Testy alergiczne

Diagnostyka alergii jest procesem złożonym i wieloetapowym. Czasami wystarczy wywiad z pacjentem, by wykryć alergen odpowiedzialny za reakcję uczuleniową, ale w większości przypadków lekarz kieruje chorego na testy alergiczne, by potwierdzić swoje przypuszczenia. Sprawdź, jakie są rodzaje testów alergicznych i jak się do nich przygotować.

Diagnostyka alergii wymaga czasu, doświadczenia lekarza oraz dobrej komunikacji z pacjentem. Pierwszym krokiem do wykrycia alergenu, który wywołuje reakcję uczuleniową jest szczegółowy wywiad z chorym. Czasami na jego podstawie udaje się odnaleźć przyczynę alergii i wdrożyć odpowiednie leczenie. Przykładowo, jeśli pacjent odczuwa objawy alergii zawsze wiosną, w okresie pylenia, można z dużym prawdopodobieństwo założyć, że jest uczulony na pyłki roślin. W większości przypadków objawów alergii nie da się tak łatwo powiązać z alergenem. Konieczne jest przeprowadzenie badań.

Alergolodzy najczęściej zlecają pacjentom wykonanie testów alergicznych skórnych. Wykazują one bardzo dużą skuteczność w wykrywaniu alergii wziewnych i kontaktowych. W przypadku alergii pokarmowych częściej przeprowadza się testy alergiczne z krwi.

Oznaczenie przeciwciał w surowicy krwi jest także wykorzystywane w diagnostyce uczuleń na jad owadów. Czasami wykrycie alergenu jest prawdziwym wyzwaniem dla lekarza. Jeśli testy alergiczne skórne oraz laboratoryjne nie przyniosą odpowiedzi na pytanie, na co pacjent jest uczulony, niekiedy przeprowadza się testy prowokacyjne. Mają one zastosowanie zwłaszcza w trudnych do zdiagnozowania alergiach na pokarm oraz na leki. Warto jednak podkreślić, że ujemny wynik w testach alergicznych wcale nie daje stuprocentowej gwarancji, że pacjent nie jest uczulony.

Testy alergiczne z krwi

W diagnostyce alergii pokarmowych wykonuje się przede wszystkim testy alergiczne z krwi. Znajdują one także zastosowanie u osób, które z różnych powodów nie mogą mieć wykonanych testów skórnych. Od pacjenta pobierana jest próbka krwi, a na jej podstawie oznacza się alergenowoswoiste lub całkowite stężenie przeciwciał klasy IgE w surowicy krwi.

U osób zdrowych całkowite stężenie IgE powinno być niskie. Osoby uczulone natomiast mają wysokie stężenie IgE, gdyż rośnie ono pod wpływem alergenów. Im alergik wykazuje większą wrażliwość na alergeny, tym stężenie IgE będzie wyższe. Ponadto warto podkreślić, że stężenie IgE wrasta wraz z wiekiem - u noworodków jest minimalne, natomiast najwyższe wartości osiąga u 18-latków.

Całkowite stężenie IgE w surowicy krwi powinno się mieścić w przedziale od 0,4 do 80 Ul/ml. Testy alergiczne z krwi wykonuje się także w celu oznaczenia alergenowoswoistych stężeń IgE, czyli dla konkretnych alergenów.

Testy alergiczne skórne

Testy alergiczne skórne są najstarszą i zarazem najskuteczniejszą metodą wykrywania alergenów. Wykonuje się je głównie w diagnostyce alergii wziewnych i kontaktowych. Testy skórne można wykonać kilkoma metodami.

W alergologii wyróżnia się:

testy skórne punktowe (STP),,
testy sródskórne,
testy naskórkowe płatkowe (NTP).

Najpopularniejsze są testy skórne punktowe, które wykonuje się przy użyciu wystandaryzowanych biologiczne odczynników zawierających alergeny. Pojedynczą kroplę wyciągu alergenowego aplikuje się pod skórę - mniej więcej na głębokość około 0,5 mm, przy pomocy specjalnych nożyków. W ten sposób przeprowadza się testy na różne alergeny. Odstępy pomiędzy nakłuciami powinny wynosić co najmniej 2 centymetry. Jeśli pod wpływem konkretnego alergenu na skórze pojawi się rumień lub bąbel, oznacza to, że pacjent jest na niego uczulony.

Testy sródskórne mają zastosowanie w przypadku alergii na leki lub jad owadów. Do przeprowadzenia tych testów wykorzystuje się wodny roztwór wyciągu alergenowego, który za pomocą strzykawki jest sródskórnie aplikowany pacjentowi. Testy alergiczne płatkowe natomiast przeprowadza się w diagnostyce alergii kontaktowych. Alergeny kontaktowe w postaci stałej umieszcza się bezpośrednio na skórze. Jeśli alergen jest w postaci płynnej, moczy się w nim krążek bibuły i przytwierdza do skóry. Podobnie jak testach punktowych, wyprysk skórny oznacza reakcję alergiczną.

Skórne testy alergiczne pokarmowe

Oprócz wymienionych testów alergicznych skórnych można jeszcze wyróżnić testy prick-by-prick, które wykonuje się w diagnostyce alergii pokarmowych. Test typu prick jest odmianą testu punktowego, ale do jego przeprowadzenia nie używa się wystandaryzowanych biologicznie wyciągów alergenowych, tylko… jedzenie. Testy przeprowadza się z użyciem świeżych owoców, warzyw oraz mleka.

Przykładowo, najpierw specjalnym nożykiem nakłuwa się owoc czy warzywo, a następnie tym samym nożykiem nakłuwa się skórę pacjenta. Reakcja alergiczna w postaci bąbla lub rumienia oznacza pozytywny wynik testu alergicznego na konkretny alergen.

Jak się przygotować do testów alergicznych?

Do testów alergicznych nie trzeba się specjalnie przygotowywać, ale na co najmniej tydzień przed badaniem należy odstawić leki antyalergiczne – przede wszystkim przeciwhistaminowe i glikokortykosteroidy.

Przed testami alergicznymi nie powinno się także wystawiać skóry na działanie promieniowania UV. Testy skórne przeprowadza się na przedramionach lub plecach. Skóra w tych miejscach nie powinna być chorobowo zmieniona. W dniu badania nie można smarować przedramion oraz pleców żadnymi kremami, balsamami lub maściami - zwłaszcza zawierającymi sterydy.

Autor: Joanna Woźniak

Czytaj też:

Bibliografia:

Butrym I., Płaczkowska S., Pawlik-Sobecka L., Smolińska S.,Podstawowe testy wykorzystywane w diagnostyce alergii IgE-zależnej i alergii kontaktowej, Diagnostyka Laboratoryjna 2017; 53(3): 169-174.
Napiórkowska-Baran K., Tykwińska M., Kołodziejczyk-Pyrzyk J., Bąkowska-Kocik N., Zacniewski R., Bartuzi Z.,Trudności diagnostyczne w rozpoznawaniu chorób alergicznych, Alergia Astma Immunologia 2018, 23 (2): 79-85.