Mocne zaczerwienienie, piekący ból, bąble i schodząca skóra – to najczęstsze konsekwencje przebywania na słońcu bez odpowiedniej ochrony. Długotrwały kontakt z promieniowaniem UV nie tylko doprowadza do poparzeń, ale również przyspiesza starzenie i może wywołać raka skóry. Dowiedz się, jaka ochrona przed słońcem na plaży i nie tylko, jest najskuteczniejsza oraz czym leczyć poparzenia słoneczne.
Dlaczego ochrona przed słońcem jest ważna?
Słońce jest nam potrzebne do życia i prawidłowego funkcjonowania. Dzięki promieniom słonecznym w naszym ciele zachodzi proces syntezy bardzo ważnej dla organizmu witaminy D3, zwiększa się poziom serotoniny (hormonu szczęścia) oraz czujemy się lepiej fizycznie i psychicznie. Światło słoneczne łagodzi bóle mięśniowe i stawowe, dodaje energii, a nawet wykorzystywane jest w leczeniu chorób, w tym egzemy i łuszczycy.
Korzystając z kąpieli słonecznych trzeba jednak pamiętać, że działanie promieni UV jest również szkodliwe i może zakończyć się nieprzyjemnym poparzeniem. Tak pożądana i pielęgnowana przez wielu opalenizna to efekt reakcji obronnej skóry na szkodliwe działanie promieni słonecznych. Opalanie jest również przyczyną:
- Przebarwień na skórze,
- Uszkodzeń naczyń krwionośnych,
- Powstawania zmarszczek.
Według dermatologów każda kąpiel słoneczna zwiększa ryzyko zachorowania na raka skóry, a zdecydowana większość przedwczesnych zmarszczek jest konsekwencją nierozsądnego opalania.
Ochrona przed słońcem: kto powinien zrezygnować z opalania?
Małe dzieci, osoby starsze, kobiety w ciąży oraz posiadacze wyjątkowo jasnej karnacji, a także ci, u których w rodzinie zdarzały się zachorowania na raka skóry, nie powinni się w ogóle opalać. Nie oznacza to jednak, że wolno im wychodzić z domu tylko po zmroku lub przez cały dzień siedzieć w cieniu. Osoby te powinny szczególnie dbać o ochronę skóry, używać odpowiednich kosmetyków z wysokim filtrem i unikać kontaktu ze słońcem w godzinach jego największej emisji. Warto wiedzieć, że odzież nie chroni nas w pełni przed działaniem promieniowania, dlatego dobrze jest smarować się kosmetykami ochronnymi także pod ubraniem.
Ochrona przed słońcem maluchów
Wychodząc z maluchem na spacer czy plaże, koniecznie trzeba pamiętać o użyciu kremu z wysokim filtrem, najlepiej 50+, przeznaczonym do skóry dziecka. Dla niemowląt najlepsze są kremy z filtrem mineralnym, który tworzy na skórze barierę odbijającą promienie słoneczne, nie powoduje uczuleń i podrażnień. Najlepiej wybierać te, które posiadają rekomendacje Centrum Zdrowia Dziecka lub Instytutu Matki i Dziecka.
Szczególnie trzeba chronić głowę i twarz, zakładając dziecku kapelusz z szerokim rondem lub czapkę z daszkiem. Przede wszystkim starajmy się nie wychodzić z dzieckiem na słońce w godzinach 11-16, kiedy słońce świeci najmocniej i pamiętajmy o lekkim, zwiewnym ubraniu, które ochroni ciało malucha przed promieniami, a jednocześnie nie będzie mu w nim za gorąco. Nie zapominajmy o smarowaniu ciała dziecka również pod ubraniem.
Kiedy słońce szkodzi?
Słońce to naturalne źródło witaminy D i dobrej energii, ale jego nadmiar potrafi poważnie zaszkodzić skórze. Wystawianie się na promienie bez odpowiedniej ochrony niesie ze sobą ryzyko poparzeń, przebarwień, przyspieszonego starzenia się skóry, a nawet nowotworów. Dlatego ochrona przed słońcem powinna być elementem codziennej pielęgnacji – nie tylko latem czy podczas urlopu. Są jednak sytuacje, w których działanie promieniowania UV może być wyjątkowo niebezpieczne – nawet przy krótkiej ekspozycji.
Leki, które mogą wchodzić w interakcje ze słońcem
Część stosowanych leków, suplementów diety, maści i ziół, a nawet kosmetyków może reagować na promienie słoneczne i wywoływać uczulenia, podrażnienia oraz przebarwienia na skórze. Należy dokładnie czytać ulotki dołączone do opakowań, ponieważ producent informuje w nich, czy dany lek wykazuje działanie światłouczulające i może powodować wystąpienie odczynów fotoalergicznych i fototoksycznych.
Do takich leków zaliczamy między innymi:
- Antybiotyki, głównie z grupy tetracyklin,
- Leki moczopędne,
- Niesteroidowe leki przeciwzapalne,
- Leki nasercowe, zwłaszcza rozszerzające naczynia krwionośne,
- Leki przeciwreumatyczne,
- Część leków uspokajających,
- Leki na cukrzycę stosowane doustnie,
- Antydepresanty,
- Środki stosowane w leczeniu grzybicy,
- Preparaty, herbatki i mieszanki ziołowe zawierające między innymi dziurawiec, mniszek lekarski, arnikę, pietruszkę, seler, liście ruty czy ziele lubczyku.
Reakcje uczuleniowe i nieestetyczne przebarwienia, których trudno jest się pozbyć, mogą powstawać także po użyciu kosmetyków zawierających alkohol (perfumy i kosmetyki perfumowane), kremów, w których skład wchodzą wyciągi z owoców oraz takie, z dodatkiem niektórych olejków eterycznych (np. z bergamotki) i barwników. Nie zaleca się ich stosowania przed ekspozycją na słońce, gdyż mogą podrażniać i uszkadzać skórę.
Nadmierna ekspozycja na promieniowanie słoneczne
Zbyt długie przebywanie na słońcu, szczególnie bez odpowiednich filtrów, niesie ryzyko poważnych konsekwencji. Promieniowanie UV przenika w głąb skóry, uszkadza komórki i prowadzi do ich szybszego starzenia. Może także powodować mutacje, zwiększając ryzyko nowotworów skóry, w tym czerniaka.
Efekty nadmiernego opalania bywają widoczne od razu:
- bolesne zaczerwienienie,
- pieczenie,
- kilka dni później schodząca skóra po opalaniu.
To typowe objawy oparzenia słonecznego.
Dlatego tak ważna jest codzienna, przemyślana ochrona twarzy przed słońcem, ciała, a także miejsc szczególnie wrażliwych, jak ochrona ust przed słońcem, karku czy głowy.
Jak należy chronić skórę przed słońcem?
O ochronę skóry przed szkodliwym działaniem słońca trzeba dbać nie tylko latem, ale także i zimą. Promienie słoneczne odbijają się do piasku, wody, śniegu, przenikają przez szyby, parasol i ubranie, nawet przebywając w cieniu, dociera do nas duża dawka szkodliwych promieni UV. Chcąc uniknąć przykrych i bolesnych poparzeń słonecznych, należy chronić całe ciało, nie zapominając o nakryciu głowy i okularach przeciwsłonecznych.
Naturalna ochrona przed słońcem, czyli zmniejszenie ekspozycji
Przede wszystkim starajmy się unikać przebywania w pełnym słońcu w godzinach, gdy promienie są najmocniejsze. Między 11 a 16 najlepiej zostać w domu lub przebywać jak największą ilość czasu w cieniu. Około 20 minut przed planowanym wyjściem na świeże powietrze należy posmarować się dość grubą warstwą balsamu z filtrami UVA i UVB.
Kosmetyki z wysokimi filtrami: świetna ochrona przed słońcem
Warto kupować kosmetyki zawierające filtry chroniące przed oboma typami promieniowania. Minimalny faktor, jaki należy stosować, by zapewnić skórze ochronę to 30, jednak osoby wrażliwe na słońce i dzieci powinni stosować preparaty z filtrem 50+. Trzeba wiedzieć, że żaden kosmetyk, nawet z najwyższym faktorem nie zapewni 100% ochrony przed szkodliwym promieniowaniem. Warto stosować dermokosmetyki do opalania, zwłaszcza jeśli masz wrażliwą skórę.
Krem ochronny należy nakładać co 2-3 godziny i po każdym kontakcie z wodą. Nie wolno zapominać o smarowaniu uszu, nosa, stóp i ust, a także wszelkich pieprzyków, znamion i zmian skórnych.
Ochrona głowy przed słońcem
Na głowę należy zakładać kapelusz lub czapkę oraz nie zapominać o okularach przeciwsłonecznych z filtrem. Najlepiej kupić je u optyka.
Ochrona ust przed słońcem
Delikatna skóra ust jest szczególnie podatna na działanie promieni UV – łatwo ulega przesuszeniu, pękaniu, a nawet oparzeniom. Ochrona ust przed słońcem to ważny element letniej pielęgnacji. Warto stosować balsamy z filtrem SPF 30 lub wyższym, które chronią przed promieniowaniem i jednocześnie nawilżają. W upalne dni warto unikać błyszczyków – mogą potęgować działanie słońca i zwiększać ryzyko podrażnień.
Jak chronić skórę przed słońcem: wybierz odpowiedni kosmetyk
Wybór odpowiednich produktów z filtrem słonecznym to podstawa skutecznej ochrony skóry latem. Chcąc uniknąć oparzeń słonecznych i uszkodzeń skóry, warto kierować się kilkoma prostymi zasadami:
- Wybieraj filtry UVA i UVB – UVB odpowiada za oparzenia, a UVA za starzenie się skóry,
- Stosuj SPF 50+ na twarz i SPF 30 na ciało – to rekomendacja dermatologów;
- Jasna karnacja = wyższy filtr – osoby o bladej cerze są bardziej narażone na uszkodzenia skóry,
- Dopasuj formę do swoich preferencji – krem, balsam, spray lub olejek,
- Zwracaj uwagę na skład – szukaj filtrów mineralnych przy skórze wrażliwej i alergicznej,
- Dodatkowe składniki – kosmetyki mogą zawierać też substancje nawilżające, łagodzące czy antyoksydacyjne.
Najważniejsze, by kosmetyk był dopasowany do typu skóry i regularnie stosowany podczas każdej ekspozycji na słońce.
Czym ratować podrażnioną skórę?
Mimo powszechnej wiedzy na temat szkodliwości promieniowania UV wiele osób rezygnuje z ochrony, stawiając opaleniznę ponad bezpieczeństwo lub po prostu nie mając świadomości, jak łatwo można się poparzyć. Jak ratować podrażnioną skórę, którą wystawiliśmy na zbyt długą ekspozycję słoneczną?
Kosmetyki po opalaniu
W pogotowiu czeka już cała gama kosmetyków o właściwościach łagodzących poparzenia, chłodzących skórę czy mocno nawilżających i regenerujących zniszczony naskórek. Najczęściej zawierają:
- Pantenol,
- Alantoinę,
- Masło shea,
- Witaminę A, E i C,
- Mocznik,
- Wyciąg z aloesu,
- Lipidy,
- Kwas hialuronowy.
Przynoszą kojące uczucie chłodu i nawilżenia wysuszonej skórze, a zastosowane w porę zminimalizują przykre skutki oparzenia, jak bąble i łuszczący się naskórek.
Domowe sposoby po opalaniu
Gdy nie masz akurat „pod ręką” żadnego preparatu, który ulży podrażnionej i piekącej skórze, możesz sięgnąć po sprawdzone domowe sposoby. Jednym z nich jest okład z maślanki, zsiadłego mleka, kefiru lub jogurtu. Pamiętaj, że natychmiastową ulgę przyniesie chłodny (nie zimny!) prysznic, a przemywając skórę wodą z dodatkiem octu jabłkowego załagodzisz stan zapalny i zmniejszysz uczucie pieczenia i swędzenia. Na zaczerwienioną od słońca skórę na twarzy możesz nałożyć sok ze świeżego ogórka. Pokrojony na grube plastry lub starty na tarce sprawdzi się w formie kojącego i nawilżającego okładu.
Ochrona przed słońcem – podsumowanie
Korzystaj ze słońca, tym bardziej że lato jest krótkie i warto naładować baterie przed zimą. Pamiętaj przy tym o ochronie skóry i właściwej pielęgnacji. A na osłodę dobra wiadomość – mocna opalenizna wyszła już mody. Teraz najważniejsze jest zdrowie i zadbana, naturalnie piękna skóra!
Bibliografia:
1. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8597149/ [dostęp 05.05.2025]
2. https://doi.org/10.3390/ph14080723 [dostęp 05.05.2025]
3. https://www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-centrali/poradnik-pacjenta-slonce-a-nasza-skora-jak-uniknac-oparzen-slonecznych,8648.html [dostęp 05.05.2025]