Rehabilitacja po zawale

Rehabilitacja po zawale rozpoczyna się w drugiej dobie pobytu w szpitalu i trwać powinna do końca życia. Zobacz, na jakie etapy została podzielona rehabilitacja kardiologiczna i jakie ćwiczenia powinien wykonywać pacjent w zależności od obranego modelu terapeutycznego.

rehabilitacja-po-zawale

Rozwój kardiologii interwencyjnej i powszechne od kilku lat stosowanie inwazyjnych metod leczenia (koronarografia oraz angioplastyka), sprawiły, że zdecydowana większość pacjentów przeżywa zawał serca, a już po kilkudziesięciu godzinach rozpoczyna się ich powolny powrót do sprawności. Rehabilitacja po zawale dzieli się na wczesną (etap 1 i etap 2) oraz późną (etap 3).

Etap 1 trwa do 14 dni. Rozpoczyna się w drugiej dobie po zawale. Rehabilitacja prowadzona jest w warunkach szpitalnych.
Etap 2 trwa od 4 do 12 tygodni. Rehabilitację prowadzą sanatoria kardiologiczne, można też skorzystać z pomocy na oddziałach dziennych w szpitalach.
Etap 3 – trwa przez resztę życia i polega na zmianie życiowych nawyków, w tym m.in. utrzymywaniu rygorów dotyczących aktywności fizycznej.

Pierwsze dni rehabilitacji po zawale serca

Rehabilitacja po zawale rozpoczyna się jeszcze na oddziale szpitalnym, po upływie nie więcej niż 48 godzin. W pierwszych dniach, z pomocą fizjoterapeuty pacjent wykonuje:

ćwiczenia oddechowe,
ćwiczenia ruchowe poszczególnych grup mięśni,
ćwiczenia relaksacyjne.

W ciągu kilku do kilkunastu dni powinna zostać przywrócona podstawowa sprawność ruchowa, a następnie możliwość samodzielnego poruszania się. Wypisując się ze szpitala, osoba chora powinna poruszać się na dystansie kilkudziesięciu metrów oraz wchodzić na 1 piętro. Przed zakończeniem 1. etapu rehabilitacji po zawale, pacjent poddawany jest tak zwanej próbie wysiłkowej.

Modele rehabilitacji po zawale (na 1 etapie)

Tempo rehabilitacji jest precyzyjnie zdefiniowane w zależności od rozległości zawału, powikłań oraz czynności lewej komory. Wyróżnia się trzy modele postępowania:

Model A1. Rehabilitacja trwa 4 do 7 dni i a wskazaniem do obrania tej ścieżki terapeutycznej są:
- niestabilna choroba wieńcowa,
- zawał serca bez uniesienia ST,
- zawał serca z uniesieniem ST bez istotnego upośledzenia czynności lewej komory;
Model A2, Rehabilitacja trwa 7-10 dni i poddawani jej są pacjenci, u których stwierdza się:
- zawał serca z uniesieniem ST, z istotnym upośledzeniem czynności lewej komory;
Model B. Rehabilitacja trwa ponad 10 dni. Wskazania:
- powikłany zawał serca, ze znacznie upośledzoną czynnością lewej komory i objawami niewydolności serca.

Gdzie na rehabilitację po zawale (2 etap)?

Po opuszczeniu szpitala rehabilitację należy kontynuować w domu oraz korzystając z pomocy wyspecjalizowanych ośrodków zamkniętych lub półotwartych, niekiedy też wyłącznie ambulatoryjnie. 2. etap rehabilitacji realizowany jest w:

sanatoriach kardiologicznych,
oddziałach dziennych rehabilitacji kardiologicznej,
poradniach rehabilitacji kardiologicznej (publicznych i prywatnych).

Także i w tym przypadku wyróżnia się kilka modeli postępowania z pacjentami, w zależności od stanu ich zdrowia, wieku, kondycji fizycznej. Treningi w poszczególnych modelach różnią się charakterem, częstotliwością, intensywnością i długością. Zalecenia zostały sformułowane przez Polskie Towarzystwo Kardiologiczne.

Rehabilitacja po zawale – ćwiczenia na 2 etapie

Model A – dla pacjentów z małym ryzkiem powikłań i w dobrej kondycji fizycznej. Rekomendowany jest ciągły trening wytrzymałościowy, 60 do 90 minut, 3-5 razy w tygodniu. Intensywność: 60-80 procent rezerwy tętna albo 50-70 proc. maksymalnego obciążenia. Do tego trening oporowy 2-3 razy w tygodniu i ogólne ćwiczenia usprawniające 5 razy w tygodniu.
Model B – dla pacjentów ze średnim ryzkiem i dobrą lub średnią wydolnością. Trening wytrzymałościowy o charakterze ciągłym lub interwałowym, 45-60 minut, 3-5 razy w tygodniu. Intensywność: 50-60 proc. rezerwy tętna lub 50 proc. obciążenia maksymalnego. Do tego trening oporowy 2-3 razy w tygodniu i ogólne ćwiczenia usprawniające 5 razy w tygodniu.
Model C – dla pacjentów ze średnim ryzykiem i małą wydolnością fizyczną. W grupie średniego ryzyka: interwałowy trening wytrzymałościowy, 45 minut, 3-5 razy w tygodniu. Intensywność: 40-50 proc. rezerwy tętna lub 40-50 proc obciążenia maksymalnego. W grupie wysokiego ryzyka: ćwiczenia ogólnousprawniające 5 razy w tygodniu.
Model D – dla pacjentów ze średnim ryzykiem i bardzo małą wydolnością. Rekomendowane jedynie indywidualnie dobrane ćwiczenia, 2-3 razy dziennie po 30-45 minut, 3 do 5 dni w tygodniu. Intensywność – poniżej 20 procent rezerwy tętna.

Rehabilitacja po zawale mięśnia sercowego – etap 3

3 etap rehabilitacji po zawale trwa przez resztę życia. To ogół działań mających na celu utrzymanie organizmu we względnie dobrej kondycji, zwiększenie tolerancji wysiłku i minimalizację ryzyka nawrotu choroby. Także i w tym przypadku rekomenduje się postępowanie wedle wytycznych sformułowanych dla 4 modeli, w zależności o stanu pacjenta i stopnia ryzyka.

Model A. Treningi 3 razy w tygodniu po 45 – 60 minut. Na początku trening interwałowy lub ciągły plus ćwiczenia na sali gimnastycznej. Potem także trening oporowy, gry zespołowe (w tym nawet koszykówka, siatkówka), marsz, jazda na rowerze, pływanie.
Model B. Treningi 3 razy w tygodniu, początkowo 30 minut, potem stopniowo wydłużane do 60 min. Zalecany trening interwałowy i zajęcia grupowe, w dalszej kolejności gry zespołowe, marsz, pływanie, jazda na rowerze. Intensywność zmniejszona w stosunku do modelu A. Od czasu do czasu osoba poddawana rehabilitacji powinna być kontrolowana medycznie.
Model C. 3 treningi w tygodniu, od 30 do 45 min. Trening interwałowy powinien się odbywać w warunkach kontroli EKG. Do tego ćwiczenia indywidualne i grupowe o niewielkiej intensywności.
Model D. Ćwiczenia wyznaczane i prowadzone wyłącznie indywidualnie.

Niezależnie od tego typu ćwiczeń (w praktyce jedynie niewielki odsetek pacjentów korzysta ze zorganizowanej rehabilitacji 3 etapu), należy pamiętać o regularnym ruchu na świeżym powietrzu. Wystarczy spacer. Zalecana dawka optymalna: razy w tygodniu przez co najmniej 30 minut. Wariant minimum: 3 razy w tygodniu po 30 minut.

Autor: Piotr Brzózka

Czytaj też:

Źródła:

Krzysztof Smarż, Rehabilitacja kardiologiczna w różnych sytuacjach klinicznych – etapy, wskazania, przeciwwskazania, bezpieczeństwo, Postępy Nauk Medycznych 10/2008
Aneta I. Gziut, Anna Sobieszek, Krzysztof Milewski, Rehabilitacja kardiologiczna u pacjentów po zawale serca, Kardiologia Inwazyjna nr 1 (13), 2018
Kompleksowa rehabilitacja kardiologiczna, Polskie Towarzystwo Kardiologiczne, http://www.rehabilitacjakardiologicznaptk.pl