Dysfagia wiąże się z trudnościami w przełykaniu pokarmu. Problem ten może pojawić się w przebiegu wielu chorób. Na czym dokładnie polega dysfagia i czym się objawia?
Co to jest dysfagia?
Dysfagia to termin medyczny oznaczający trudności w przełykaniu, związane z zaburzeniem przechodzenia pokarmu z jamy ustnej, przez przełyk, do żołądka. Wyróżnia się dysfagię górną (inaczej ustno-gardłową) i dolną, nazywaną także dysfagią przełykową. W przebiegu tej pierwszej, zaburzenia dotyczą przechodzenia pokarmu do przełyku, druga zaś określa trudności w przechodzeniu pokarmów przez przełyk.
Zgodnie z Międzynarodową Statystyczną Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10, dysfagia posiada kod R13. Oznaczenia te są używane przez lekarzy, którzy wpisują je do historii leczenia czy zwolnień lekarskich.
Leczenie dysfagii
Leczenie dysfagii zależy przede wszystkim od jej przyczyny. Dysfagia nie występuje sama w sobie – zawsze jest efektem toczącej się w organizmie choroby, właśnie dlatego najważniejsze jest jej rozpoznanie.
Postawienie prawidłowej diagnozy umożliwi wdrożenie odpowiedniego procesu leczenia specjalistycznego, dzięki któremu możliwa będzie walka także z dysfagią. Jeśli problemy z przełykaniem pojawiają się na tle nerwowym, konieczna będzie psychoterapia bądź podanie odpowiednich leków. W przypadku anginy, dysfagia przeminie po wdrożeniu antybiotykoterapii. Pomoże również płukanie gardła, np. roztworem soli, lub miejscowe stosowanie preparatów o lekkim działaniu znieczulającym.
Dysfagia neurogenna
O dysfagii neurogennej mówimy, gdy dochodzi do niej:
- po udarze mózgu,
- w chorobie Parkinsona,
- przy stwardnieniu rozsianym.
W przebiegu stwardnienia rozsianego chory często traci władzę w rękach i nogach, pogarsza mu się wzrok, przestaje także wyraźnie mówić i przełykać. Dysfagia może pojawić się także u osoby chorej na miastenię. Wówczas, w wyniku osłabienia mięśni jamy ustnej, gardła i krtani, dochodzi zaburzeń mowy, jedzenia i przełykania.
Dysfagia - objawy
W przypadku dysfagii górnej objawy zależą od tego, czy dotyczą one części ustnej, czy gardłowej. Jeśli trudności związane są z jamą ustną, może pojawić się wyciek śliny lub pokarmu, a także zaleganie pokarmu lub śliny w jamie ustnej. Jeśli zaburzenia połykania dotyczą gardła, pokarm może w nim utknąć, przedostać się do nosa, wywołać odruchy wymiotne, kaszel, a nawet dławienie się.
W skrajnych przypadkach istnieje ryzyko przedostania się pokarmu do dróg oddechowych. W przebiegu dysfagii dolnej pokarm zatrzymuje się w przełyku, co wywołuje uczucie pieczenia i palenia, a także ból za mostkiem.
Przyczyny dysfagii
Dysfagia może pojawić się z różnych przyczyn. Problemy z przełykaniem często bywają efektem rozrastającego się nowotworu jamy ustnej, języka, gardła lub przełyku. W przebiegu nowotworów nachodzących na podstawę czaszki dochodzi do uszkodzenia nerwów odpowiedzialnych za prawidłowe przełykanie – wówczas także może pojawić się dysfagia.
Zdarza się, że zaburzenia połykania wiążą się z wadami rozwojowymi bądź uszkodzeniem struktur błony śluzowej jamy ustnej lub gardła. Również niektóre choroby ogólne (reumatyczne zapalenie stawów, cukrzyca), mogą powodować trudności w połykaniu. Stosunkowo rzadko dysfagia występuje jako efekt zaburzeń emocjonalnych, np. nerwicy.
Dysfagia u dzieci i osób starszych
Dysfagia u dzieci występuje u maluszków z problemami neurologicznymi, np. porażeniem mózgowym. Kłopoty z przełykaniem pojawiają się również jako efekt wrodzonych zmian, takich jak przetoka tchawiczo-przełykowa. Przyczyną przemijającej dysfagii u dzieci są ostre infekcje gardła, m.in. angina, w przebiegu której migdałki podniebienne znaczącą się powiększają, utrudniając połykanie pokarmu.
Dysfagia u seniorów zwykle występuje jako skutek innych chorób, np. Alzheimera czy Parkinsona. Pacjenci mają wówczas nie tylko problemy z gryzieniem i połykaniem pokarmów – inaczej odczuwają smaki i szybciej osiągają stan sytości, dlatego szybko tracą wagę. Takie osoby należy w określony sposób karmić – konsystencja potraw musi być dostosowana do stopnia zaawansowania schorzenia, a chory powinien jeść często, ale małe porcje.
Dysfagia a terapia logopedyczna
Problemy z przełykaniem pokarmu u dziecka mogą doprowadzić do powstania wad wymowy, przede wszystkim do seplenienia międzyzębowego. Jeśli do tego dojdzie, konieczne będzie skorzystanie z terapii logopedycznej, podczas której specjalista wykona z dzieckiem odpowiednie ćwiczenia artykulacyjne.
Należy pamiętać, że jednocześnie konieczna jest diagnostyka w kierunku przyczyny dysfagii, a terapia logopedyczna ma na celu jedynie zminimalizowanie jej skutków ubocznych. Jeśli więc maluch ma problem z przyjmowaniem pokarmów, nie potrafi nauczyć się picia z kubka lub odgryzania kawałków kanapki, długo przeżuwa i „chomikuje” jedzenie, trzeba skonsultować się z gastrologiem, który oceni stan układu pokarmowego dziecka. Konieczna może okazać się również wizyta u neurologa, który zbada jego układ nerwowy.
Autor: Olga Szymkowiak
Zobacz także:
Podziel się artykułem ze znajomymi
