Co to jest insulina? Jaką pełni funkcję? Działanie, rodzaje

Insulina jest hormonem regulującym poziom glukozy we krwi. Jest także lekiem ratującym życie wielu ludzi na całym świecie. Sprawdź, czym właściwie jest insulina, jaką pełni funkcję w organizmie oraz na czym polega insulinoterapia.

Co to jest insulina?

Insulina jest hormonem produkowanym przez komórki β wysp trzustki, który reguluje poziom glukozy we krwi. U zdrowej osoby, będącej na czczo obserwuje się niską glikemię i niskie stężenie insuliny w organizmie. Po zjedzeniu posiłku wzrasta poziom glukozy, a organizm zaczyna uwalniać insulinę, która stymuluje wchłanianie glukozy do komórek. Kiedy człowiek robi się głodny, poziom glukozy spada, a organizm przestaje uwalniać insulinę.

U diabetyka natomiast wydzielanie lub działanie insuliny jest zaburzone, co prowadzi do hiperglikemii, czyli zbyt dużego poziomu cukru we krwi.

Cukrzyca jest chorobą przewlekłą. Rozwija się na skutek spadku lub całkowitego braku wytwarzania i wydzielania insuliny – wówczas mówi się o cukrzycy typu 1, a także może być efektem braku reakcji tkanek na działanie insuliny, co nazywa się cukrzycą typu 2. Pacjenci ze zdiagnozowaną cukrzycą typu 1 muszą stale monitorować glikemię oraz przyjmować insulinę. Podaż insuliny sprawia, że komórki zaczynają wchłaniać glukozę, a glikemia spada. Osoby chorujące na cukrzycę typu 2 nie zawsze stosują insulinoterapię. Często są w stanie utrzymywać odpowiedni poziom glukozy poprzez przyjmowanie leków, ćwiczenia fizyczne i zdrową dietę.

Badanie insuliny

W diagnostyce cukrzycy wykonuje się badania krwi mające na celu oznaczenie stężenia glukozy oraz insuliny. Najczęściej przeprowadza się doustny test obciążenia glukozą – OGTT, inaczej krzywą insulinowo-cukrową. Pacjentom pobiera się krew żylną na czczo. Następnie ocenia się stężenie glukozy i insuliny we krwi po wypiciu roztworu glukozy w dawce 75 g na 250-300 ml wody. Od pacjenta pobiera się kolejne próbki krwi – po godzinie i po 2 godzinach.

Na tej podstawie określa się stężenia glukozy i insuliny po obciążeniu. Badanie wykonuje się, żeby ocenić stopień wytwarzania insuliny u pacjentów z podejrzeniem cukrzycy typu 1, wykryć przyczynę hipoglikemii lub potwierdzić insulinooporność, która prowadzi do cukrzycy typu 2.

Jakie są normy insuliny na czczo?

Prawidłowe stężenie insuliny na czczo powinno wynosić do 10 mU/ml. Glukoza na czczo natomiast powinna mieć wartość poniżej 100 mg/dl. Jeśli przekracza 126 mg/dl, oznacza to, że pacjent ma cukrzycę.

Insulina po obciążeniu

Stężenie insuliny po obciążeniu powinny wynosić odpowiednio:

po godzinie – do 50 mU/ml
po 2 godzinach – do 30 mU/ml.

Poziom cukru po obciążeniu natomiast powinien przyjmować następujące wartości:

po godzinie do 180 mg/dl
po 2 godzinach do 140 mg/dl.

Podwyższone stężenie insuliny wskazuje na cukrzycę typu 2, obniżone natomiast obserwuje się w cukrzycy.

Insulina w ciąży

Kobiety w ciąży są szczególnie narażone na rozwój cukrzycy. Szacuje się, że choroba może dotyczyć 10 proc. ciężarnych. Wpływ na rozwój cukrzycy w ciąży ma wzrost stężenia hormonów ciążowych – estrogenów, progesteronu i laktogenu łożyskowego, który może prowadzić do zaburzeń w działaniu i wydzielaniu insuliny. Z tego powodu wszystkie ciężarne powinny być poddawane badaniom w kierunku cukrzycy. Krzywą cukrową powinno się wykonać na początku ciąży oraz między 24. a 28 tygodniem.

Cukrzycę ciążową stwierdza się, jeśli w badaniu OGTT spełnione jest jedno z poniższych kryteriów:

stężenie glukozy na czczo wynosi 92-125 mg/dl,
glikemia po 60 minutach wynosi powyżej 180 mg/dl,
po 120 minutach przyjmuje wartość od 153 do 199 mg/dl.

Cukrzyca ciążowa ma w większości przypadków łagodny przebieg i nie wymaga insulinoterapii.

Rodzaje insuliny

W insulinoterapii stosuje się następujące rodzaje insulin:

bolusowe: insuliny ludzkie krótkodziałające – podaje się je podskórnie, dożylnie lub domięśniowo 30 minut przed posiłkiem, działają do 8 godzin i są podawane we wszystkim typach cukrzycy; szybkodziałające analogi insuliny ludzkiej – podawane podskórnie 15 minut przed posiłkiem, działają do 5 godzin;
bazalne: insulina ludzka o pośrednim czasie działania (insulina izofanowa) – podawana podskórnie w dwóch dawkach (rano i wieczorem), działa do 20 godzin;

długodziałające analogi insuliny ludzkiej – wyróżnia się insulinę glargina, detemir i degludec, dwie pierwsze działają do 24 godzin, a ostatnia nawet powyżej 40 godzin, nie można ich podawać dożylnie;