Nadmiar woskowiny w uszach – co warto wiedzieć?

Prawidłowa higiena ucha polega na usuwaniu nadmiaru woskowiny i pielęgnacji zewnętrznej jego części – małżowiny. Zabiegi higieniczne są utrudnione zwłaszcza u małych dzieci, które często nie współpracują. Czy rzeczywiście stosowanie patyczka może być szkodliwe dla zdrowia? Jak często czyścić ucho? Czy olejki są skutecznym sposobem na oczyszczenie przewodu słuchowego z zalegającej woszczyny? 

Co to jest woskowina i jaką pełni funkcję? 

Woskowina, czyli wosk uszny jest żółtawą, lepką substancją produkowaną przez gruczoły łojowe, zbierającą się w zewnętrznym przewodzie słuchowym.  

Woszczyna ma ważne znaczenie – oczyszcza oraz nawilża przewód słuchowy, a także chroni przed bakteriami, urazami i nadmiarem wody. Najczęściej występuje w postaci wilgotnej, od jasnożółtego po ciemnobrązową barwę. 

Skąd się bierze nadmiar woskowiny w uchu? 

Nadmierna produkcja i zatrzymywanie woskowiny usznej może wynikać z dwóch powodów. Jednym z nich są czynniki genetyczne. Wpływają one na budowę kanału słuchowego – im węższy, tym woskowina szybciej przemieszcza się w stronę wyjścia. Możliwa jest również po prostu tendencja do większej produkcji wosku usznego. 
 
Drugim powodem może być częste przebywanie w zanieczyszczonym środowisku, a także specyficzna praca, w której używa się słuchawek. Nadmierna produkcja woskowiny dotyka też osób stosujących aparaty słuchowe lub używających patyczków higienicznych do czyszczenia kanału słuchowego. 

Czy kolor woskowiny w uchu ma znaczenie? 

Woskowina przybiera kolor ciemnożółty lub lekko brązowy. Odcień może czasami wskazywać na wybrane schorzenia. Woszczyna zmienia kolor także pod wpływem diety lub stosowanych leków.  

Często zmiana koloru woskowiny nie jest powodem do niepokoju, ale w niektórych przypadkach może sugerować obecność infekcji lub innych problemów zdrowotnych.  

• Zielona lub żółto-zielona woskowina – może wskazywać na infekcję bakteryjną.  
• Czarna woskowina – bywa spowodowana nadmierną produkcją melaniny lub zanieczyszczeniami z otoczenia. 
• Biała woskowina – bywa objawem infekcji grzybiczej. 
• Czerwona woskowina – może sugerować krwawienie w uchu. 

Co oznacza ciemna woskowina w uchu u dziecka? 

Zazwyczaj ciemny kolor woskowiny w uchu dziecka to efekt nagromadzenia się znacznej jej ilości. Bywa rezultatem naturalnej produkcji woskowiny, która u niektórych osób może przybierać ciemniejszy odcień.  

Dzieci często mają tendencję do wprowadzania różnych substancji do swoich uszu, co może prowadzić do zabrudzenia woskowiny, a to nadaje jej ciemniejszy odcień. Również duża ilość zaschniętej wydzieliny przyjmuje bardzo ciemny kolor. 

Ciemna woskowina może być również wynikiem infekcji ucha. Zakażenia mogą prowadzić do zmiany koloru woskowiny i jej nadprodukcji. 

Korek woskowinowy – czym jest i jak się go pozbyć? 

Korek woskowinowy, znany również jako zaczopowanie kanału słuchowego, występuje, gdy dużo woskowiny gromadzi się i utrudnia naturalne oczyszczanie ucha. Może to prowadzić do uczucia zatkania ucha, utraty słuchu, uczucia ciężkości w uchu lub nawet bólu. 

Jest wynikiem naturalnej produkcji woskowiny. Jest to proces naturalny mający na celu ochronę ucha przed zanieczyszczeniami, drobnoustrojami oraz utrzymanie wilgotności i oczyszczanie kanału słuchowego. U niektórych osób produkcja woskowiny może być bardziej intensywna, co może prowadzić do gromadzenia się większych ilości woskowiny i tworzenia korka.  

Niektóre osoby mogą mieć zaburzenia anatomiczne kanału słuchowego, które mogą sprzyjać gromadzeniu się korka woskowinowego. 

Do czego doprowadza nadmiar zalegającej woskowiny? 

Nadmiar wosku usznego może powodować zaburzenia słuchu lub doprowadzać do częściowej jego utraty. Jest to spowodowane stopniowym twardnieniem woskowiny, wskutek czego staje się trudniejsza do usunięcia. To z kolei może rozwinąć w kanale słuchowym tak zwany worek woskowinowy, wywołujący stan zapalny. 
 
Możliwe jest również wystąpienie korka woskowinowego, spowodowanego napęcznieniem lub zwiększeniem worka woskowinowego. Dochodzi wówczas do zatkania światła kanału, szumu w uszach, niedosłuchu, uczucia pełności w uchu, a nawet bólu głowy. W skrajnych przypadkach nadmiar woskowiny może wywołać głuchotę. 

Jak pozbyć się nadmiaru twardej woskowiny – domowe sposoby 

Kanały słuchowe mają zdolność samooczyszczania się z nadmiaru woskowiny, dlatego nie należy czyścić uszu zbyt głęboko. Naszym zadaniem jest natomiast odpowiednia higiena wejścia do kanału w taki sposób, by wosk nie był widoczny na zewnątrz. 
 
W zapobieganiu nadmiaru woskowiny bardzo ważna jest dbałość o odpowiednią higienę kanału słuchowego. Nie należy, wbrew powszechnej opinii, czyścić uszu patyczkami kosmetycznymi. Nie usuwają woskowiny, a wręcz przeciwnie, można doprowadzić do zatkania kanału i wzmożenia produkcji wosku. Możliwe jest również uszkodzenie skóry i doprowadzenie do stanu zapalnego. 

Do prawidłowej higieny uszu potrzeba ciepłej wody oraz środka myjącego o pH zbliżonym do naturalnego. W aptekach dostępne są również specjalne środki służące do zmiękczania i usuwania nadmiaru woskowiny. Czyścić należy wejście do kanału słuchowego, a nie jego głębokie zakamarki. 

Twarda i sucha woskowina w uchu – jak ją rozpuścić i usunąć? 

• Specjalne krople do uszu i olejki dostępne bez recepty pomogą rozmiękczyć i rozpuszczą suchą woskowinę i ułatwić jej usunięcie. Zwykle zawierają one składniki, takie jak woda utleniona, gliceryna lub olejek mineralny. 
• Wartym uwagi jest zabieg irygacji ucha. Polega na płukaniu ucha ciepłą wodą z użyciem strzykawki lub irygatora. Zabieg powinien być wykonany przez pielęgniarkę lub lekarza. Samodzielne wykonywanie takiego oczyszczania może prowadzić do uszkodzenia błony bębenkowej. 
• Płukanie uszu przez lekarza – jeżeli korek woskowinowy jest szczególnie duży lub trudny do usunięcia, konieczne może być usunięcie go przez lekarza. Lekarz może wykorzystać specjalne narzędzia, aby delikatnie usunąć korek woskowinowy. 

Bibliografia; 

• Pokona-Kałwak D., Jazienicka-Kiełb A. Stany zapalne uszu u dzieci. Leczenie wspomaające przy antybiotykoterapii. Lekarz POZ 2023, 1, 43-49 
• Usuwanie woskowiny u dziecka, https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/62124,usuwanie-woskowiny-u-dziecka [dostęp 01.03.2024] 

Czytaj: 

• Ból ucha - u dziecka, w ciąży - Co na ból ucha?
• Jak zadbać o odporność dziecka?
• Przeziębienie dziecka - jak postępować