Goździki najczęściej kojarzą się z przyprawą do świątecznego piernika, rozgrzewającą herbatą czy tradycyjnym grzańcem sporządzonym na bazie piwa lub czerwonego wina. Zastosowanie tej aromatycznej przyprawy jest jednak bardzo szerokie. Czerpie z nich od 2 tysięcy lat medycyna naturalna. Warto, więc mieć przez cały rok w domu goździki, bo pomogą w wielu nagłych stanach chorobowych.
Goździki - jak rosną?
Nie wszyscy wiedzą, że popularne w kuchni goździki to wysuszone pączki kwiatowe drzewa goździkowego. Zbiera się je ręcznie zanim rozkwitną, i powoli suszy na słońcu. W tym czasie pączki zmieniają barwę z intensywnie różowego do brązowo-brunatnego. Drzewa goździkowe spotkamy w naturalnych warunkach Azji i Afryce, gdzie potrafią rosnąć nawet 400 lat. Najlepiej czują się na terenach położonych blisko morza, jak głosi legenda goździki odkryli właśnie żeglarze, który podpływając blisko lądu poczuli niezwykły aromat drzew goździkowych. Pierwsze wzmianki na temat wykorzystania tej przyprawy nie tylko w kuchni, ale także w ludowej medycynie pojawiają się w greckiej i łacińskiej literaturze antyku. Niezwykłe właściwości goździków były znane też Chińczykom w III w. p.n.e. Ponoć każdy przed audiencją u cesarza musiał rzuć goździki, żeby władca nie czuł nieprzyjemnego zapachu z ust poddanego.
Obecnie największym producentem goździków jest Tanzania, zwłaszcza wyspy Zanzibar i Pemba, ogromne plantacje znajdują się w Indonezji, Kenii, na Madagaskarze, Sri Lance, Seszelach.
Goździki - zastosowanie
Najpopularniejsze zastosowanie goździków to urozmaicanie smaku różnych potraw. Ich ciekawy aromat świetnie komponuje się z mięsem (zwłaszcza wieprzowiną, baraniną i dziczyzną), czerwoną gotowaną kapustą, są ważnym składnikiem ciast piernikowych, kompotów, marynowanych warzyw i owoców (dyni i śliwek), rozgrzewających napojów typu grzaniec czy poncz, ale dodaje się też goździki do herbaty. Jednak goździki mają o wiele szersze właściwości niż tylko smakowe. I właśnie z tego powodu przyprawa ta była od wieków stosowana w medycynie ludowej.
Goździki - właściwości
Goździki są cennym źródłem wielu witamin i minerałów. Znajdziemy w nich między innymi:
- witaminy A, K, E, D, C, witaminy z grupy B (2, 6, 12),
- potas,
- mangan,
- wapń,
- sód,
- cynk,
- fosfor,
- kwas foliowy,
- magnez,
- selen,
- kwasy omega-3.
Najbardziej jednak charakterystycznym składnikiem goździków jest eugenol, związek chemiczny, który nadaje charakterystyczny zapach i smak goździków. Związek ten posiada silne właściwości odkażające i znieczulające, dlatego goździki stały się tak popularne w medycynie ludowej.
Goździki - właściwości lecznicze
Oprócz właściwości antyseptycznych i łagodzących ból goździki wzmacniają odporność organizmu, działają silnie przeciwbakteryjnie i przeciwwirusowo, regulują poziom cukru we krwi, działają przeciwstarzeniowo zwalczając wolne rodniki, świetnie wpływają na pracę układu trawiennego. Preparaty z olejkiem goździkowym działają odświeżająco, pobudzająco, antystresowo, łagodzą nerwobóle. Goździki to także świetny odstraszacz komarów, moli i muszek owocówek.
Zobacz: Babka lancetowata – właściwości. Zastosowanie na kaszel
Goździki - na co pomagają?
Warto sięgać po tę przyprawę przy:
- infekcjach dróg oddechowych (mają także działanie wykrztuśne i rozrzedzające gęstą wydzielinę),
- niestrawności i zaburzeniach łaknienia,
- stosowane miejscowo doskonale pomogą w urazach i stanach zapalnych.
Goździki na ból zęba
Kto nie pamięta z dzieciństwa domowego sposobu na ból zęba – zwłaszcza dziurawego? Włożony do ubytku goździk od razu uśmierzał ból. Antyseptyczne i znieczulające właściwości eugenolu wykorzystywane były nie tylko przy domowych kuracjach. Związek ten ma swoje zastosowanie w stomatologii. Jest składnikiem płynu do zarabiania past podczas wypełniania kanałów korzeniowych, a także materiałem do tymczasowego wypełniania ubytków.
Bywa używany do odkażania kanałów korzeniowych podczas leczenia zgorzeli miazgi, a także przy impregnacji zębiny azotanem srebra. Mieszany z tlenkiem cynku był kiedyś wykorzystywane jako cement dentystyczny.
Co ciekawe żucie goździków nie tylko odświeża oddech, ale także zmniejsza ryzyko próchnicy zębów.
Czytaj także: Graviola – czym jest? Dawkowanie i właściwości
Goździki na gardło
Te same właściwości antyseptyczne, przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe sprawiają, że świetnym rozwiązaniem są goździki na ból gardła. Z badań wynika, że olejek goździkowy jest skuteczny w walce z patogenami, z którymi nie mogą sobie poradzić tradycyjne antybiotyki. Dlatego w stanach chorobowych warto od razu sięgać po goździki i na przykład żuć je co kilka godzin lub zrobić z nich napar bądź syrop.
Goździki na pasożyty
Bardzo popularnym domowym sposobem na zwalczanie pasożytów jest mieszanka zmielonych goździków i siemienia lnianego. Mieszankę trzeba przygotować mieląc 100 g siemienia i 10 g goździków. Kurację przeprowadza się według schematu:
- pierwszego dnia rano spożywamy 1 łyżkę mieszanki popijając wodą,
- drugiego dnia rano spożywamy dwie łyżki mieszanki,
- trzeciego dnia rano spożywamy trzy łyżki mieszanki,
- przez następne trzy dni robimy przerwę, a potem powtarzamy przez trzy dni kurację.
Goździki dzięki swym właściwościom przeciwgrzybiczym znajdują zastosowanie także przy leczeniu kandydozy.
Sprawdź: Olejek z oregano - właściwości lecznicze
Goździki - jak stosować?
Sposobów na wykorzystanie leczniczych właściwości goździków jest bardzo wiele. Prócz standardowego żucia goździków mamy do wyboru także kilka innych opcji.
- Domowa maść z goździków na ból głowy.
Aby ją przyrządzić mieszamy zmielone goździki (z 1/4 łyżeczki) z olejkiem cynamonowym (jedna łyżeczka). Pastą smarujemy czoło.
- Domowy antybiotyk z goździków. Podgrzewamy pół szklanki miodu, 3-4 goździki i łyżkę masła. Do gorącej mikstury dolewamy 100 ml wódki. Wypijamy ciepły płyn i kładziemy się spać.
- Domowy syrop goździkowy. Łyżkę goździków trzeba gotować przez kilka minut w szklance wody, powstały wywar mieszamy z miodem (100 g).
- Napar z goździków. 2 łyżeczki zmiażdżonych goździków zaparzyć w szklance wrzątku. Taki napar pić 1-3 razy dziennie przy męczącym kaszlu, zapaleniu gardła czy niestrawności.
Dr Henryk Różański, prezes Polskiego Towarzystwa Zielarzy i Fitoterapeutów znajduje także inne zastosowanie dla preparatów z goździkami: olejek goździkowy rozcieńczony z olejem jadalnym (1:1) przyniesie ulgę przy zwyrodnieniach reumatycznych, obrzękach, stosowany zewnętrznie olejek goździkowy rozcieńczony w spirytusie pomoże przy nadmiernym poceniu, a połączony z gliceryną jest świetny w leczeniu pleśniawek i bolesnych afty.
Goździki w ciąży
Mimo niezwykłych właściwości leczniczych goździki nie mogą być stosowane u każdego. Ostrożność powinny zachować przede wszystkim kobiety w ciąży, ponieważ olejek zawarty w goździkach może toksycznie wpływać na płód.
Czytaj też: Kminek zwyczajny – na odchudzanie, właściwości, w ciąży