzowa ulega przekrwieniu, zmienia się gospodarka hormonalna i dochodzi do zwiększenia wytwarzania mukopolisacharydów – wszystkie te czynniki powodują nie tylko uczucie zatkanego nosa, ale niekiedy również krwotoki.

Co na krwotok z nosa zastosować? Jeśli krwawienie mija po 10 minutach i pojawia się sporadycznie, prawdopodobnie nie oznacza nic poważnego. Jednak silny i nagły krwotok z nosa (zwłaszcza po urazie głowy, upadku itp.) albo współistniejący z bólem głowy i wysokim ciśnieniem to sygnał, że należy udać się na izbę przyjęć. Niektóre dolegliwości nierozpoznane przed ciążą (np. małopłytkowość) wiążą się z ryzykiem komplikacji w czasie porodu, dlatego przyszła mama powinna zgłosić lekarzowi nawracające krwotoki z nosa.

Dlaczego pojawia się krwotok z nosa podczas snu?

Skrzepy mogą też się pojawić po „nocnym” krwotoku – takim, który przeszedł niezauważony, a krew skrzepła w nosie i gardle. Po przebudzeniu można wtedy odkrztuszać lub wysmarkiwać ciemnoczerwone, galaretowate skrzepy, ale najczęściej nie ma już aktywnego krwawienia. Krwotok z nosa w nocy najczęściej wynika ze zbyt niskiej wilgotności powietrza w pomieszczeniu.

Krwotok z nosa: przyczyny

Co powoduje krwotok z nosa? Część przyczyn (25-30%) ma charakter miejscowy, czyli znajduje się bezpośrednio w jamie nosowej:

• Uszkodzenie błony śluzowej w wyniku urazu, mikrourazu lub zaniku (uderzenie, drapanie, wdychanie toksycznych substancji, nadużywanie kropli do nosa, przyjmowanie kokainy),
• Ubytki w przegrodzie nosa (otwory przegrody, czyli perforacje),
• Choroby ziarniniakowe (przebiegające z tworzeniem specjalnej tkanki zapalnej, czyli ziarniny – mieszaniny aktywowanych makrofagów, komórek nabłonkowatych i limfocytów, która powstaje, gdy organizm nie może szybko i skutecznie usunąć czynnika wywołującego stan zapalny), np. gruźlica, kiła, ziarniniakowatość Wegenera,
• Nowotwory jam nosowych, zatok i nosogardła.

Z kolei przyczyny ogólnoustrojowe (70-75% przypadków) to:

• Choroby układu sercowo-naczyniowego (nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, przewlekła niewydolność krążenia),
• Skazy krwotoczne wrodzone (np. małopłytkowość, hemofilia),
• Zaburzenia krzepnięcie nabyte (po lekach, np. niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki z ibuprofenem, przeciwzakrzepowe, oraz wynikające z wyniszczenia organizmu),
• Choroby zakaźne (mononukleoza, odra, dur brzuszny),
• Mocznica,
• Niewydolność wątroby.

Choroby te wpływają na krzepliwość krwi oraz stan naczyń krwionośnych lub błon śluzowych, dlatego powodują nawracające krwotoki z nosa. U osób z kruchymi naczyniami krwionośnymi lub podrażnioną błoną śluzową do wynaczynienia krwi prowadzą czasami skoki ciśnienia. Krwotok z nosa w czasie lotu samolotem (zwłaszcza startu i lądowania) albo nurkowania może wystąpić, gdy organizm nie jest w stanie skutecznie wyrównać ciśnienia, co prowadzi do pęknięcia drobnych naczyń krwionośnych.

Krwotok z nosa: objawy dodatkowe, których nie wolno ignorować

Kiedy koniecznie i pilnie zgłosić się po diagnozę do specjalisty przy krwotokach z nosa? Krew wypływająca z nosa (najczęściej z jednej dziurki) to najbardziej oczywisty objaw krwotoku. Jednak należy zwrócić szczególną uwagę na pewne towarzyszące symptomy:

• Krwotok z nosa i osłabienie organizmu – mogą sugerować zaburzenia krzepnięcia (np. hemofilię, małopłytkowość) i choroby układu krążenia,
• Wysokie ciśnienie i krwotok z nosa – jeśli to możliwe, podczas krwotoku z nosa należy zmierzyć ciśnienie tętnicze. Dolegliwość często występuje bowiem u osób z nadciśnieniem (zwłaszcza nieleczonym lub źle kontrolowanym),
• Ból głowy i krwotok z nosa – najczęściej wynika z infekcji zatok lub gwałtownego wzrostu ciśnienia w obrębie nosa i zatok. Jeśli jednak objawy są jednostronne, nawracające i nie ustępują, może to sugerować obecność guza w obrębie nosa lub zatok,
• Częsty krwotok z nosa – nawet jeśli nie występują wcześniej wymienione objawy towarzyszące, nawracające krwotoki bez wyraźnie uchwytnej przyczyny powinny skłonić do konsultacji lekarskiej.

Krwotok z nosa: co robić i do jakiego lekarza iść na konsultację?

Sytuacje, kiedy do lekarza z krwotokiem z nosa należy się udać, zostały już omówione. Jaki lekarz zajmuje się rozpoznaniem i leczeniem tej dolegliwości? W pierwszej kolejności lekarz POZ lub internista, który zleci podstawowe badania (np. morfologię, ciśnienie, parametry krzepnięcia) i oceni, czy potrzebna jest dalsza diagnostyka, np. u laryngologa, hematologa lub angiologa.

Podczas wizyty warto poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, zwłaszcza przeciwbólowych i przeciwzapalnych. W razie potrzeby specjalista może zalecić zamianę NLPZ (w tym aspiryny) na leki z paracetamolem, a także rozważyć przepisanie preparatów wspomagających, np. leki na wzmocnienie serca i naczyń czy leki na krzepnięcie krwi.

Co na krwotok z nosa zastosować? Epistaksja często ma charakter samoograniczający, czyli ustępuje samoistnie po jakimś czasie. Nieraz udaje się zapanować nad nią w domu, jednak utrata krwi wymaga udzielenia pierwszej pomocy. Krwotok z nosa wywołuje u poszkodowanego dyskomfort i niepokój, a intensywne krwawienie wymaga interwencji lekarskiej, czasami nawet na SOR w celu specjalistycznego tamowania krwawienia, np. przez założenie tamponady. Co jednak robić przed wezwaniem pomocy lub przyjazdem karetki? Warto wiedzieć, jak postępować, kiedy pojawi się krwotok z nosa.

Jak zatamować krwotok z nosa? Pierwsza pomoc

Jak zatrzymać krwotok z nosa?

1. Jeśli udzielasz pierwszej pomocy, w miarę możliwości załóż rękawiczki ochronne.
2. Nie pochylaj głowy do tyłu ani nie połykaj krwi spływającej po tylnej ścianie gardła!
3. Usiądź i pochyl głowę do przodu.
4. Uciskaj skrzydełka nosa przez minimum 10 minut.
5. Na kark i czoło możesz położyć zimne okłady, np. schłodzone kompresy żelowe.
6.  Jeżeli krwotok z nosa nie ustępuje, zgłoś się do lekarza, na SOR albo wezwij karetkę.

Krwotok z nosa: inne pytania

Poniżej publikujemy kilka dodatkowych wyjaśnień.

• Jakiej witaminy brakuje przy krwotokach z nosa? Częste krwotoki mogą świadczyć o niedoborze witaminy K.
• Czy krwotok z nosa jest niebezpieczny? Tak, jeśli krwotok jest silny, nawraca lub trudno go zatamować.
• Czy stres może być przyczyną krwawienia z nosa? Tak, np. przez nagły wzrost ciśnienia.

Jak powstrzymać krwotok z nosa? Podsumowanie

Krwotok z nosa zwykle nie jest groźny, ale jeśli powtarza się, jest intensywny lub towarzyszą mu inne objawy, warto skonsultować się z lekarzem. Najważniejsze to nie panikować – w większości przypadków udaje się zatamować krwawienie domowymi metodami. Szybka i prawidłowo udzielona pierwsza pomoc jest niezbędna do skutecznego zatrzymania krwawienia i ograniczenia dalszych powikłań.

Źródła:

1.       Wiercińska M., Krwawienie z nosa: co robić, kiedy leci krew z nosa?, 2022. https://www.mp.pl/pacjent/objawy/105641,krwawienie-znosa. [dostęp: 6.05.2025].

2.       https://www.pbkm.pl/pregnancy-zone-2/jak-dbac-o-siebie-w-ciazy/krwawienie-z-nosa-w-ciazy-czy-jest-grozne. [dostęp: 6.05.2025].

3.       https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/lista/82826,przyczyny-krwawien-z-nosa. [dostęp: 6.05.2025].

4.       https://www.mp.pl/pacjent/zapytajlekarza/lista/show.html?id=75211. [dostęp: 6.05.2025].

5.       https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.III.23.23. [dostęp: 6.05.2025].

6.       https://podyplomie.pl/medycyna/26393,krwawienie-z-nosa?page=2&srsltid=AfmBOoqGfB5UbzyzIzCN9UTFFaXc_ftZEO__vA4LudG8NO7P6wiNwgdf. [dostęp: 6.05.2025].