Jak zadbać o odporność dziecka?

Rozpoczęcie roku szkolnego to dla malucha nawał obowiązków, z którymi musi sobie poradzić. A jesienna aura bywa zdradliwa. Aby znieść te wszystkie trudy i chłody, dziecko powinno mieć odpowiednio przygotowany, czyli odporny organizm.

Dlaczego dziecko zaczyna chorować po wakacjach?

W wielu rodzinach we wrześniu pojawia się taki sam problem. Dziecko zaczyna chodzić do żłobka, przedszkola, zerówki albo szkoły, a po kilku dniach zajęć… przestaje. Powód? Infekcja, katar, przeziębienie, „jelitówka”. Po wykurowaniu się maluch znowu pojawia się na zajęciach – i znowu za chwilę wraca z chorobą. Dlaczego tak się dzieje?

To spory szok dla organizmu, kiedy dziecko po wakacyjnej beztrosce nagle zaczyna wcześnie wstawać, spieszy się do żłobka, przedszkola, szkoły i na zajęcia pozalekcyjne, potem bierze się za odrabianie lekcji. Do tego robi się chłodno, często deszczowo i zaczynają się choroby — katary, przeziębienia, powracające grypy, wirusy. Główne nasilenie tego typu dolegliwości zaczyna się we wrześniu i trwa przez kilka miesięcy każdego roku. Dlatego warto wiedzieć nie tylko, jak wspomóc organizm w walce, ale też, dlaczego częste łapanie infekcji (choć na pewno uciążliwe) jest czymś naturalnym.

Czym jest odporność?

Odporność to zdolność organizmu do obrony przed drobnoustrojami i innymi szkodliwymi czynnikami. Wrodzoną (nieswoistą) ma każde dziecko od razu po urodzeniu – to różne genetyczne mechanizmy, bariery fizyczne i chemiczne (skóra, błony śluzowe), komórki układu odpornościowego oraz czynniki humoralne (współpracujące z układem odpornościowym). Dodatkowo niemowlęta otrzymują z mlekiem mamy substancje, które naturalnie wspierają ich układ immunologiczny (dlatego zazwyczaj nie ma sensu zastanawiać się, jak wzmocnić odporność dziecka karmionego piersią).

Poza tym w ciągu całego życia człowiek zyskuje odporność nabytą (swoistą), np. dzięki szczepieniom albo kontakcie z różnymi patogenami. To zarówno przeciwciała (białka zwalczające wirusy i bakterie „tu i teraz”), jak i pamięć immunologiczna (informacja o patogenach zapisana jako komórki B i T, które w razie potrzeby szybko uruchamiają produkcję przeciwciał). Najczęściej pierwszy kontakt z patogenem przebiega gwałtownie, a kolejny może wcale nie spowodować objawów choroby.

Duże skupiska ludzi to także duża pula patogenów – często takich, z którymi dziecko ma kontakt po raz pierwszy. I to jest podstawowa przyczyna zwiększonej częstotliwości zakażeń u maluchów w żłobku, przedszkolu i podstawówce. Oczywiście nie wszystkie dzieci chorują równie często. Istnieje grupa szczęśliwych rodziców, których dziecko na infekcje zapada sporadycznie. Przeciętnie jednak do dziesiątego roku życia dziecko przechodzi od trzech do dziesięciu infekcji w roku – najczęściej bez komplikacji. Nie jest to niepokojące, jeśli choroba przebiega łagodnie. Gorzej, jeśli pojawiają się komplikacje, a infekcje występują często i kończą się podaniem przez lekarza antybiotyku.

Jak wzmocnić odporność dziecka? Kilka sposobów na poprawę odporności

Warto zrobić wszystko, aby wzmocnić odporność dziecka. Zacznijmy już teraz, we wrześniu. Jak twierdzą specjaliści, to głównie rodzice mają wpływ na wzmocnienie odporności dziecka. Co zrobić, żeby dziecko nie chorowało tak często?

Szczepienia profilaktyczne

Program Szczepień Ochronnych (PSO) to podstawowa strategia ochrony indywidualnej i populacyjnej przed różnymi chorobami zakaźnymi. Szczepionka trenuje układ odpornościowy, ucząc go rozpoznawać i zwalczać konkretnego wirusa/bakterię. Dzięki temu dziecko w przedszkolu nie przechodzi danej choroby (np. odry, świnki, różyczki, pneumokoków) lub przechodzi ją łagodniej.

Niektóre szczepienia są obowiązkowe (m.in. przeciw gruźlicy, wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis, Hib, pneumokokom, odrze, śwince i różyczce), a inne – zalecane (przeciw ospie wietrznej, rotawirusom, meningokokom, grypie). Jeśli zastanawiasz się, jak wzmocnić odporność dziecka przed przedszkolem, możesz rozważyć szczepienia dodatkowe.

Odpowiednia dieta

W błonach śluzowych jelit znajduje się większość komórek układu odpornościowego. Chronią one organizm przed czynnikami szkodliwymi i regulują system immunologiczny organizmu. Przede wszystkim ogranicz cukier. Wyrzuć z diety produkty przetworzone, jasne pieczywo. Postaw na świeże warzywa i owoce, kasze, ryby.

Warto również zadbać, by w menu znalazły się pokarmy bogate w takie pierwiastki, jak miedź, selen, cynk czy żelazo oraz witaminę A, które są niezastąpione w okresie jesienno-zimowym. W takie składniki obfitują warzywa i owoce, nawet te zamrożone, oraz produkty zbożowe z mąk z pełnego przemiału.

Witaminę A zawierają w dużych ilościach produkty mleczne, marchew, pomidory, kapusta, brokuły, morele i brzoskwinie. Cynk hamuje wzrost bakterii chorobotwórczych i znajduje się w chudym mięsie, rybach, owocach morza i produktach zbożowych. Podobnie selen, którego duże ilości są w cytrusach, mięsie, rybach i produktach mlecznych. Z kolei żelazo to chude mięso, warzywa strączkowe i pełnoziarniste produkty zbożowe.

Postaw też na witaminę C, najlepiej w formie naturalnej (produkty żywnościowe), a w razie potrzeby wprowadź zawierające ją preparaty na odporność. Dostarczanie jej jest jednym z najskuteczniejszych sposobów wzmacniania naszego układu odpornościowego. Zadbaj, aby w codziennej diecie dziecka znalazły się produkty bogate w witaminę C, np. papryka, cytryny, kiszona kapusta, natka pietruszki, cebula — tylko 15 dag tych owoców lub warzyw zaspokaja połowę dziennego zapotrzebowania na tę witaminę. Zwiększa ona aktywność białych ciałek krwi, odpowiedzialnych za eliminowanie z organizmu chorobotwórczych drobnoustrojów. Wzmacnia ścianki naczyń krwionośnych, co zwiększa odporność błon śluzowych.

Jak jeszcze poprawić odporność dziecka za pomocą diety? Możesz podawać mu znane od dawna produkty i zioła na odporność.

• Herbatka z pokrzywy. Jej liście zawierają serotoninę oraz witaminy A, B i C, pobudzające siły obronne organizmu do intensywnej pracy. Kuracja dwutygodniowa, każdego dnia po 2 filiżanki herbaty z miodem.
• Czosnek. Polecany przez samego Hipokratesa. To znany od wieków środek wspomagający pracę systemu odpornościowego. Jest znany z utrzymywania równowagi bakteryjnej układu pokarmowego oraz obrony przed szkodliwymi mikroorganizmami. Alternatywą czosnek w kapsułkach. Warto jednak zadbać, by poziom allicyny w kupowanym produkcie był jak najwyższy.
• Miód. Zapobiega infekcjom oraz ma działanie antybakteryjne i łagodzące kaszel. Warto dodawać go do lekko przestudzonej herbaty wraz z kilkoma kroplami cytryny.

Poza tym jesienią i zimą ważne jest, żeby dzieci jadły trzy ciepłe posiłki, w tym rano – kasza jaglana lub owsianka.

Sprawdź też preparaty na odporność w ciąży.

Jak wzmocnić odporność dziecka naturalnie?

Domowe sposoby na wzmocnienie odporności u dziecka obejmują oczywiście coś więcej niż zbilansowaną dietę oraz przemyślaną suplementację. Istnieje też istotny związek między zdrowym trybem życia i aktywnością fizyczną a odpornością organizmu.

Aktywność na świeżym powietrzu

Pomimo deszczu czy chłodu warto wyjść z domu na spacer. Ruch nawet w czasie jesiennej słoty wzmacnia odporność i przygotowuje organizm na zimniejsze dni. Lekkie hartowanie dziecka spowoduje, że będzie ono mniej podatne na infekcje. Wystarczy spędzić na powietrzu tylko 20 minut, aby organizm podziękował. Pamiętajmy, żeby dziecka nie przegrzać, bo w przeciwieństwie do nas jest ono w ciągłym ruchu. Stara zasada ubierania „na cebulę” doskonale się sprawdza.

Właściwa ilość snu

Większość dzieci nie przesypia zalecanej dawki snu. Ważne jest przyzwyczajenie dziecka do stałych godzin odpoczynku, w bezpiecznej strefie pokoju dziecięcego i wyciszonej atmosferze. W zależności od wieku dziecko potrzebuje od 10 do 14 godzin snu na dobę. Pamiętaj, że liczy się nie tylko ilość, ale i jakość przesypianych godzin.

Odbudowywanie odporności po chorobie

Profilaktyka infekcji i budowanie odporności malucha są bardzo ważne, jednak nie zawsze uda się zapobiec chorobie. Po przebytej infekcji trzeba zadbać o układ immunologiczny dziecka, ale najczęściej wystarczy przestrzegać opisanych wcześniej zasad. Jak wzmocnić odporność dziecka po ospie, grypie, anginie i innych chorobach zakaźnych? Za pomocą zbilansowanej diety, odpowiedniej dawki odpoczynku i przebywania na świeżym powietrzu. A w przypadku chorób z wysypką (np. ospy), należy też delikatnie pielęgnować skórę malucha.

Czasami choroba u dziecka może też wymagać antybiotykoterapii, która co prawda usuwa przyczynę infekcji (bakterie chorobotwórcze), ale też często prowadzi do wyjałowienia układu pokarmowego. Jak wzmocnić odporność dziecka po antybiotykach?

Jedną z opcji są preparaty z wyciągiem z aloesu. Można je stosować profilaktycznie w okresie jesienno-zimowym przeziębień i po kuracji antybiotykowej. Kupisz je bez recepty. Inny sprawdzony sposób na wzmocnienie odporności to tran z rekina – również do kupienia w aptece. Oprócz tego zadbaj o codziennie wypicie kubka kefiru lub jogurtu z żywymi kulturami bakterii. Napoje te zawierają tzw. probiotyki, czyli szczepy bakterii utrudniające rozwój chorobotwórczych drobnoustrojów w organizmie.