Jałowiec pospolity ma bardzo szerokie zastosowanie. Suszone owoce jałowca wykorzystuje się w kuchni, zwłaszcza staropolskiej. Stanowią dodatek do dań mięsnych - dziczyzny, pasztetów, bigosu i sosów. Jałowiec znajduje także zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym, zielarskim oraz alkoholowym. Jakie ma jałowiec właściwości? Gdzie jeszcze jest wykorzystywany? Kto powinien się go wystrzegać?
Jałowiec pospolity
Jałowiec jest wiecznie zielonym krzewem lub niewielkim drzewem iglastym z rodziny cyprysowatych. Osiąga wysokość do 10-15 metrów. Można go spotkać niemal w całej Polsce. Jałowiec nie jest rośliną wymagającą - rośnie na bagnach, w lasach oraz na terenach skalistych, na niżu oraz w górach. Teoretycznie jałowiec do wzrostu potrzebuje nasłonecznienia, ale rozwija się także w miejscach zacienionych. Roślina jest od wieków wykorzystywana w kuchni jako przyprawa. Znalazła także zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym - jest składnikiem wielu leków. W przydomowych ogródkach pełni funkcję krzewu ozdobnego. Z jałowca produkuje się także alkohol.
Czytaj też: Szałwia lekarska - właściwości. Czy można ją pić?
Jałowiec - przyprawa
Jałowiec jest przyprawą wykorzystywaną m.in. w kuchni staropolskiej. Nadaje potrawom charakterystyczny korzenny, słodko-gorzki smak oraz leśny zapach. Jałowiec jest składnikiem dań mięsnych - tłustych i ciężkostrawnych. Jest dodawany do dziczyzny, pasztetów, bigosu i mięsnych sosów. Zwykle łączy się go z tymiankiem, kolendrą, rozmarynem i liściem laurowym. Jałowca używa się też do peklowania mięsa.
Do potraw dodaje się całe owoce jałowca lub rozgniecione w moździerzu. Należy pamiętać, by przechowywać wysuszone owoce jałowce w całości, gdyż po rozgnieceniu szybko tracą aromat.
Czytaj także: Sok z karczocha - wyciąg na cholesterol i odchudzanie
Jałowiec - owoce
Owoce jałowca, tzw. szyszkojagody, są wykorzystywane w przemyśle farmaceutycznym, zielarskim oraz alkoholowym. Szyszkojagody zawierają duża ilość cukru, dlatego znalazły zastosowanie w produkcji napojów alkoholowych. W Polsce z jałowca produkuje się tzw. jałowcówkę (polski gin) oraz piwo. Jałowcówka, a właściwie borowiczka, jest tradycyjnym trunkiem na Słowacji. Holendrzy ze sfermentowanych owoców jałowca produkują swój jenever.
W sklepach zielarskich kupuje się wysuszone szyszkojagody lub olejek jałowcowy do użytku zewnętrznego. Z owoców jałowca można przyrządzać:
- napary,
- odwary,
- nalewki,
- syropy
- oraz powidła.
W aptekach natomiast można kupić preparaty zawierające w swoim składzie jałowiec - m.in. tabletki na trawienie czy maści rozgrzewające zalecane na bóle reumatyczne.
Jałowiec - właściwości lecznicze
Jałowiec od wieków jest znany ze swoich właściwości leczniczych. W owocach jałowca znajdziemy:
- olejki eteryczne,
- kwasy organiczne,
- żywice,
- pektyny,
- flawonoidy,
- garbniki,
- glikozydy,
- a także witaminy
- i sole mineralne.
Te składniki sprawiają, że jałowiec wykazuje działanie:
- moczopędne,
- napotne,
- przeciwbakteryjne
- i wykrztuśne.
Ponadto pobudza wątrobę do produkcji żółci, a żołądek do produkcji soku żołądkowego. Zapobiega procesom fermentacji w jelitach, przez co ułatwia trawienie i reguluje wypróżnianie. Jałowiec działa także rozgrzewająco.
Zobacz: Kozieradka - jak stosować na włosy
Jałowiec - zastosowanie
Zwolennicy medycyny naturalnej zalecają stosowanie jałowca w przypadku chorób układu moczowego, szczególnie na takie dolegliwości jak skąpomocz czy kamica moczowa. Jałowiec od wieków uchodzi za lek na trawienie - między innymi z tego powodu stanowi dodatek do potraw tłustych i ciężkostrawnych. Jałowiec jest też zalecany na choroby płuc i wątroby. Ponadto działa rozgrzewająco, dlatego jest stosowany jako lek na przeziębienie.
Preparaty z jałowcem można też stosować zewnętrznie w przypadku dolegliwości reumatycznych i artretycznych oraz na nerwobóle, gdyż wykazują one działanie przeciwbólowe i rozgrzewające. Jałowiec, szczególnie olejek z owoców, jest polecany na zmiany skórne z wyjątkiem ropni. Olejek z jałowca wykorzystuje się też w aromaterapii.
Jałowiec w ciąży
Jałowca nie mogą zażywać kobiety w ciąży, gdyż może wywołać skurcze macicy, a co za tym idzie doprowadzić do poronienia. Owoce jałowca nie są zalecane matkom karmiącym, gdyż jego składniki przenikają do mleka. Przeciwwskazaniem do stosowania jałowca są także ostre stany zapalne nerek, stany zapalne przewodu pokarmowego i choroba wrzodowa.
Przedawkowanie jałowca może podrażnić nerki oraz przewód pokarmowy. Objawami przedawkowania są: wymioty, nudności, biegunka, białkomocz lub nawet krwiomocz.
Autor: Joanna Woźniak
Sprawdź: Olej lniany - właściwości, zastosowanie na włosy i twarz
Podziel się artykułem ze znajomymi
