Chromanie przestankowe to dolegliwość bólowa zlokalizowana w obrębie kończyn dolnych. Jej podłożem są zmiany miażdżycowe prowadzące do zwężenia tętnic i braku swobodnego przepływu krwi przez naczynia. Czy chromanie przestankowe można leczyć i kiedy należy zgłosić się do lekarza?
Co to jest chromanie przestankowe?
Mimo że termin chromanie przestankowe może kojarzyć się z problemem ortopedycznym, w rzeczywistości jest to dolegliwość związana z chorobą układu krążenia. Nie stanowi ono choroby samej w sobie, a raczej jeden z objawów choroby naczyń obwodowych (zwykle jej postaci zaawansowanej). Jak sama wskazuje, dolegliwość ta nie ma stałego, jednostajnego charakteru. Nasila się na skutek wysiłku fizycznego, bo ustępować lub łagodnieć po odpoczynku.
Chromanie przestankowe (łac. Claudicatio intermittens) w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10, ustanowionej przez WHO, wymienione jest (obok skurczu tętnicy) jako objaw nieokreślonej choroby naczyń obwodowych, oznaczonej symbolem I73.9. W nowszej wersji tej klasyfikacji, czyli ICD-11 informację o chromaniu przestankowym znaleźć można natomiast w punkcie BD40.0 – miażdżyca kończyn dolnych.
Jakie są przyczyny chromania przestankowego?
Bezpośrednią przyczyną chromania przestankowego jest niewystarczające dotlenienie mięśni nóg. Stan ten wynika z braku swobodnego przepływu krwi przez naczynia zlokalizowane w kończynach dolnych i dotyczy pacjentów borykających się z miażdżycą.
Płytka miażdżycowa to złogi, złożone przede wszystkim z tłuszczów, odkładające się na wewnętrznych ścianach naczyń krwionośnych, głównie tętnic. Im więcej płytki się odkłada, tym węższe jest światło naczyń, a przepływ krwi – bardziej hamowany. Wskutek zahamowania krew nie dopływa do mięśni w wystarczającej ilości i tym samym – odpowiednio ich nie dotlenia.
Objawy nasilają się podczas wysiłku fizycznego, ponieważ właśnie wtedy mięśnie potrzebują zwiększonej podaży tlenu. Podczas odpoczynku, gdy ich zapotrzebowanie na tlen maleje – objawy łagodnieją lub całkowicie ustępuję.
Jakie objawy daje chromanie przestankowe?
Chromanie przestankowe objawia się przede wszystkim bólem nóg, nasilającym się po wysiłku fizycznym. We wczesnej fazie dolegliwości bólowe mają charakter pieczenia i dyskomfortu, któremu towarzyszyć może zmęczenie kończyn dolnych. Objawy z początku ustępują całkowicie na skutek odpoczynku.
W bardziej zaawansowanej fazie ból towarzyszący chromaniu przestankowemu staje się bardziej ciągły, a po odpoczynku jedynie zmniejsza nieco swoje nasilenie. Oprócz bólu w nogach odczuwalne może być drętwienie i mrowienie, również będące konsekwencją niedotlenienia.
Poza samym chromaniem przestankowym choroba tętnic obwodowych daje takie symptomy, jak:
- chłodna lub wręcz zimna skóra,
- przebarwienia na skórze,
- powierzchniowe rany, które nie chcą się goić.
Ze względu na główne objawy chromanie przestankowe może być mylone w innymi dolegliwościami, np.
- neuropatią obwodową, której także towarzyszą ból, drętwienie i uczucie zmęczenia w obrębie kończyn,
- neuropatią cukrzycową, przy której obserwuje się drętwienie, mrowienie i swędzenie stóp oraz dłoni.
Badania i test na chromanie przestankowe
Po zaobserwowaniu niepokojących objawów należy niezwłocznie udać się do lekarza. Diagnostykę można rozpocząć od wizyty u lekarza rodzinnego, który albo od razu skieruje pacjenta na odpowiednie badania, albo do specjalisty – kardiologa lub angiologa (lekarza specjalizującego się w chorobach układu naczyniowego).
Lekarz z reguły najpierw zbiera szczegółowy wywiad od pacjenta na temat występujących objawów i innych chorób, głównie tych o charakterze przewlekłym. Testy pod kątem chromania przestankowego, na jakie może zostać skierowany pacjent, to przede wszystkim:
- pomiar tętna na stopach – ma na celu ocenę przepływu krwi w kończynie,
- wskaźnik kostka-ramię – określa stosunek ciśnienia w kostkach do ciśnienia w ramionach,
- test wysiłkowy – pomaga określić dystans, jaki pacjentowi udaje się pokonać pomiędzy nasileniami dolegliwości,
- badania obrazowe pozwalające ocenić przepływ krwi przez naczynia: USG Doppler, angiografia, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny.
Jak się leczy chromanie przestankowe i jakie leki stosuje?
Chromanie przestankowe utrudnia codzienne funkcjonowanie, a w niektórych przypadkach wręcz uniemożliwia chodzenie. Dlatego przypadłość należy leczyć.
Terapia tej dolegliwości obejmuje trzy główne metody:
- farmakologiczną,
- zabiegową,
- rehabilitację.
Leczenie farmakologiczne ma przede wszystkim ograniczyć ilość płytki miażdżycowej wpływającej negatywnie na przepływ krwi. Doustne leki na chromanie przestankowe to np. popularna, działająca doraźnie aspiryna, zapobiegająca zlepianiu się płytek krwi, choć najczęściej zaleca się przyjmowanie leków o działaniu długofalowym – cilostazolu lub pentoksyfiliny. Najnowsze leki niwelujące objawy nie tylko zmniejszają krzepliwość krwi, ułatwiając jej swobodny przepływ, ale też polepszają wysycenie krwi tlenem, co wspomaga dotlenianie mięśni kończyn dolnych.
Przeciwkrzepliwie działają też niektóre zioła i leki dostępne bez recepty, jednak nie zaleca się samodzielnej walki z dolegliwościami. Objawy chromania należy zawsze skonsultować z lekarzem, ponieważ nieleczone zmiany mogą prowadzić do bardzo poważnych konsekwencji zdrowotnych.
Kiedy zmiany są bardzo zaawansowana, sama farmakologia nie wystarczy. Konieczne jest wówczas leczenie zabiegowe, mające na celu przywrócenie drożności naczyń (np. angioplastyka) lub stworzenie nowych dróg przepływu krwi (np. wstawianie pomostu omijającego niedrożny odcinek). O tym, jakie leczenie zastosować, powinien zawsze decydować specjalista.
Ćwiczenia i rehabilitacja na chromanie przestankowe
Bez względu na to, jakie leczenie na chromanie przestankowe zostanie wdrożone, często równocześnie zaleca się pacjentowi rehabilitację, której zadaniem jest przywrócenie mu fizycznej sprawności. Jakie ćwiczenia warto wykonywać? Najważniejsze są treningi marszowe, przywracające możliwość pokonywania coraz to większych dystansów piechotą. Przynoszą one dobre efekty, kiedy wykonywane są regularnie. Intensywność marszu i dystans powinny być dopasowane do możliwości pacjenta i nasilenia objawów chromania. Jeśli to możliwe, należy zwiększać je z czasem.
Oprócz ćwiczeń ruchowych, na co dzień należy pamiętać o odpowiedniej diecie. Ma ona bardzo duży wpływ na stężenie tłuszczów we krwi i ilość płytki miażdżycowej. Aby zapobiegać jej powstawaniu, należy przede wszystkim zmniejszyć spożycie lub zrezygnować z potraw tłustych, smażonych (zwłaszcza na głębokim tłuszczu), czerwonego mięsa, słodyczy, słodkich napojów, jedzenia typu fast-food, żywności przetworzonej.
Konieczna jest także rezygnacji z używek. W szczególności należy rzucić palenie tytoniu, które zwiększa ilość gromadzących się w naczyniach krwionośnych złogów. Rzucenie palenia jest zatem jednym z głównych zaleceń przy chorobie objawiającej się chromaniem przestankowym. Warto też zrezygnować z alkoholu, który – spożywany w większych ilościach – negatywnie wpływa na pracę całego układu krążenia.
Czytaj również:
- Choroba wieńcowa - przyczyny, objawy, leczenie
- Jakie są najlepsze leki na nadciśnienie? Jak je dobrać?
Bibliografia:
- Z. Krasiński i wsp., Stanowisko polskich ekspertów dotyczące leczenia zachowawczego u pacjentów z chorobą tętnic kończyn dolnych, w: Acta Angiologica Vol. 25, No. 2, pp. 77–114
- M. Peller, Skuteczność rehabilitacji i interwencji wewnątrznaczyniowych u pacjentów z chromaniem przestankowym spowodowanym chorobą tętnic obwodowych w odcinku aortalno−biodrowym: wyniki badania CLEVER, w: Kardiologia Polska 2012; 70, 5: 542–543
- A. Kulik, Zmiany dystansu marszu u osób z chorobą tętnic obwodowych w trakcie treningu marszowego i po roku od jego zakończenia, w: Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne 2022; 16(4): 148–153
- S. Rossa i wsp., Wskaźnik kostka-ramię w chorobach naczyń kończyn dolnych, w: Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne, 3/2018, vol. 12
- K. Bojakowski, Chromanie przestankowe – możliwości leczenia nieinwazyjnego, w: Medycyna po Dyplomie, 03/2020
- Faisal A. Arain, MD, Leslie T. Cooper Jr, MD, Miażdżyca tętnic obwodowych: diagnostyka i leczenie, w: Medycyna po Dyplomie, vol. 19 / nr 6 / czerwiec 2010
Autor: