Salicylany są organicznymi związkami chemicznymi, które występują w żywności, lekach oraz kosmetykach. U osób nadwrażliwych mogą wywołać szereg objawów chorobowych. Sprawdź, jak objawia się uczulenie na salicylany oraz jakich produktów powinna unikać osoba uczulona.
Co to są salicylany?
Salicylany to sole i estry kwasu salicylowego. Występują naturalnie w przyrodzie – między innymi w żywności. Zsyntetyzowane natomiast są wykorzystywane do produkcji leków i kosmetyków.
Kwas salicylowy jest składnikiem wielu preparatów aptecznych o działaniu:
- przeciwgrzybiczym,
- antybakteryjnym,
- przeciwzapalnym.
Pochodne kwasu salicylowego można znaleźć w kosmetykach przeciwtrądzikowych. Natomiast kwas acetylosalicylowy jest wykorzystywany do produkcji niesteroidowych leków przeciwzapalnych.
Alergia na salicylany
U osób nadwrażliwych salicylany mogą wywołać szereg objawów chorobowych – o podłożu alergicznym i niezwiązanych z mechanizmami immunologicznymi.
Uczulenie na salicylany objawia się:
- obrzękiem błony śluzowej nosa,
- wodnistym wyciekiem z nosa,
- dusznością,
- skurczem oskrzeli,
- astmą,
- pokrzywką,
- świądem,
- obrzękiem naczynioruchowym.
Wśród objawów towarzyszących wymienia się także:
- trądzik,
- wzdęcia,
- zaparcia,
- bóle głowy,
- polipy w nosie.
U osób silnie uczulonych może wystąpić wstrząs anafilaktyczny. Ryzykiem rozwoju alergii na salicylany obarczone są przede wszystkim osoby długotrwale zażywające niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz cierpiące na inne nietolerancje i alergie. Szacuje się, że NLPZ są jednymi z najbardziej uczulających leków na świecie. Zajmują drugie miejsce po antybiotykach.
Leczenie alergii na salicylany
Aby zdiagnozować uczulenie na salicylany zwykle wystarczy wywiad z pacjentem. Niekiedy wykonuje się próby prowokacyjne poprzez donosowe, doustne oraz wziewne podanie kwasu acetylosalicylowego.
Leczenie polega głównie na unikaniu produktów spożywczych, leków oraz kosmetyków, które zawierają salicylany. Lekarz powinien poinformować pacjenta, jakie leki przeciwbólowe i przeciwzapalne może przyjmować w przyszłości. Najczęściej lekiem zalecanym jest paracetamol, który nie zalicza się do NLPZ.
Salicylany w lekach
Salicylany można znaleźć w niesteroidowych lekach przeciwzapalnych (NLPZ) – czyli ogólnodostępnych preparatach przeciwbólowych i przeciwgorączkowych, po które chętnie sięgają Polacy. Niesteroidowe leki przeciwzapalne można kupić bez recepty. Są dostępne niemal wszędzie - w aptekach, drogeriach, sklepach spożywczych oraz stacjach benzynowych.
Do NLPZ zaliczają się:
- kwas acetylosalicylowy (aspiryna),
- kwas tolfenamowy,
- ibuprofen,
- ketprofen,
- diklofenak,
- naproksen.
Salicylany w żywności
Salicylany występują także w pokarmach. Wśród produktów, które powinna wyeliminować z codziennej diety osoba nadwrażliwa na sylicylany wymienia się:
- suszone daktyle, morele, śliwki oraz rodzynki,
- porzeczki,
- maliny,
- truskawki,
- borówki,
- winogrona,
- pomarańcze,
- ananasy,
- jabłka,
- syropy i soki owocowe,
- brokuły,
- ogórki,
- pomidory,
- herbatę,
- kawę,
- orzechy,
- większość ziół i przypraw,
- ocet winny,
- ocet jabłkowy,
- marynaty,
- miód,
- piwo,
- wino.
Dieta ubogosalicylanowa składa się głównie z mięsa, ryb, jajek oraz produktów mlecznych i zbożowych.
Do warzyw i owoców dozwolonych zaliczają się:
- ziemniaki,
- kapusta,
- seler,
- fasola,
- banany,
- gruszki – obrane ze skórki,
- mango,
- papaja,
- granaty.
Wskazane jest jedzenie jedynie dojrzałych warzyw i owoców. Dopuszczalne przyprawy to sól oraz sos sojowy. Zawartość salicylanów w pokarmach maleje po ugotowaniu, dlatego osoby na diecie niskosalicylanowej powinny jeść dania gotowane i unikać surowego jedzenia. Co warto podkreślić, wiedza na temat stosowania tej diety u osób z nadwrażliwością na salicylany jest szczątkowa. Brakuje badań potwierdzających jej skuteczność oraz danych na temat jej długotrwałego stosowania.
Autor: Joanna Woźniak
Czytaj też:
- Alergia skórna - objawy u dzieci, u dorosłych. Jak ją leczyć?
- Co to jest alergia pokarmowa? Objawy, testy, leczenie
- Odczulanie - na czym polega? Kiedy warto się odczulić?
- Leki na alergię – jakie wybrać? Tabletki, krople
- Alergia na mleko a nietolerancja laktozy - objawy, leczenie
Bibliografia:
- Szczuko M., Romaniuk R., Dieta niskosalicylanowa a możliwość występowania niedoborów składników pokarmowych, Pomeranian Journal of Life Sciences 2016; 62(4):18-24.
- Ignacak M., Mastalerz L., Dieta ubogosalicylanowa w nadwrażliwości na niesteroidowe leki przeciwzapalne, Przegląd Lekarski 2015 / 72 / 12.
Podziel się artykułem ze znajomymi
