Czym jest choroba hemolityczna noworodków? Leczenie

Transfuzja wymienna, terapia światłem niebieskim, podaży immunoglobulin - mimo wielu możliwości leczenia, choroba hemolityczna noworodków nadal jest poważnym problemem z dziedziny perinatologii i neonatologii. Sprawdź, na czym polega choroba hemolityczna noworodków, jak się objawia i jak przebiega leczenie?

Choroba hemolityczna noworodków

Choroba hemolityczna noworodków, polega na tym, że na skutek konfliktu serologicznego, organizm kobiety produkuje przeciwciała skierowane przeciwko antygenom krwinek czerwonych płodu. Dzieje się tak w sytuacji, kiedy płód dziedziczy po ojcu antygen krwinek czerwonych, a jest on obcy dla matki. Wówczas organizm kobiety zaczyna produkować przeciwciała (odpowiedź immunologiczna organizmu), które przedostają się przez łożysko i prowadzą do hemolizy u dziecka.

Choroba hemolityczna noworodków w 95 procentach dotyczy niezgodności w układzie Rh, najczęściej w zakresie antygenu D (układ Rh składa się 6 antygenów D, d, C, c, E, e). Jedynie w 2 procentach dotyczy pozostałych antygenów układu Rh. Choroba może się także rozwinąć na skutek niezgodności w układzie Kell, Duffy, Kidd lub MNs. Szacuje się, że niezgodność serologiczna pomiędzy matką, a płodem występuje u 20 procentach ciąż, ale nie każda niezgodność prowadzi do konfliktu serologicznego i choroby hemolitycznej noworodków.

Konflikt pojawia się w chwili przecieku płodowo-matczynego, czyli kiedy krew dziecka przedostaje się do krwioobiegu matki, a jej organizm zaczyna produkować przeciwciała. Najczęściej dzieje się to w czasie porodu, ale do przecieku może dojść w czasie ciąży. Medycy z Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu dowodzą, że w Polsce osoby Rh dodatnie stanowią 85 procent populacji, z czego 55 procent to heterozygoty. Ojciec Rh dodatki będący heterozygotą i matka Rh ujemna mają 50 procent szans na poczęcie dziecka Rh dodatniego, czyli, u którego może rozwinąć się choroba hemolityczna. Choroba bardzo rzadko rozwija się w pierwszej ciąży.

Objawy choroby hemolitycznej noworodków

Objawy choroby hemolitycznej noworodków to:

• niedokrwistość,
• obrzęk płodu,
• intensywna żółtaczka wynikająca z hiperbilirubinemii,
• niewydolność krążenia,
• uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego,
• uszkodzenie mózgu.

Leczenie choroby hemolitycznej noworodków

Choroba hemolityczna noworodków do XX wieku była ciężką patologią położniczą, która w wielu przypadkach kończyła się śmiercią noworodka. Prawie 90 procent noworodków umierało na skutek żółtaczki jąder podstawy mózgu.

U dzieci, które przeżyły, diagnozowano:

• upośledzenia umysłowe,
• porażenia spastyczne,
• głuchotę.

Obecnie, aby przeciwdziałać chorobie hemolitycznej noworodków, kobieta na wczesnym etapie ciąży ma wykonywane badania – oznaczenie grupy krwi, czynnik Rh oraz badanie na obecność przeciwciał odpornościowych. Badanie na obecność przeciwciał (test antyglobulinowy) u matki Rh ujemnej wykonuje się trzy razy w czasie ciąży. W Polsce zalecana jest immunoprofilkatyka w sytuacjach wysokiego ryzyka kontaktu krwi matki z krwią dziecka. Wówczas kobieta RH-ujemna, której płód ma antygen-D, w trakcie ciąży i po porodzie przyjmuje immunoglobuliny anty D.

W przypadku stwierdzenia ciężkiej choroby hemolitycznej u noworodka przeprowadza się transfuzję wymienną krwi. Oprócz transfuzji wymiennej leczenie może polegać na fototerapii światłem niebieskim, transfuzjach uzupełniających i dożylnej podaży immunoglobulin. Jeśli dojdzie do immunizacji w czasie ciąży, lekarze decydują się na dopłodową transfuzję krwi. Obecnie ponad 90 procent noworodków z chorobą hemolityczną ma szansę na przeżycie.

Choroba hemolityczna noworodków - transfuzja wymienna

Transfuzję wymienną krwi po raz pierwszy przeprowadzono w 1945 roku i okazała się przełomem w leczeniu konfliktu serologicznego. Zabieg przeprowadza się w warunkach sali operacyjnej. Do naczynia pępkowego wprowadza się cewniki, które następnie są łączone zestawem do transfuzji wymiennej. W czasie zabiegu pobiera się krew od dziecka i uzupełnia ją krwią odpowiednio przygotowaną do zabiegu. Transfuzja powoduje usunięcie przeciwciał odpornościowych matki z krwioobiegu dziecka i zmniejszenie poziomu bilirubiny. Prawidłowo przeprowadzona transfuzja wymienna prowadzi do całkowitego wyleczenia noworodka.

Czytaj też:

• Jak pielęgnować pępek u noworodka? Higiena, kosmetyki
• Jak dawkować witaminę K dla noworodka? Właściwości
• Co oznacza ulewanie u noworodka? Jak temu zapobiegać?
• Jak prawidłowo nosić noworodka? Bezpieczne techniki

Autor: Joanna Woźniak

Bibliografia:

• Taylor M., Uhlmann R., Meyer N., Mari G., Choroba hemolityczna – rozpoznanie, poradnictwo i postępowanie, Ginekologia po dyplomie, wrzesień 2011.
• Kwiatkowska M., Krajewski P., Pokrzywnicka M., Choroba hemolityczna Rh noworodków jako nadal aktualny problem w perinatologii – wybrane aspekty zagadnienia, ilustrowane opisem przypadku konfliktu serologicznego Rh o ciężkim przebiegu klinicznym u noworodka, Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 2, zeszyt 1, 17-22, 2009.
• Bugiera M., Szymankiewicz M., Choroba hemolityczna płodu i noworodka – profilaktyka, diagnostyka i leczenie, Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 5, zeszyt 2, 85-88, 2012.