Lipodystrofia to powszechne schorzenie obserwowane zwłaszcza wśród kobiet. Mimo że nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia ani życia i na ogół nie wymaga leczenia, dla wielu osób jest nieprzyjemnym problemem i defektem natury estetycznej. Skąd się bierze lipodystrofia i jak można sobie z nią poradzić? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w tym artykule. 

Czym jest lipodystrofia? 

Lipodystrofia to zaburzenie o złożonym podłożu patofizjologicznym, które dotyczy tkanki tłuszczowej. Polega na rozwoju zmian obrzękowych, włóknistych i stwardnieniowych w tkance podskórnej. Zmiany powodują nieestetyczny wygląd skóry przypominający skórkę pomarańczy, który uwidacznia się zwłaszcza po nacisku. Dodatkowo skóra w obszarze objętym lipodystrofią bywa sucha, szorstka, nieelastyczna. Mogą pojawić się na niej również rozstępy.   

Czy lipodystrofia to cellulit? Tak, cellulit to jedna z potocznych nazw tego schorzenia. Określa się go również jako „lipodystrofia typu kobiecego”. Najczęściej występuje u kobiet i obejmuje obszar bioder, brzucha, pośladków, bocznych części ud. Przypadki cellulitu obserwuje się również u mężczyzn. Warto podkreślić, że u większości osób nie jest to zmiana patologiczna wymagająca konsultacji lekarskich i leczenia. Jednak zaawansowane postacie cellulitu warto omówić ze specjalistą, ponieważ mogą być objawem poważniejszych zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu.  

 

Rodzaje lipodystrofii 

Istnieje kilka rodzajów lipodystrofii w zależności od stopnia zaawansowania zmian i ich przyczyn.  

  • Twarda – zwana jest też cellulitem wodnym, występuje u młodych, szczupłych, aktywnych fizycznie kobiet. Objaw „skórki pomarańczowej” pojawia się przy uchwyceniu skóry w fałd.  
  • Wiotka – nazywana cellulitem tłuszczowym, pojawia się u kobiet nieaktywnych fizycznie oraz tych, które bardzo szybko i dużo schudły.   
  • Obrzękowa – jest to najcięższa postać lipodystrofii, która związana jest z zaburzeniami krążenia. Charakterystyczna jest obecność tzw. dodatniego testu Godeta  (po uciśnięciu skóry palcem, zagłębienie pozostaje widoczne przez jakiś czas).   

Ważnym rodzajem tego zaburzenia jest też lipodystrofia insulinowa. Jest to powikłanie długotrwałej insulinoterapii. Powstaje wskutek powtarzanych iniekcji insuliny w to samo miejsce.  Kolejny rodzaj lipodystrofii to lipodystrofia HIV. Jest to zespół zaburzeń metabolicznych i zmian w budowie ciała u pacjentów zarażonych wirusem HIV, które pojawią się pod wpływem terapii przeciwwirusowej. Ciekawym zjawiskiem jest również lipodystrofia jelitowa. Nazywana jest też chorobą Whipple’a. To infekcja wieloukładowa wywołana bakterią Tropheryma Whipplei. W przebiegu lipodystrofii jelitowej pojawiają się objawy żołądkowo-jelitowe (m.in. biegunki), symptomy związane z niewydolnością serca, bezsenność, drgawki, zmiany nastroju i osobowości, zapalenie płuc, wielostawowe stany zapalne.  

 

Lipodystrofia: przyczyny 

Etiologia lipodystrofii jest złożona i wieloczynnikowa. Na ryzyko jej wystąpienia wpływają zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Wśród przyczyn lipodystrofii wymienia się: 

Płeć żeńską, 

  • Rasę – lipodystrofia częściej dotyczy rasy białej, rzadziej czarnej lub żółtej,  
  • Zaburzenia hormonalne – m.in. nadmiar estrogenów i niedobór progesteronu, 
  • Stosowanie doustnej antykoncepcji hormonalnej, 
  • Przyjmowanie hormonalnej terapii zastępczej, 
  • Ciążę, 
  • Siedzący tryb życia, brak aktywności fizycznej, 
  • Nieprawidłową dietę (nadmierne spożycie tłuszczów, węglowodanów prostych, soli), 
  • Stosowanie używek m.in. alkoholu i papierosów, 
  • Noszenie ciasnych ubrań, 
  • Częste chodzenie w obcasach, 
  • Czynniki immunologiczne, 
  • Nieprawidłowe funkcjonowanie przewodu pokarmowego, 
  • Zaburzenia pracy ośrodkowego układu nerwowego, 
  • Patologiczne zmiany tkanki łącznej, 
  • Problemy krążeniowe i sercowo-naczyniowe, 
  • Przewlekły stres, 
  • Niedobór snu, 
  • Nadmierna masa ciała (nadwaga lub otyłość).  

 

Lipodystrofia: objawy 

Głównym objawem lipodystrofii jest objaw tzw. skórki pomarańczowej, który wynika ze zmian w obrębie tkanki podskórnej. Dodatkowo może pojawić się suchość, szorstkość i utrata elastyczności skóry. Zmiany najczęściej mają charakter miejscowy, ale zdarzają się przypadki lipodystrofii uogólnionej. Jeśli lipodystrofii towarzyszą inne objawy, np. zwłóknienia, zaburzenia metaboliczne, hormonalne, choroby sercowo-naczyniowe, symptomy neurologiczne, warto skonsultować się z lekarzem w celu pogłębienia diagnostyki i planowania optymalnych metod leczenia. 

 

Lipodystrofia: leczenie 

Wybór skutecznej metody leczenia lipodystrofii jest indywidualny i często trudny, ponieważ należy wziąć pod uwagę stopień zaawansowania zmian, ich lokalizację, ogólny stan zdrowia oraz skóry. Istotną rolę odgrywają codzienne nawyki związane z dietą, aktywnością fizyczną oraz pielęgnacją. W niektórych przypadkach można przeprowadzić zabiegi o działaniu antycellulitowym. Lipodystrofia w większości przypadków nie prowadzi do groźnych dla życia powikłań, jednak rozległe, uogólnione zmiany warto konsultować z lekarzem.  

Dieta w leczeniu lipodystrofii 

Nieprawidłowa dieta może zwiększać ryzyko wystąpienia lipodystrofii oraz nasilać występujące już zmiany. Nawyki, które warto wprowadzić to: 

  • Wysokie spożycie warzyw i owoców – są źródłem witamin, antyoksydantów oraz błonnika pokarmowego. Warto dążyć do ich spożywania w ilości minimum 500 g dziennie. 
  • Odpowiednia podaż białka – jest niezbędne do budowy masy mięśniowej, utrzymania prawidłowej glikemii, pracy ośrodków głodu i sytości oraz zdrowia metabolicznego. Jego najlepsze źródła to chude mięsa i nabiał, ryby, jaja oraz strączki. 
  • Ograniczenie nasyconych kwasów tłuszczowych – ich nadmierne spożycie zwiększa ryzyko zaburzeń metabolicznych oraz problemów z krążeniem i pracą układu sercowo-naczyniowego. Warto ograniczyć tłuste i przetworzone mięsa, tłuste sery, smalec oraz masło.  
  • Odpowiednie nawodnienie – każdego dnia należy wypijać minimum 2 litry płynów, głównie wody mineralnej. 
  • Ograniczenie soli kuchennej – warto zastąpić ją świeżymi lub suszonymi ziołami i przyprawami, które działają przeciwzapalnie i antyoksydacyjnie, np. bazylia, oregano, zioła prowansalskie, kurkuma. 

Warto też regularnie kontrolować masę ciała, ponieważ jej nadmierne przyrosty mogą sprzyjać rozwojowi lipodystrofii. W przypadku nadwagi i otyłości redukcja masy ciała powinna następować stopniowo w tempie ok. 0,5-1 kg tygodniowo. Zbyt szybka utrata kilogramów również może niekorzystnie wpływać na zdrowie i wygląd skóry oraz powodować cellulit i rozstępy. 

Aktywność fizyczna 

Regularna aktywność fizyczna jest niezbędna w profilaktyce i leczeniu lipodystrofii. Wpływa na budowę masy mięśniowej, redukcję tkanki tłuszczowej, pobudza krążenie krwi i dotlenienie tkanek. Warto prowadzić regularne ćwiczenia wytrzymałościowe i oporowe, np. jogging, pilates, pływanie, jazda na rowerze, trening siłowy lub z wykorzystaniem gum oporowych. 

Zabiegi na lipodystrofię 

W leczeniu lipodystrofii mogą pomóc również zabiegi kosmetologiczne i z zakresu medycyny estetycznej, takie jak: 

  • Karboksyterapia, 
  • Fala akustyczna, 
  • Laseroterapia, 
  • Kriolipoliza, 
  • Ultradźwięki, 
  • Radiofrekwencja RF, 
  • Masaże. 

Pielęgnacja domowa 

Bardzo ważna jest również codzienna pielęgnacja. Warto wybierać kremy i balsamy do ciała oraz olejki do ciała zawierające składniki ujędrniające, napinające i poprawiające dotlenienie oraz krążenie, stymulujące lipolizę. W składzie kosmetyków należy szukać składników, takich jak bluszcz pospolity, wąkrota azjatycka, miłorząb japoński, kofeina, teofilina, L-karnityna, żeń-szeń, kwas hialuronowy, kolagen, kwas mlekowy, czy pantenol. Dobrze sprawdzają się też zimne prysznice oraz regularne peelingi.  

 

Podsumowanie 

Lipodystrofia to zaburzenie rozwijające się w obrębie tkanki tłuszczowej. Potocznie nazywana jest cellulitem. W większości przypadków nie jest niebezpieczna dla zdrowia i nie wymaga specjalistycznego leczenia. Zalecane jest stosowanie odżywczej, niskoprzetworzonej diety i wprowadzenie regularnej aktywności fizycznej. Jeśli zmiany są rozległe, warto skonsultować się z lekarzem w celu wykluczenia chorób hormonalnych i krążeniowych.  

 

 

Źródła: 

  1. Tokarska K., Tokarski S., Woźniacka A. Cellulite: a cosmetic or systemic issue? Contemporary views on the etiopathogenesis of cellulite. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6232550/ [dostep: 13.01.2025] 
  2. Bojarska-Hurnik S. Lipodystrofia – przyczyny i możliwości terapeutyczne. https://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2019/11/ke2019.5-7.pdf [dostep: 13.01.2025] 
  3. Długaszek M., Krywult A., Daszyk A. Lipohypertrophy — undervalued (important) cutaneous complication of insulin therapy in diabetic patients, https://journals.viamedica.pl/clinical_diabetology/article/view/DK.2015.0009 [dostep: 13.01.2025] 
  4. Głodzik W. Lipohipertrofia poinsulinowa – co ją wywołuje: insulina czy igła? https://www.mp.pl/insulinoterapia/powiklania/hipertrofia_poinsulinowa/107786,lipohipertrofia-poinsulinowa-co-ja-wywoluje-insulina-czy-igla [dostep: 13.01.2025] 
  5. Bociąga-Jasik M. Jaki jest mechanizm powstawania lipodystrofii u osób zakażonych HIV? https://www.mp.pl/aids/wywiady/129042,jaki-jest-mechanizm-powstawania-lipodystrofii-u-osob-zakazonych-hiv [dostep: 13.01.2025] 
  6. Santorek-Strumiłlo E. Choroba Whipple’a. https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/jelitocienkie/73739,choroba-whipplea [dostep: 13.01.2025] 
share-icon Podziel się artykułem ze znajomymi

Joanna Woźniak...

Wszystkie artykuły autora