Dziegieć w XV wieku stanowił jeden z głównych towarów eksportowych Polski, a proces jego produkcji był trzymany w ścisłej tajemnicy. Dziegieć uchodził bowiem za cenny środek leczniczy i do dzisiaj jest wykorzystywany w medycynie. Przede wszystkim stosuje się dziegieć na łuszczycę. Jakie jeszcze ma dziegieć zastosowanie? Czy to prawda, że dziegieć brzozowy jest rakotwórczy?
Co to jest dziegieć?
Dziegieć, inaczej smoła drzewna, powstaje w wyniku suchej destylacji drewna lub kory drzewnej. Produktem destylacji jest gęsta, lepka, przypominająca smołę maź o nieprzyjemnym zapachu spalenizny oraz benzyny.
W zależności od rodzaju drewna, wyróżnia się:
- dziegieć brzozowy,
- dziegieć sosnowy,
- dziegieć bukowy,
- dziegieć jałowcowy,
- dziegieć świerkowy,
- dziegieć modrzewiowy,
- dziegieć mieszany.
Dziegieć niekiedy pozyskuje się też z wierzby, jodły oraz torfu. Obecnie produkuje się go w południowo-wschodniej Polsce, ale bardziej dla podtrzymania wielowiekowej tradycji.
Dziegieć w XV wieku był jednym z głównych towarów eksportowych Polski, a proces jego produkcji był trzymany w tajemnicy. Dziegieć eksportowano poza granice Polski jeszcze w XIX wieku. Przez wieki uchodził za cenny środek środek bakteriobójczy, stosowany szczególnie w chorobach skóry. Dziegieć wykorzystywano też jako smar, środek do uszczelniania beczek oraz impregnacji drewna i skóry.
Dziegciem nazywa się też smołę pogazową (dziegieć węglowy, prodermina), otrzymywaną w procesie odgazowania węgla kamiennego przy produkcji koksu. Dziegieć węglowy również jest wykorzystywany w celach medycznych.
Dziegieć - zastosowanie
W dzisiejszych czasach dziegieć nadal jest wykorzystywany w medycynie. Stosuje się go w leczeniu chorób skóry, szczególnie łuszczycy, gdyż zapobiega nadmiernemu łuszczeniu się naskórka. Leki, przede wszystkim w formie maści, zawierające różne rodzaje dziegciu stosuje się też w leczeniu grzybicy skóry, świerzbu, trądziku, AZS, łupieżu.
Dziegieć jest składnikiem naturalnych kosmetyków - żeli pod prysznic, balsamów do ciała, szamponów do włosów z dziegciem. Można go też kupić w czystej postaci, przeznaczonej do rozcieńczania w oleju kosmetycznym i wyprodukować w domu własne kosmetyki zawierające dziegieć. Mydło także produkuje się z dziegciu, gdyż wykazuje on działanie antyseptyczne.
Do produkcji kosmetyków i leków na choroby skóry stosuje się przede wszystkim dziegieć brzozowy oraz dziegieć sosnowy. Natomiast dziegieć bukowy wykorzystywany jest do ochrony kopyt zwierzęcych przed zakażeniami bakteryjnymi i grzybiczymi.
Czytaj też: Emolienty – czym są te kosmetyki i jak działają?
Dziegieć brzozowy a łuszczyca
Dziegieć brzozowy jest powszechnie stosowany w leczeniu łuszczycy. Łuszczyca polega na zbyt szybkiej odbudowie komórek naskórka. U zdrowej osoby proces wymiany naskórka trwa miesiąc, u chorej na łuszczycę jedynie kilka dni. Efekt? Siedmiokrotnie za dużo komórek naskórka sprawia, że na skórze tworzy się pancerz zbudowany nawarstwionych płatów skóry, przypominający rybie łuski. Z chorobą świetnie radzi sobie dziegieć brzozowy, który przyspiesza obumieranie i złuszczanie się komórek naskórka.
Czy dziegieć brzozowy jest rakotwórczy?
Przeprowadzone na początku XX wieku badania nad dziegciem, wykazały się niektóre jego składniki mogą działać rakotwórczo. Chodzi przede wszystkim o proces produkcji dziegciu - w wyniku suchej destylacji uwalnia się m.in. benzopiren, występujący też w dymie papierosowym.
Należy jednak pamiętać, że właściwości rakotwórcze wykazuje dziegieć słabo oczyszczony. Dlatego kupując dziegieć lub preparaty go zawierające, należy wybierać produkty certyfikowane, wysokooczyszczone, a takie z pewnością są dostępne w aptekach. Sprzedaż dziegciu słabo oczyszczonego jest zabroniona w krajach Unii Europejskiej.
Za najbezpieczniejszy dla skóry uchodzi dziegieć brzozowy, dlatego ten rodzaj dziegciu jest najczęściej wykorzystywany do produkcji kosmetyków i maści leczniczych. Generalnie dziegcie roślinne oraz smoła pogazowa to produkty dostępne i legalne. Warto wspomnieć, że w 2001 roku, za sprawą Dyrektywy UE, dziegieć został uznany za rakotwórczy. Unii chodziło przede wszystkim o dziegieć węglowy oraz słabo oczyszczony, ale z aptek zaczęto wycofywać dziegieć i produkty lecznicze go zawierające. Od 2011 roku dziegieć znowu wrócił do łask i jest powszechnie stosowanym składnikiem leków aptecznych.
Sprawdź: Leki homeopatyczne - czym są? Czy są skuteczne?
Dziegieć - leczenie i środki ostrożności
Dziegieć wykazuje dużą skuteczność w leczeniu chorób skóry, ale należy pamiętać, że trzeba go stosować z umiarem i że najbezpieczniejszy jest dziegieć brzozowy.
Jak stosować dziegieć lub preparaty go zawierające? Przede wszystkiem nie dłużej niż trzy tygodnie i nie należy smarować dużych powierzchni skóry, najwyżej 30 procent powierzchni ciała. Nie powinno się smarować dziegciem otwartych ran. Po posmarowaniu ciała dziegciem, należy unikać promieni słonecznych. Stosowany zbyt długo może doprowadzić do uszkodzenia tkanek skóry, zapalenia mieszków włosowych lub wywołać trądzik dziegciowy. W skrajnych przypadkach może uszkodzić nerki lub wątrobę. Leczenie dziegciem powinno przebiegać pod kontrolą lekarza.
Czytaj też: Grzybica skóry - jakie leki bez recepty na grzybicę skóry?
Podziel się artykułem ze znajomymi
