Zepsute zęby u dzieci. Jakie są przyczyny i jak je leczyć?

Choroba próchnicowa jest główną przyczyną zepsutych zębów u dzieci. Próchnica występuje już u dzieci w wieku 3 lat. Szacuje się, że ma ją ponad 90 procent 7-latków. Sprawdź, jakie są przyczyny próchnicy, jak się objawia oraz jak ją leczyć. 

Zepsute zęby u dzieci

Zepsuty ząb to potoczne określenie na zęba dotkniętego chorobą próchnicową. Jest ona bakteryjną chorobą zakaźną, która prowadzi do demineralizacji i rozpadu tkanek twardych zęba. Objawia się ubytkami w zębach.

Według Światowej Organizacji Zdrowia choroba dotyczy prawie 100 procent dorosłych. Nie oznacza to jednak, że rozwija się w późniejszym wieku. Występuje we wszystkich grupach wiekowych. Zepsute zęby mają już dzieci w wieku niemowlęcym, zaraz po wyrżnięciu się zębów mlecznych. Szacuje się, że próchnica dotyczy 60 procent 3-latków. Według danych WHO ma ją ponad 90 procent dzieci w wieku 7 lat.

Zepsute zęby u dzieci przed 6. rokiem życia

Zepsute zęby u dzieci poniżej 6 lat nazywa się próchnicą wczesnego okresu dzieciństwa (ECC – early childhood caries), inaczej butelkową lub smoczkową. Objawia się ona zwykle jednym lub kilkoma zębami mlecznymi, które z powodu procesu próchnicowego zostały wypełnione lub usunięte.

W stomatologii wyróżnia się także próchnicę wczesną (caries praecox), która dotyka dzieci do 3 roku życia i charakteryzuje ostrym i szybkim przebiegiem.  Zęby dzieci poniżej 6 lat są słabo zmineralizowane, mają głębokie bruzdy i często są nieprawidłowo osadzone w jamie ustnej, przez co są bardziej podatne na rozwój próchnicy.

Inne przyczyny próchnicy we wczesnych dzieciństwie to:

• próchnica u matki,
• niski status społeczno-ekonomiczny,
• jedzenie słodkich przekąsek częściej niż 3 razy dziennie,
• częste picie napojów zawierających cukier,
• zasypianie z butelką zawierającą słodki napój.
  
  

W związku z powyższym zaleca się rodzicom, aby po pojawieniu się pierwszych zębów mlecznych ograniczyli częstość karmienia dziecka w nocy. Do szóstego miesiąca życia dziecko nie powinno pić słodzonych soków owocowych. Ponadto należy pamiętać, że próchnica to choroba zakaźna, dlatego nie powinno się wkładać do ust pokarmów i innych przedmiotów (sztućców, smoczka) przed podaniem ich dziecku. Szczotkowanie zębów należy rozpocząć zaraz po pojawieniu się pierwszych mleczaków.

Powikłania próchnicy na zębach mlecznych

Próchnicy zębów mlecznych nie można lekceważyć, gdyż prowadzi do powikłań takich jak:

• ostre i przewlekłe zapalenie miazgi i tkanek okołowierzchołkowych,
• przedwczesna utrata zębów mlecznych,
• wady zgryzu,
• zaburzenia mowy,
• problemy z połykaniem.
  
  

Zepsute zęby u dzieci sześcioletnich i starszych

Około 6. roku życia dzieciom zaczynają wyżynać się stałe zęby. Próchnica może się rozwinąć zaraz po ich pojawieniu się. Z danych Światowej Organizacji Zdrowia wynika, że choroba próchnicowa dotyczy ponad 90 procent 7-latów.

Jeśli w porę nie zadba się o zęby dziecka w wieku wczesnoszkolnym, skutki mogą być dla uzębienia tragiczne. Matka natura nie wyposażyła nas w trzeci komplet zębów, dlatego próchnicy trzeba zapobiegać. Jak to zrobić?

Rodzice siedmiolatków powinni przede wszystkim:

• ograniczyć dzieciom ilość pokarmów i napojów zawierających cukier, który jest pożywką dla bakterii powodujących próchnicę,
• ograniczyć napoje gazowane, które zawierają kwasy rozkładające szkliwo,
• wyrobić u dziecka nawyk mycia zębów dwa razy dziennie – rano i wieczorem, najlepiej pastą zawierającą fluor.
  
  

Szczotkowanie zębów do 7. roku życia powinno odbywać się pod kontrolą rodzica.

Objawy zepsutych zębów u dzieci

Często pierwszą oznaką choroby są białe plamki próchnicowe na szkliwie. Zwiastują one spadek składników mineralnych w podpowierzchniowej warstwie szkliwa. Inny wczesny objaw to pojawienie się płytki nazębnej. Kolejny etap rozwoju próchnicy to ubytek w tkankach twardych zęba, nazywany potocznie „dziurką w zębie”.

Niewyleczony ubytek doprowadzi do:

• całkowitego zniszczenia zęba,
• zabicia nerwów,
• wytworzenia ropnia, co może skończyć się ekstrakcją zniszczonego zęba.
  
  

Profilaktyka próchnicy u dzieci

Profilaktyka próchnicy polega przede wszystkim na:

• przestrzeganiu zasad higieny jamy ustnej - szczotkowaniu zębów dwa razy dziennie, stosowaniu nici dentystycznych oraz wymianie szczoteczek co 3-4 miesiące,
• racjonalnym żywieniu - przede wszystkim na ograniczeniu pokarmów i napojów zawierających cukier,
• walce z niedożywieniem i otyłością,
• uzupełnianiu związków fluoru,
• wykonywaniu stomatologicznych zabiegów profilaktycznych, takich jak lakowanie zębów, usuwanie kamienia, fluoryzacja oraz wczesne wypełnianie ubytków próchnicowych.
  
  

Autor: Joanna Woźniak

Czytaj też:

• Jak prawidłowo myć zęby?
• Zgrzytanie zębami u dzieci - w dzień, w nocy. Jak je leczyć?
• Szczoteczka do zębów - szczoteczka do zębów dla dzieci, niemowląt
  
  

Bibliografia:

• Pilipczuk-Paluch K., Występowanie choroby próchnicowej zębów u dzieci siedmioletnich w środowisku wielkomiejskim, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Katedra i Klinika Stomatologii Dziecięcej
• Stodolak A., Fuglewicz A., Zapobieganie próchnicy zębów u dzieci i młodzieży oraz promocja zdrowia jamy ustnej – rola pracowników służby zdrowia, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2014, Tom 20, Nr 1, 76–81.
• Turska-Szybka A., Grudziąż-Sękowska J., Olczak-Kowalczyk D., Czynniki ryzyka próchnicy wczesnego dzieciństwa i indywidualna ocena poziomu ryzyka na podstawie CAMBRA, NOWA STOMATOLOGIA 3/2011.