Nadżerka jest bolesnym ubytkiem w błonie śluzowej żołądka. Daje charakterystyczne i dokuczliwe objawy. Badaniem, które może potwierdzić diagnozę jest gastroskopia. Niezwykle ważnym elementem leczenia nadżerki żołądka jest stosowanie odpowiedniej diety. Nieleczona może sprzyjać rozwojowi choroby wrzodowej i nowotworów układu pokarmowego.
Co to jest nadżerka żołądka?
Nadżerka to ubytek w błonie śluzowej żołądka – warstwie wyściełającej ten narząd. Najczęściej jest jednym z objawów schorzenia określanego jako nadżerkowe zapalenie błony śluzowej żołądka i dwunastnicy. Nadżerki żołądka mogą wystąpić w wyniku różnych schorzeń, takich jak ostre krwotoczne zapalenie błony śluzowej żołądka lub uszkodzenie mechaniczne.
Nadżerkę od wrzodu żołądka różni mniejsza rozległość zmian i mniejsza penetracja w głąb tkanek. Ubytek błony śluzowej bardzo często jest stanem, który poprzedza rozwój pełnoobjawowej choroby wrzodowej żołądka. Nieleczona wskazywana jest jako jeden z czynników ryzyka rozwoju nowotworu złośliwego żołądka
Jakie są przyczyny nadżerki żołądka – dlaczego powstają?
Wśród głównych przyczyn wystąpienia nadżerek żołądka należy wymienić zakażenie bakterią Helicobacter pylori, przyjmowanie dużych ilości leków z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), nadmierną produkcję kwasów żołądkowych, a także błędy dietetyczne. Czynniki ryzyka mogą nakładać się na siebie, współistnieć.
Nadżerkowe zapalenie błony śluzowej żołądka charakteryzuje się ostrym przebiegiem z występowaniem nadżerek, oraz prowadzi przekrwienia błony śluzowej żołądka. Czasami może również przejść w fazę przewlekłą, prowadząc do całkowitego zaniku błony śluzowej w tej części przewodu pokarmowego. Jest przyczyną rozwoju czynnej choroby wrzodowej żołądka.
Przyczyny powstawania nadżerek to:
- stosowanie wspomnianych leków przeciwbólowych (znanych, stosowanych powszechnie i często nadużywanych – diklofenaku, ketoprofenu, ibuprofenu,
- nadużywanie alkoholu,
- nadmierna produkcja kwasu solnego,
- infekcja bakterią H. Pylori,
- uszkodzenia mechaniczne (mogą powstać np. podczas badania endoskopowego),
- wstrząs (bardzo rzadko),
- oparzenia termiczne – wrzątkiem, gorącymi potrawami (rzadko, raczej prowadzą do gastropatii krwotocznej),
- oparzenia chemiczne – np. środkami czyszczącymi (rzadko, raczej prowadzą do gastropatii krwotocznej)
Gastropatia rozwija się też u pacjentów w bardzo złym stanie ogólnym, leczonych w warunkach szpitalnych, nierzadko w salach intensywnego nadzoru medycznego. Zaburzenia krążenia w żołądku mogą powodować gastropatię nadżerkową, zwłaszcza u osób doświadczających dużego stresu, przebywających na oddziałach intensywnej terapii, leczonych po wstrząsie cierpiących na ciężkie urazy ciała lub uszkodzenia centralnego układu nerwowego.
Jakie są objawy nadżerki żołądka?
Typowe objawy nadżerki żołądka przypominają symptomy choroby wrzodowej. Wymienić wśród nich można między innymi:
- silny, palący ból brzucha, występujący w górnej jego części (między pępkiem a mostkiem), najczęściej kilkadziesiąt minut po spożyciu posiłku, a także – na czczo, po przebudzeniu się,
- zgagę, czyli uczucie pieczenia w przełyku,
- nudności, wymioty,
- wzdęcia,
- krwawienie z układu pokarmowego.
Charakterystycznym jest to, że pacjenci odczuwają szybkie nasycenie po posiłku, a czasami także zmniejszenie apetytu. Ból może zaostrzać się po spożyciu potraw o kwaśnym smaku, ostrych, zawierających ocet, kiszonki i po alkoholu.
Jakie badania wykonać przy podejrzeniu nadżerki?
Przy podejrzeniu występowania nadżerki błony śluzowej żołądka najistotniejszym badaniem jest gastroskopia. Pozwala nie tylko obrazować stan śluzówki żołądka, ale umożliwia pobranie wycinków do badań histopatologicznych. Podczas gastroskopii można ocenić obecność nadżerek, ich lokalizację, stopień zaawansowania zapalenia oraz ewentualne zmiany przewlekłe. Alternatywą jest endoskopia kapsułkowa. Pacjent połyka mikrokamerę, która przesuwając się wzdłuż układu pokarmowego wykonuje serię zdjęć, które następnie analizowane i opisywane są przez lekarza.
Wykonuje się także test na obecność bakterii H. pylori: Dostępne są testy oddechowe, testy serologiczne lub badanie histologiczne pobranych podczas gastroskopii próbek tkankowych.
Obecność nadżerki może wiązać się z krwawieniem, dlatego konieczne może okazać się wykonanie badania poziomu hemoglobiny, a także wskaźników zapalenia (np. OB, CRP).
Jak się leczy nadżerkę żołądka?
Jeżeli po uzyskanej diagnozie pacjent wdroży odpowiednie leczenie farmakologiczne i żywieniowe, powinno dojść do zagojenia nadżerki. Jest to drobne uszkodzenie błony śluzowej, które zazwyczaj samoistnie się goi. Kluczowe jest przerwanie narażenia przez czynnik drażniący.
Do przyspieszenia gojenia nadżerek żołądka stosuje się leki zmniejszające wydzielanie kwasu solnego, głównie inhibitory pompy protonowej lub agonistów receptora H2. Niektóre z nich, takie jak omeprazol, pantoprazol są dostępne bez recepty.
W przypadku nadżerek wywołanych przez infekcję H. pylori zaleca się eradykację bakterii przy użyciu antybiotyków, a w dalszej perspektywie także leczenie dietetyczne.
Jaką stosować dietę?
Bardzo ważnym elementem leczenia nadżerkowego zapalenie żołądka jest stosowanie odpowiednej diety. Jest ona identyczna jak dla osób ze stwierdzoną chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy. Posiłki powinny być lekkostrawne i delikatne, oparte na gotowaniu i duszeniu. Zaleca się posiłki z małą zawartością tłuszczów.
Ważne jest unikanie potraw smażonych, dań ostrych, kwaśnych, przypraw nasilających wydzielanie kwasu żołądkowego – czosnku, cebuli, imbiru, ostrej papryki.
Należy unikać spożywania bardzo gorących potraw, które mogą dodatkowo drażnić śluzówkę przewodu pokarmowego. Zaleca się spożywanie mniejszych posiłków, ale częściej, co może pomóc w zmniejszeniu obciążenia dla układu pokarmowego i ograniczy wydzielanie dużych ilości kwasów w żołądku.
Dodatkowo, kluczowe jest eliminowanie używek takich jak kawa, alkohol czy papierosy, które mogą nasilać objawy zapalenia żołądka.
Codzienną dietę można wzbogacić w chude mleko, twarożki, gotowane mięsa, warzywa i owoce przygotowywane na parze. Pomogą naturalne środki ziołowe ochraniające błonę śluzową żołądka: prawoślaz lekarski, rumianek.
Czy nadżerka może wywołać raka żołądka?
Nadżerka żołądka, wrzody żołądka, czy mówiąc szerzej – utrzymujący się przewlekle stan zapalny w obrębie tego organu, uznawane są za czynniki istotnie zwiększające ryzyko zachorowania na raka. Dokładne mechanizmy nie zostały do końca wyjaśnione, jednak można przyjąć, że do rozpoczęcia procesów nowotworowych najczęściej przyczynia się bakteria Helicobacter pylori, ta sama która na wcześniejszych etapach wywołuje nadżerkę oraz wrzody. Tym samym osoby cierpiące na przewlekłe zapalenie żołądka zaliczane są do grupy wysokiego ryzyka, jeśli chodzi o potencjalne zagrożenie chorobą nowotworową.
Źródła:
- Jolanta Brzeszczyńska, Krzysztof Gwoździński, Charakterystyka stanów chorobowych żołądka, Acta Universitatis Lodziensis Folia Biochemica et Biophysica 12, 1997
- Andrzej Szczekilk, Choroby wewnętrzne, 2005 Kraków, Medycyna Praktyczna
Podziel się artykułem ze znajomymi
