Łojotokowe zapalenie skóry u niemowląt i dzieci

Łojotokowe zapalenie skóry u niemowląt i dzieci zdarza się równie często, co u osób dorosłych. W obu przypadkach jest to problem, którego nie wolno bagatelizować. Jak rozpoznać ŁZS u swojej pociechy i co robić, aby wygrać walkę z tym schorzeniem?

Wyprysk łojotokowy (łojotokowe zapalenie skóry) u niemowląt: co to za choroba i skąd się bierze?

Łojotokowe zapalenie skóry to przewlekła, nawrotowa choroba skóry. Jest wywoływane m.in. przez grzyby drożdżopodobne lub drożdżaki – Malassezia furfur (Pityrosporum ovale), które mogą namnożyć się w organizmie malucha na skutek jakiegokolwiek stanu zapalnego. Schorzenie często wiąże się również z nieprawidłową pracą gruczołów łojowych. W wyniku nadmiernej ilości wydzielanego przez nie łoju (łojotoku), powstają plamy rumieniowe pokryte tłustymi, żółtymi łuskami. Miejsca narażone na ich wystąpienie to przede wszystkim skóra głowy i twarzy oraz górna część tułowia.

Zmiany zazwyczaj swędzą, a w ostrych przypadkach przybierają postać wyprysków łojotokowych z wysiękiem. ŁZS może pojawić się także w okolicach intymnych dziecka – wtedy mówimy o tak zwanych zmianach pieluszkowych. Co ciekawe, lekarze mówią o dwóch szczytach zachorowań na ŁZS: u niemowląt (w 2.-12. miesiącu życia), a następnie w wieku dojrzewania i u młodych dorosłych.

Przeczytaj też, jak rozpoznać łojotokowe zapalenie skóry twarzy i głowy u osób dorosłych.

Rokowanie w przypadku łojotokowego zapalenia skóry u niemowląt jest na ogół bardzo dobre. Zmiany często ustępują samoistnie w ciągu kilku tygodni lub miesięcy, a przy właściwej pielęgnacji nie pozostawiają śladów.

Łojotokowe zapalenie skóry u niemowląt: objawy

Pierwsze objawy ŁZS mogą pojawić się nawet u niemowląt. U najmłodszych, łojotokowe zapalenie skóry często przebiega pod postacią ciemieniuchy, czyli miękkich, tłustych łusek pojawiających się na głowie. Choć sama ciemieniucha nie jest ostrym stanem zapalnym, może do takiego doprowadzić – wówczas zmiany skórne zaczynają obejmować twarz i górną część tułowia dziecka. Pojawia się świąd, wystąpić może także sączący się wyprysk łojotokowy. Jednak często ciemieniucha ma tendencję do samoistnego ustępowania.

U starszych dzieci ŁZS jest zazwyczaj efektem wystąpienia innych stanów zapalnych, które w znaczący sposób osłabiają odporność. Wtedy zmiany mogą przybrać formę łupieżu oraz rumieni. Rzadziej pojawia się natomiast wyprysk łojotokowy.

Jak rozpoznać łojotokowe zapalenie skóry u niemowląt?

Rozpoznanie ŁZS najczęściej stawia dermatolog na podstawie charakterystycznego wyglądu skóry. Dodatkowe badania raczej nie są potrzebne, choć w przypadku różnicowania np. z łuszczycą albo wypryskiem (egzemą) lekarz może wykonać biopsję i pobranie wycinków do badania histopatologicznego.

Łojotokowe zapalenie skóry u niemowląt: jak leczyć?

Ważne, aby jak najszybciej ustalić przyczynę wystąpienia objawów – to zdecyduje o najlepszych metodach leczenia. W przypadku noworodków łojotokowe zapalenie skóry najczęściej pojawia się w wyniku nieprawidłowej pracy gruczołów łojowych, a leczenie opiera się na odpowiedniej pielęgnacji. Lekarze zazwyczaj zalecają wtedy wzmożoną higienę z wykorzystaniem odpowiednich, delikatnych preparatów przeznaczonych dla niemowląt (szamponów).

Następnie należy zastosować preparaty nawilżające i natłuszczające. Emolienty zmiękczają łuski i ułatwiają ich delikatne usuwanie, co poprawia wygląd skóry i zmniejsza ryzyko podrażnienia. W praktyce dobrze sprawdza się nakładanie oliwki lub specjalnego kremu na skórę głowy na kilkadziesiąt minut przed kąpielą, a następnie delikatne wyczesywanie zmiękczonych łusek miękką szczoteczką. Trzeba jednak pamiętać, aby nie zdrapywać ich na siłę – może to prowadzić do powstania ranek i wtórnych zakażeń. Szczególną uwagę należy zwrócić również na dokładne osuszanie skóry malucha po kąpieli.

U starszych dzieci – obok wyeliminowania stanu zapalnego, który najczęściej bywa przyczyną wystąpienia ŁZS – równie ważna jest odpowiednia higiena i stosowanie leków o działaniu przeciwgrzybiczym. Powszechnie przepisywane dorosłym sterydy są zalecane jedynie w najcięższych przypadkach.

Ważnym elementem leczenia jest również unikanie czynników, które mogą nasilać objawy. Do takich należy przegrzewanie dziecka, używanie zbyt ciepłych ubrań czy stosowanie kosmetyków zawierających alkohol i sztuczne barwniki. Oprócz tego nie wolno intensywnie drapać skóry lub mechanicznie usuwać łusek, ponieważ prowadzi to do podrażnień. Na szczęście odpowiednia pielęgnacja oraz stosowanie łagodnych, przeznaczonych dla dzieci i niemowląt preparatów zwykle wystarczają, by opanować dolegliwość.

Sprawdź też preparaty na problemy skórne.

Łojotokowe zapalenie skóry: czym smarować?

W łagodniejszych przypadkach można zastosować dostępne bez recepty miejscowe preparaty, które zawierają np. cynk, pirokton olaminy czy kwas salicylowy w bardzo niskim stężeniu. Co jednak ważne, wybór preparatu powinien być zawsze dostosowany do wieku dziecka i zaleceń pediatry.

W przypadku wyjątkowo ostrych zmian może pojawić się konieczność zastosowania maści przeciwgrzybiczej, np. zawierającej ketokonazol. W niektórych przypadkach lekarz decyduje także o włączeniu miejscowych leków przeciwzapalnych, które szybko zmniejszają podrażnienie i rumień. Terapia tego rodzaju zawsze powinna być prowadzona pod kontrolą specjalisty, ponieważ skóra niemowlęcia jest wyjątkowo wrażliwa.

Łojotokowe zapalenie skóry u niemowląt a dieta

W przypadku niemowląt dieta nie odgrywa dużej roli w powstawaniu łojotokowego zapalenia skóry. Badania i obserwacje kliniczne wskazują, że to nie dieta, ale czynniki skórne i mikrobiologiczne mają znaczenie w rozwoju ŁZS. Wyjątkiem są sytuacje, gdy występują alergie pokarmowe (np. na białko mleka krowiego). Wtedy zmiany skórne mogą się nasilać, ale nie są to typowe objawy łojotokowego zapalenia, tylko raczej atopowego zapalenia skóry.

Domowe sposoby na łojotokowe zapalenie skóry u niemowląt

Domowe sposoby na łojotokowe zapalenie skóry u niemowląt opierają się głównie na systematycznej i łagodnej pielęgnacji. Zostały opisane szerzej w sekcji o leczeniu ŁZS.

ŁZS u dziecka: jak zapobiec nawrotom?

ŁZS ma tendencje do nawracania, dlatego po zakończonym leczeniu warto pamiętać o zabiegach, które mogą zapobiec ponownemu wystąpieniu choroby. Dzieci, u których już raz zdiagnozowano ŁZS muszą w szczególny sposób dbać o higienę – najlepiej z użyciem specjalnych kosmetyków przeznaczonych dla skóry wrażliwej. Ograniczenie stresu i niedopuszczanie do pojawiania się stanów zapalnych również zminimalizuje ryzyko wystąpienia schorzenia. Niezwykle ważne jest także szybkie reagowanie na pierwsze zmiany, które mogą sugerować nawrót łojotokowego zapalenia skóry. Jeśli zaczniemy działać szybko, choroba przebiegnie znacznie łagodniej.

Łojotokowe zapalenie skóry u niemowląt: podsumowanie

Łojotokowe zapalenie skóry u niemowląt (najczęściej w postaci ciemieniuchy) to częsta dolegliwość, która mimo nieprzyjemnych objawów zwykle nie stanowi poważnego zagrożenia dla zdrowia. Przy właściwej pielęgnacji i stosowaniu delikatnych preparatów ustępuje samoistnie w ciągu kilku tygodni lub miesięcy, a przy odpowiedniej opiece i czujnej obserwacji objawy ŁZS można skutecznie kontrolować i zapobiegać ich nawrotom.