Drożdżaki – czym są i jakie są objawy zakażenia? Leczenie

Drożdżaki to grzyby, które zwykle są naturalnie obecne w organizmie lub na skórze człowieka. Nie stanowią zagrożenia do momentu spadku odporności, który może być wywołany różnymi przyczynami. Drożdżaki odpowiedzialne są nie tylko zmiany za powstawanie zmian chorobowych na błonach śluzowych i na skórze. Bywają przyczyną grzybic układowych.

Co to są drożdżaki?

Drożdżaki to grzyby, które zwykle naturalnie zasiedlają organizm. Często nie stanowią zagrożenia, jednak u osób z obniżoną z różnych przyczyn odpornością, mogą wywołać grzybicę. Jednym z najpowszechniejszych typów grzybicy spowodowanej przez drożdżaki jest kandydoza. Jej nazwa pochodzi od rodzaju wywołującego takie zmiany – są to drożdżaki z rodzaju Candida.

Zazwyczaj przebywają w błonie śluzowej układu pokarmowego, ale też w obrębie naturalnego mikrobiomu jamy ustnej, skóry, paznokci czy pochwy. Znanych jest około 200 gatunków tego rodzaju, np. Candida albicans, C. rugosa, C. glabrata.

Inny, powszechnie występujący typ drożdżaków, to m.in.: drożdżaki Malassezia furfur. To patogeny bytujące na skórze, kojarzyć je można przede wszystkim z tego, że wywołują łupież.

Zakażenie drożdżakami – jakie mogą być przyczyny?

Choroba nie zawsze ma swoje źródło w niewłaściwych nawykach higienicznych. Nierzadko wpływ na jej rozwój mają:

problemy z nadmierną potliwością,

uszkodzenie skóry, która staje się bramą do zakażeń,
cukrzyca,
zaburzenia hormonalne,
operacje przewodu pokarmowego,
trudności z wchłanianiem składników odżywczych,
długotrwała antybiotykoterapia,
ciąża,
dieta oparta na słodkiej, przetworzonej żywności.

Potencjalne przyczyny rozwoju drożdżycy są więc podobne do tych w przebiegu innych typów grzybicy.

Gdzie mogą pojawić się drożdżaki?

Zakażenia wywołane przez drożdżaki dzieli się zwyczajowo na dwie grupy. Pierwsza z nich to zakażenia powierzchowne. Wówczas obserwuje się drożdżaki:

na skórze, np. stóp, rąk jako grzybica dłoni,
na głowie, we włosach,
na twarzy,
na paznokciach,
na narządach płciowych, np. drożdżaki w pochwie, na penisie.

Natomiast druga grupa to zakażenia wewnętrzne – w takich sytuacjach spotyka się patogenne drożdżaki w organizmie. Mogą to być np. drożdżaki w jelitach, ale też w całym układzie pokarmowym – w tym drożdżaki w jamie ustnej, w gardle, jak w również w krwioobiegu czy w układzie nerwowym. Stąd też pojawiają się nazwy – drożdżyca jamy ustnej, układu pokarmowego, pochwy.

Jakie są rodzaje drożdżaków?

Aby ustalić miejsca występowania drożdżaków, warto wziąć pod uwagę kryterium różnicujące, jakim jest rodzaj tego patogenu. Tak więc drożdżaki:

Candida albicans – występują w układzie pokarmowym i zakażają błony śluzowe, prowadzą do rozległych zmian skórnych, infekują krew i mocz;
Trichosporon – ten rodzaj drożdżaków występuje w glebie, u zwierząt, ale też na skórze i ustach ludzi. Może zająć włosy wywołując grzybicę włosów, a także zainfekować skórę;
Cryptococcus – to drożdżaki w kale gołębi oraz innych ptaków. Atakują płuca, centralny układ nerwowy, płyn mózgowo-rdzeniowy, gruczoł krokowy, przedostać mogą się także do krwioobiegu czy na skórę;
Saccharomyces – źródłem zakażenia są tu inni ludzie, zwierzęta, a także owoce, drzewa czy oliwki. Drożdżaki te zajmują układ pokarmowy.

Objawy zakażenia drożdżakami

Dolegliwości związane z zakażeniem drożdżakami zależą od miejsca ich wystąpienia w organizmie. Jeżeli to infekcja miejscowa, objawy zakażenia drożdżakami będą dotyczyć tylko ograniczonej powierzchni czy narządu, z czasem jednak – gdy choroba nie będzie leczona – mogą przenieść się dalej. Destabilizują tym samym codzienne funkcjonowanie.

Objawy drożdżaków Candida mogą dotyczyć całego organizmu. Zakażenie patogenami może przejawiać się poprzez:

przewlekłe zmęczenie,
nietolerancje pokarmowe i zapalenie przewodu pokarmowego,
wzrost łaknienia,
bóle gardła,
infekcje zatok i ucha,
grzybice jamy ustnej,
grzybice stóp.

Z uwagi na to, że drożdżaki Candida wydzielają toksyny, pacjent może zacząć zmagać się również z dolegliwościami psychicznymi, np. z uczuciem niepokoju, wahaniami nastroju czy niewyjaśnionym lękiem.

Drożdżyca dotyka też poszczególnych struktur w organizmie, co wywołuje specyficzne dolegliwości. Objawy drożdżaków w jamie ustnej to:

pojawienie się pleśniawek w ustach,
nieprzyjemny zapach z ust,
pieczenie i uczucie suchości w jamie ustnej,
biały nalot w ustach, m.in. na języku,
pękające kąciki ust,
owrzodzenia w jamie ustnej.

Drożdżaki mogą być przyczyną łupieżu. Do ich dalszego rozmnażania predysponują warunki wytworzone przez łupież na głowie, a więc przetłuszczanie się skóry i włosów. Łupież tłusty i drożdżaki to połączenie, które wzmacnia wzajemnie swoje działanie.

Drożdżyca atakuje też układ moczowo-płciowy. Objawy drożdżaków pochwy to:

nawracający świąd,
biała wydzielina, przypominająca twaróg,
uczucie pieczenia podczas oddawania moczu czy w trakcie stosunku,
zaczerwienienie miejsc intymnych.

Grzybica na męskich narządach płciowych również charakteryzuje się w podobny sposób. Prowadzi do pieczenia, bólu i zmian skórnych oraz problemów z oddawaniem moczu.

Naturalnym środowiskiem, gdzie bytują drożdżaki są jelita. Dopóki mikrobiom nie zostanie zaburzony, nie stanowią one zagrożenia dla organizmu. Gdy jednak dochodzi do problemów z mikrobiomem, np. w skutek przyjmowania dużej ilości antybiotyków, drożdżaki mogą stać się przyczyną rozwoju choroby. Objawy drożdżaków w jelitach to:

wzdęcia,
bóle brzucha,
nudności,
zgaga,
refluks.

Takie drożdżaki mogą być obecne również w kale albo wpływać na stan stolca, co przejawia się np. śluzem w stolcu.

Drożdżaki atakujące wały paznokciowe, paznokcie i skórę – wówczas na tych powierzchniach pojawiają się plamy, które z czasem zmieniają się w strupy. Z ran może zacząć cieknąć wydzielina i pojawi się nieprzyjemny zapach. Odrębną dolegliwością jest trądzik grzybiczy – wywołują go drożdżaki Malassezia. Gdy jest ich zbyt dużo mogą wywołać stan zapalny i zmiany skórne.

Drożdżaki u dzieci

Zakażenia grzybicze nie omijają również najmłodszych. Poza tym, drożdżaki u dzieci mogą wywołać zakażenia znacznie szybciej niż u dorosłych. Stoi za tym niedojrzałość układu odpornościowego maluchów, który gorzej radzi sobie z samodzielnym zwalczaniem patogenów. Nie bez znaczenia pozostaje tu dieta i ogólny styl życia, które przekładają się na stan mikrobiomu. Często spotykanym problemem są drożdżaki u noworodków. Mogą one pojawić się poprzez kontakt z grzybem w drogach rodnych kobiety i zainfekować dziecka w trakcie porodu. Drugim rodzajem grzybicy u tak małych dzieci są pleśniawki, a więc grzybica w jamie ustnej. Towarzyszy im ból i białe krostki w buzi. Maluch może odmawiać przyjmowania pokarmów, co nierzadko prowadzi do odwodnienia czy słabszego przyrostu masy ciała.

Drożdżaki u niemowlaka mogą mieć swoje źródło w podawanym mu jedzeniu ze słoiczków, np. gotowe zupki zawierają różne substancje sprzyjające drożdżakom u dziecka. Poza tym rozwój drożdżycy to nierzadko efekt przyjmowania słodyczy, białego chleba, a nawet mleka.

Jak rozpoznać problem z drożdżakami u dzieci – objawy, które powinny zwrócić uwagę rodzica to m.in.:

wzdęcia,
biegunki,
powtarzające się infekcje ucha,
zmiany w zachowaniu – stany od euforii po problemy z koordynacją czy nadpobudliwość i agresję,
odparzenia wokół odbytu,
u dziewczynek – świąd sromu.

Przy zaobserwowaniu objawów należy zgłosić się do lekarza, by wykonać niezbędne badania, np. test na drożdżaki w kale u dziecka. Dopiero wówczas specjalista wdraża terapię. Na czym opiera się leczenie drożdżaków u dzieci? Niestety, na dłuższą metę trudno wyeliminować wszystkie powyższe produkty z diety. Poza tym, rezygnacja z konkretnego produktu w jadłospisie może doprowadzić do nietolerancji pokarmowych, bo organizm utraci enzymy odpowiedzialne za trawienie wybranego pokarmu.

Jakie badanie wykrywa drożdżaki?

Warto wykonać badanie na drożdżaki. W diagnostyce stosuje się m.in.:

badanie z krwi – to sposób na rozpoznanie zakażenia grzybiczego w całym organizmie, tzw. kandydozę układową;

badanie z kału – to badanie na obecność drożdżaków w jelicie
badanie mikrobiologiczne wymazu ze śluzówek lub skóry.

Jeżeli wykryto drożdżaki w badaniu moczu może to sugerować obecność infekcji grzybiczej układu moczowo-płciowego.

Wyniki badań pojawiają się dopiero po kilku dniach. Ich pozytywny wynik wcale nie oznacza od razu drożdżycy, ponieważ u każdej osoby te grzyby występują. Istotne jest natomiast zestawienie dolegliwości z otrzymanymi wynikami badań.

Czy leczenie domowe pomaga w walce z drożdżakami?

Poniżej opisano propozycje leczenia domowego w zależności od dolegliwości.

Drożdżaki jamy ustnej - taki problem można niwelować poprzez płukanie ust olejkami eterycznymi rozcieńczonymi w wodzie, m.in. sprawdzi się tu olejek z oregano, olej z trawy cytrynowej, olejek z liści drzewa herbacianego. Warto też włączyć picie ziół na drożdżaki, np. ziele szałwii lekarskiej czy liście oregano.

Drożdżaki skóry, np. stóp – tu również sprawdzą się okłady z olejków eterycznych. Warto też namoczyć wacik w occie jabłkowym i przyłożyć do zmian. Oprócz tego należy dbać o ogólną higienę.

Drożdżaki pochwy – można przemywać okolice intymne wodą z dodatkiem olejku eterycznego, np. olejku kokosowego. Taka metoda nie powinna jednak stanowić głównego sposobu leczenia, a jedynie wsparcie.

Domowe sposoby na drożdżaki to rozwiązanie doraźne i przeznaczone jedynie do terapii miejscowej. Dodatkowo, takie metody nie zawsze przynoszą pożądany rezultat i za jakiś czas trzeba skorzystać z preparatów aptecznych. Poza tym, samodzielne zwalczanie grzybicy to ryzyko częstszych nawrotów choroby.

Jak pozbyć się drożdżaków? Leki

Drożdżyca – tak jak każda grzybica – ma tendencję do nawracania. Dzieje się tak wtedy, gdy infekcja jest niedoleczona, ponieważ pacjent zrezygnował z dalszej terapii zaraz po zniknięciu zmian. Tymczasem patogeny dalej są obecne w jego organizmie, tyle, że nie ujawniają się. Jak pozbyć się drożdżaków z organizmu na dobre?

Zamiast stawiać na domowe sposoby leczenia, lepiej umówić się na konsultację lekarską albo sięgnąć po sprawdzone leki na drożdżaki z apteki. Obecnie nie trzeba mieć recepty, by zakupić środki na leczenie takich dolegliwości. Leki bez recepty to preparaty, które są przeznaczone do leczenia doraźnego, jeżeli nie przynosi ono pożądanego rezultatu, należy udać się do specjalisty, np. dermatologa. Metodę leczenia należy dostosować do tego, która część ciała została zainfekowana.

W lekach na drożdżaki zawarte są m.in. takie substancje przeciwgrzybiczne jak cklotrimazol czy ketokonazol. Tego typu składniki obecne są również w kremach czy w szamponach przeciwgrzybicznych. Znajdziesz je również w leku na drożdżaki pochwy bez recepty. W środkach na grzybicę pochwy dostępne są też takie składniki jak m.in. natamycyna.

Bibliografia:

I. Paczkowska, A. Wójtowicz, A. Malm, Wybrane aspekty farmakoterapii kandydoz, Tom 66, nr 8, 2010, Farmacja Polska, https://www.ptfarm.pl/pub/File/Farmacja%20Polska/2010/08-2010/03%20%20Kandydozy.pdf, [dostęp: 28.02.2024].

P.G. Pappas, J.H. Rex, J.D. Sobel, S.G. Filler, W.E. Dismukes, T.J. Walsh Guidelines for treatment of Candidiasis. Clin Infect Dis 2004; 38 :161-189.

M. Malejczyk, Grzyby drożdżopodobne w wymazach z narządów płciowych u kobiet i mężczyzn z objawami wskazującymi na możliwość infekcji grzybiczej, Mikologia Lekarska 2013, 20 (4), https://www.researchgate.net/profile/Magdalena-Malejczyk/publication/287301349_Candida_in_swabs_from_genital_mucosa_in_women_and_men_with_clinical_signs_and_symptoms_suggesting_fungal_infection/links/56810b7208ae051f9aebc79c/Candida-in-swabs-from-genital-mucosa-in-women-and-men-with-clinical-signs-and-symptoms-suggesting-fungal-infection.pdf, [dostęp: 25.02.2024].

M. Staniszewska i inni, PATOGENEZA I LECZENIE ZAKAŻEŃ CANDIDA SPP., POST. MIKROBIOL., 2014, 53, 3, 229–240 http://www.pm.microbiology.pl, http://www.pm.microbiology.pl/web/archiwum/vol5332014229.pdf, [dostęp: 26.02.2024].

Czytaj

Kandydoza - jak wykryć leczenie kandydozy

Sucha skóra - jak ją pielęgnować