Nieprawidłowa owulacja jak i jej brak wynikają z zaburzeń w obrębie jajników lub błędów w funkcjonowaniu osi podwzgórze-przysadka. Niemniej nie istnieje jedna recepta, która pozwala nam z tymi zaburzeniami sobie od razu poradzić – wszelkie leczenie uzależnione jest bowiem od przyczyny niepłodności.
Leczenie może obejmować postępowanie niefarmakologiczne – np. uzyskanie prawidłowej masy ciała. Wiadomo, że zarówno otyłość, jak i niedobór masy ciała (anoreksja) są powodem zaburzeń miesiączkowania i owulacji. Wskaźnikiem określającym prawidłową masę ciała do wzrostu jest BMI. Jest to masa ciała (kg) podzielona przez wzrost (m) podniesiony do kwadratu. Prawidłowa wartości mieszczą się w przedziale 18-24 kg/m2.
Postępowanie farmakologiczne polega na stymulacji owulacji
- Cytrynian klomifenu – należy do antyestrogenów. Lek przyjmowany jest doustnie. Efektem jego działania jest zwiększenie wydzielania gonadotropin (FSH i LH) przez przysadkę mózgową i następowana stymulacja jajników. Niewystąpienie owulacji w pierwszym cyklu nie stanowi wskazania do przerwania stosowania klomifenu. Jednak nie zaleca się leczenia dłuższego niż 6 miesięcy. Skuteczność leczenia – czyli wystąpienie owulacji – można monitorować za pomocą USG. Klomifen zwiększa ryzyko ciąży mnogiej, gdyż czasami może dojść do uwolnienia więcej niż jednej komórki jajowej.
- Rekombinowane gonadotropiny – chodzi o rFSH i rLH uzyskiwane drogą inżynierii genetycznej.
- Gonadotropina kosmówkowa – ludzka oraz rekombinowana. Gonadotropina kosmówkowa ma działanie podobne do LH.
Stosowanie ww. leków hormonalnych jest nieuzasadnione w przypadku stwierdzenia pierwotnej niewydolności jajników, jak np. w zespole przedwczesnego wygasania czynności jajników.
Leki
Poza wymienionymi lekami, które bezpośrednio stymulują owulację, zastosowanie mają (w zależności od przyczyny) także leki/hormony pośrednio wpływające na uwolnienie komórki jajowej.
- Bromokryptynę, kabergolinę – są to leki stosowane w przypadkach podwyższonego poziomu prolaktyny, czyli tzw. hiperprolaktynemii. Przyczyny zwiększonego stężenia prolaktyny to: gruczolaki przysadki, zażywane leki (np. przeciwnadciśnieniowe, przeciwdepresyjne, przeciwpsychotyczne), choroby tarczycy, ciężkie upośledzenie funkcji nerek i wątroby.
- Tyroksynę – używana jest w leczeniu niedoczynności tarczycy. Niedoczynna tarczyca przestaje hamować podwzgórze w zakresie produkcji TRH. TRH stymuluje przysadkę mózgową do produkcji prolaktyny. Stąd tak ważne jest wykluczenie choroby tarczycy podczas diagnostyki zaburzeń rozrodu.
- Kortykosteroidy – stosowane są w przypadkach obecności przeciwciał przeciwplemnikowych.
- Metforminę – lek stosowany jest w leczeniu cukrzycy. Ma szczególnie zastosowanie u pacjentek z zespołem policystycznych jajników (niepłodność dotyka 40-90% pacjentek z tą chorobą), u których występuje znaczna insulinooporność. Poza tym zespół charakteryzuje podwyższonym stężeniem androgenów i nadmiernym owłosieniem.
Poza leczeniem farmakologicznym w terapii niepłodności znaczenie mają histeroskopia i laparoskopia. Histeroskopia umożliwia usuwanie polipów, zrostów, przegród w jamie macicy. Laparoskopia stosowana jest w leczeniu endometriozy, a także w leczeniu zespołu policystycznych jajników. W tym ostatnim przypadku stosuje się waporyzację jajnika, co prowadzi do zniszczenia części jego tkanki produkującej w nadmiarze androgeny. Przywrócenie równowagi hormonalnej przywraca w części przypadków prawidłowe cykle miesiączkowe i owulację. Leczenie chirurgiczne endometriozy umożliwia redukcję patologicznej tkanki, usunięcie przyczyn mechanicznych zaburzających funkcję jajowodu i jajnika i usunięcie endometroidalnych cyst jajników.
Podziel się artykułem ze znajomymi
