Miażdżyca rozwija się skrycie, przez dziesięciolecia. Często zupełnie bezobjawowo. Kiedy da o sobie znać, może już być za późno. Do konsekwencji nierozpoznanej i nieleczonej miażdżycy należą: zawał serca, udar niedokrwienny, amputacja kończyn.
Co to jest miażdżyca?
Miażdżyca jest przewlekłą chorobą, w wyniku której dochodzi do utraty elastyczności błon wewnętrznych tętnic oraz zawężenia ich światła. Powodem tego jest odkładanie się lipidów i włóknika. Proces miażdżycowy często przyrównywany jest do mechanizmu błędnego koła. Jego początek stanowi uszkodzenie śródnabłonka tętnic, do którego dochodzi za sprawą jednego z czynników ryzyka (lista poniżej). W wyniku tego, uruchomiona zostaje reakcja obronna organizmu (stan zapalny). Jest ona jednak nieskuteczna, jeśli wcześniej nie zostanie wyeliminowany czynnik, który spowodował uszkodzenie.
System odpornościowy staje się więc niewydolny, a kolejne jego reakcje pogłębiają niewłaściwy stan rzeczy. Dochodzi do przenikania dużych ilości złego cholesterolu (LDL) do naczyń, a następnie wapnienia i powstawania płytki miażdżycowej, która usztywnia i zawęża tętnice. Proces ten zaczyna się często już w dzieciństwie, a następnie toczy się przez kilkadziesiąt lat.
Przyczyny miażdżycy
Rozwój miażdżycy warunkowany jest przez szereg czynników ryzyka, które można podzielić na niemodyfikowalne, czyli w żaden sposób nie zależące od rozwoju osobniczego, oraz modyfikowalne, związane między innymi z przebytymi chorobami, trybem życia i odżywiania.
- Niemodyfikowalne przyczyny miażdżycy:
- predyspozycje genetyczne,
- wiek – choroba rozwija się przez lata, najczęściej z pełną mocą ujawnia się po 60-70. roku życia.
- Modyfikowalne przyczyny miażdżycy:
- nadciśnienie tętnicze,
- cukrzyca,
- podwyższony poziom złego cholesterolu (ldl),
- wolne rodniki,
- zakażenia bakteryjne i wirusowe,
- otyłość,
- nadmierna ekspozycja na stres,
- siedzący tryb życia, brak aktywności fizycznej,
- zła dieta bogata w tłuszcze zwierzęce, cholesterol, cukier i sól.
Objawy miażdżycy
Miażdżyca nazywana jest cichym zabójcą. Przez dziesięciolecia (proces miażdżycowy zaczyna się już w dzieciństwie) rozwija się bezobjawowo. Kiedy daje o sobie znać, zazwyczaj jest już w bardzo zaawansowanym stadium. Pierwsze symptomy nie są szczególnie charakterystyczne, zwłaszcza jeśli zostaną wyabstrahowane z okoliczności, w których wystąpiły. Tym co jednak powinno nas zaniepokoić, jest osłabienie kondycji, uczucie zmęczenia w reakcji na najmniejszy nawet wysiłek (przejście kilkuset metrów, wejście na pierwsze piętro, podbiegnięcie do autobusu).
Do tego mogą się pojawić problemy z koncentracją, rozdrażnienie, a także zaczerwienienie skóry. Dalsze objawy zależne są od rodzaju miażdżycy.
Rodzaje miażdżycy
Ze względu na charakter i umiejscowienie zmian, wyróżniamy:
- miażdżycę tętnic wieńcowych (serca),
- miażdżycę nóg,
- miażdżycę mózgu.
Każda z powyższych jest źródłem schorzeń i zaburzeń potencjalnie śmiertelnych, takich jak zawał serca czy udar niedokrwienny mózgu.
Miażdżyca tętnic wieńcowych
Pod pojęciem miażdżycy tętnic wieńcowych rozumiemy zmiany, do których dochodzi w obrębie naczyń doprowadzających krew do serca. Główne objawy tego typu miażdżycy, to:
- ból w klatce piersiowej, promieniujący do ramion i żuchwy, występujący lub nasilający się w wyniku aktywności fizycznej oraz stresu,
- kołatanie serca, tachykardia,
- uczucie duszności, przyspieszony oddech,
- lęk, panika.
Miażdżyca tętnic wieńcowych w 90 procentach stanowi podłoże rozwoju choroby niedokrwiennej serca, której najpoważniejszymi konsekwencjami są zawał oraz nagła śmierć sercowa.
Miażdżyca mózgu
Miażdżyca mózgu to zmiany zwyrodnieniowo-wytwórcze w obrębie tętnic doprowadzających krew do mózgu.
Na początkowym etapie, w sytuacji częściowego zawężenia naczyń, choroba może powodować takie objawy, jak:
- zaburzenia świadomości,
- zaburzenia zmysłów: widzenia, mowy, czucia,
- zaburzenia ruchu.
Jeżeli w przebiegu choroby dojdzie do całkowitego zamknięcia światła tętnic, dochodzi do udaru niedokrwiennego mózgu (zwanego też zawałem mózgu), którego konsekwencją jest śmierć lub trwałe uszkodzenia o charakterze neurologicznym.
Miażdżyca nóg
Zmiany miażdżycowe mogą się pojawić także w innych partiach ciała. Bardzo często patologiczne procesy koncentrują się w tętnicach zaopatrujących kończyny dolne. Na wstępnym etapie choroba objawia się poprzez bolesność nóg, w szczególności łydek (chromanie przestankowe). Dolegliwość ta odczuwana jest w czasie aktywności fizycznej.
W późniejszych stadiach ból jest coraz silniejszy i w coraz mniejszym stopniu uzależniony od okoliczności – zaczyna pojawiać się także w stanie spoczynku. Jest to stan bardzo poważny, którego konsekwencją może być nawet amputacja kończyny.
Leczenie miażdżycy
Leczenie miażdżycy podzielić można na kilka kategorii, wzajemnie się uzupełniająch, ale też zróżnicowanych ze względu na stadia choroby oraz umiejscowienie objawów.
- Dieta, z której wykreślone powinny zostać wszystkie tłuste mięsa, potrawy smażone, tłuste mleko i jego przetwory, makaron, słodycze, fast foody oraz alkohol i papierosy. W ich miejsce pojawiają się tłuszcze roślinne, chude mięso, ryby i wędliny, owoce morza, chude mleko, chleb pełnoziarnisty, woda, zielona herbata.
- Zmiana trybu życia. Zwiększenie aktywności fizycznej (minimum 3 x 30 minut w tygodniu), redukcja czynników stresogennych w otoczeniu.
- Leczenie farmakologiczne: leki zmniejszające syntezę cholesterolu oraz jego wchłanianie z przewodu pokarmowego.
- Leczenie inwazyjne: udrażnianie lub poszerzanie tętnic.
Autor: Piotr Brzózka
Czytaj też:
- Badanie Dopplera - nieinwazyjne badanie żył i tętnic
- Jak ćwiczyć, by mieć zdrowsze serce?
- Jakie są najlepsze leki na nadciśnienie? Jak je dobrać?
Źródła:
- Faisal A. Arain, Leslie T. Cooper Jr, Miażdżyca tętnic obwodowych: diagnostyka i leczenie, Medycyna po dyplomie, vo 19, nr 6, czerwiec 2010
- Dieta przy chorobach serca, Szpital Uniwersytecki w Krakowie, su.krakow.pl
- Olga Ochdyńska, Magdalena Pieniacka, Ostre zespoły wieńcowe, Współczesne pielęgniarstwo i ochrona zdrowia, 2012/02
Podziel się artykułem ze znajomymi
